به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: آخرین روز از ماه صفر مصادف با شهادت حضرت علی بن موسی الرضا (ع) امام رئوف است که افتخار میزبانی از مضجع شریف آن حضرت در مشهد مقدس نصیب ایرانیان شده است.
یکی از مهمترین اتفاقاتی که با ورود امام رضا (ع) به ایران به وقوع پیوست، ترویج سیره اهل‌بیت(ع) با حضور امام معصوم بود. هرچند که حضور آن امام همام در ایران با اجبار مامون صورت پذیرفته بود اما سبب شد تا سبک زندگی متفاوتی بین مردم شکل بگیرد و تلاش جامعه این باشد که هرچه بیشتر خود را به سیره علوی نزدیک کنند. یکی از این موارد نوع برخورد امام رضا (ع) با دختران و زنان و سفارش‌هایی بود که آن امام همام نسبت به این مساله داشتند. بر آن شدیم در روز شهادت امام رئوف، با حجت الاسلام «مهدی مهریزی» استاد حوزه و دانشگاه گفت‌وگویی داشته باشیم و سیرهٔ رضوی در برخورد با دختران و زنان را مورد بررسی قرار دهیم. قطعاً عمل به آموزه های رضوی در مواجهه با دختران و بانوان می تواند سرمنشا خیر و برکت مضاعف در جامعه اسلامی امروز ما باشد.
در ادامه حاصل این گفت وگو را می خوانید:
حجت‌الاسلام «مهدی مهریزی» در گفت وگو با خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، ضمن تسلیت ایام پایانی ماه صفر و شهادت امام رضا (ع) اظهار کرد: من پنج نکته را بر اساس نگاه ثامن‌الحجج (ع) به شأن و جایگاه بانوان و دختران در نظر گرفته ام که به مناسبت روز شهادت هشتمین امام شیعیان به آنها اشاره می کنم.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: نخستین نکته به تفسیر علی بن موسی الرضا (ع) از آیات ۸۰ و ۸۱ سوره «کهف» اختصاص دارد؛ خداوند در این آیات به ترتیب می فرماید: «وَأَمَّا الْغُلَامُ فَکَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَیْنِ فَخَشِینَا أَنْ یُرْهِقَهُمَا طُغْیَانًا وَکُفْرًا» (و اما نوجوان پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند پس ترسیدیم [مبادا] آن دو را به طغیان و کفر بکشد)؛ «فَأَرَدْنَا أَنْ یُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَیْرًا مِنْهُ زَکَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا» (پس خواستیم که پروردگارشان آن دو را به پاکتر و مهربانتر از او عوض دهد)؛ اشاره این دو آیه به کشتن یک نوجوان توسط خضر و سوال موسی (ع) بود. من در این مجال به مباحث عرفانی و کلامی ذیل این آیه نمی پردازم بلکه اشاره ام فقط به روایت و تفسیر امام رضا (ع) است که فرمود: خداوند به والدین آن پسر فرزند دختری داد که از نسل این دختر پیامبران بسیاری به دنیا آمدند؛ این نشان می دهد که از نظر اسلام و قرآن فرزند دختر تاثیرگذارتر است.
وی افزود: در قرآن نمونه های دیگری نیز از تحسین و اکرام دختران و زنان وجود دارد از جمله در مورد مریم (ع) که مادرش نذر کرده بود که به معبد خدمت کند اما با دنیا آمدن او وقتی مشاهده کرد فرزندش دختر است خطاب به خداوند گفت: ببخش که او دختر است (چراکه دختران امکان خدمت در معبد را نداشتند) اما خداوند فرزندش را پذیرفت و فرمود: لیس الذکر کالانثی پسر دختر نمی‌شود. ( در آیات ۳۵ تا ۴۱ سوره آل عمران به این مساله اشاره شده است)؛ لذا نگاه قرآن به دختر و زن یک نگاه بسیار مثبت است. از سوی دیگر سوره «کوثر» که در شان حضرت فاطمه (س) نازل شده موید نگاهی است که دین مبین اسلام به دختر و زن دارد.
حجت الاسلام مهریزی با اشاره به اینکه در قرآن نسبت به دختران به عنوان دختر مذمت نشده است، گفت: اما فرزندان پسر به عنوان پسر در توصیف قرآنی در کنار مال دنیا قرار داده می شوند چنانکه می‌فرماید: « الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا». در مقابل اما از دختران شعیب، دختر عمران تمجید می‌شود اما پسران یعقوب مذمت می‌شوند، پسر آدم و نوح نیز به همین شکل مورد مذمت قرار می گیرند. وقتی همه این موارد را کنار یکدیگر بگذاریم به این نتیجه می رسیم که از دیدگاه قرآن و به تبع آن پیشوایان دین و اهل‌بیت (ع) دختران و زنان از جایگاه مهم و محترمی برخوردارند و از نظر تاثیرگذاری در اجتماع همواره منشا خیر و برکت هستند. امام رضا (ع) نیز مبتنی بر نگاه قرآن همواره دختران را شایسته تر معرفی می‌فرماید.
این پژوهشگر تصریح کرد: اما نکته دوم به روایتی از امام رضا (ع) اختصاص دارد که در کتاب «کافی» بر این مبنا نقل شده است: «عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی الْإِنَاثِ أَرْأَفُ مِنْهُ عَلَی الذُّکُورِ وَ مَا مِنْ رَجُلٍ یُدْخِلُ فَرْحَةً عَلَی امْرَأَةٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا حُرْمَةٌ إِلَّا فَرَّحَهُ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَةِ» (امام رضا(ع) از پیامبر(ص) روایت کرد که فرمود: خدای متعال با زنان مهربانتر از مردان است و اگر مردی یکی از زنان مَحرَم خود را شاد کند، خدای متعال او را در روز قیامت شاد می کند)؛ این روایت از یک طرف و نامه ۱۴ نهج البلاغه نیز از سوی دیگر که در آن به ماجرای جنگ صفین اشاره شده و بیانیه ای که امام علی (ع) در رابطه با این جنگ صادر کرده و فرمود: (شروع کننده جنگ نباشید، فراریان را نکشید، کشته‌ها را مُثله نکنید، زخمی ها را نکشید و نهایتاً اینکه به زنان در جنگ آسیب نرسانید حتی اگر به شما دشنام دادند و به فرماندهان شما توهین کردند. در دورهٔ جاهلیت هم مأمور بودیم به زنان آسیب نرسانیم گرچه مشرک بودند و اگر مردی با سنگ یا چوب به زنی حمله می‌کرد، او و نسلش بدین کار سرزنش می‌شدند). حفظ حرمت زنان در جنگ، آن هم در جبهه دشمن بسیار قابل توجه است؛ این نگاه حضرت برای جامعه امروز ما بسیار درس آموز است که با دختران و زنان با نرمی برخورد کنیم.
حجت‌الاسلام مهریزی گفت: امام رضا (ع) در ادامه روایت فرمود: هر مردی که زنان مَحرَم خود را شاد کند خداوند در روز قیامت او را شاد گرداند. نکته سوم اینکه امام رضا(ع) از پدرانش و از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که: نزدیک‌ترین شما به من در روز قیامت، خوش‌خُلق‌ترین شما است و کسانی‌اند که برای خانواده خود بهتر باشند. و نیز فرمود: بهترین مردم در ایمان کسانی‌اند که خوش خُلق‌تر و به خانواده خود مهربانتر باشند و من مهربان‌ترین شما به خانواده‌ام می‌باشم.
وی افزود: اما چهارمین نکته در سخنان امام رضا (ع) این مساله است که آن حضرت نسبت به برآوردن نیازهای دختران و زنان همواره اولویت را قرار می دادند. جمله ای از ثامن الحجج(ع) به دست ما رسیده است که از امیرالمومنین (ع) نقل می فرماید که امام علی (ع) برای تهیه گوشت به بازار رفته و به منزل آمد و غذا طبخ کردند، و رسول خدا را برای غذا دعوت کردند، پیامبر (ص) پس از دعا فرمود که غذای ام سلمه و عایشه را برایشان ببرند یعنی حضرت زنان منزل را در اولویت قرار داد؛ این نگاه را مقایسه کنیم با جامعه امروز که گاهی متاسفانه حتی در خانواده‌های مذهبی که سفره جداگانه برای زن و مرد پهن می‌کنند، اولویت را به پذیرایی از مردان می‌دهند که این مطابق سیره رضوی نیست.
این استاد حوزه علمیه خاطر نشان کرد: نکته پنجم در مورد آموزه های رضوی در خصوص نوع برخورد با دختران و زنان را به نقل جریانی که در زمان حیات ثامن الحجج (ع) اتفاق افتاد؛ اختصاص داد: مردی که همسرش باردار بود نزد امام رفت و تقاضا کرد که امام (ع) دعا کند فرزندش پسر باشد، امام رضا (ع) فرمود: فرزندانت دو تا هستند (دو قلویند)، آن مرد گفت: پس نام یکی را محمد و دیگری را علی می‌گذارم. اما امام فرمود: نام یکی را علی و دیگری را امّ عُمر بگذار. آن مرد از امام جدا شد و نزد همسر بازگشت تا زمانی که فرزندانش متولد شدند و اتفاقاً فرزندانش یکی پسر و دیگری دختر بود؛ نکته جالب اینکه آن مرد با همسرش در مورد اسم دخترشان گفت وگو کرد که آن زن پاسخ داد که نام مادر من امّ عُمر بوده است. در واقع امام رضا (ع) با انتخاب این نام می خواست آن زن نام مادرش را زنده نگاه دارد. اگر دقت کرده باشیم این رویه مرسوم است که افراد برای زنده نگاه داشتن نام والدین خود و بیشتر پدر، اسامی فرزندان را بر اساس نام آنها انتخاب می کنند. خیلی وقتها پیش می آید که با وجودی که فرزندشان دختر است توجهی به نام مادر ندارند، امام رضا (ع) در واقع این رویکرد و سیره را زنده کرد.
حجت الاسلام مهریزی خاطرنشان کرد: از همه این موارد می توان چنین نتیجه گیری کرد که در جامعه عرب هزار و چهارصد سال قبل با ورود اسلام، زن به جایگاه رفیعی رسید و در سیره رسول اکرم(ص) و خاندان مطهرش همواره نسبت به زنان با رحم و مهربانی رفتار شده است، بنابراین امروز ما به عنوان پیروان خاندان عصمت و طهارت باید این رویکرد را اتخاذ و نسبت به دختران و زنان با عطوفت برخورد کنیم.
نظر شما