به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به جعفر صادق (ع) است. زیرا قسمت عمده احکام فقه اسلامی بر طبق مذهب شیعه امامیه از آن حضرت است و آن اندازه که از آن حضرت نقل شده است از هیچ یک از (ائمه) اهل بیت علیهم السلام نقل نگردیده است. اصحاب حدیث اسامی راویان ثقه که از او روایت کرده اند به ۴۰۰۰ شخص بالغ دانسته اند. در نیمه اول قرن دوم هجری فقهای طراز اولی مانند ابوحنیفه و امام مالک بن انس و اوزاعی و محدثان بزرگی مانند سفیان شوری و شعبه بن الحجاج و سلیمان بن مهران اعمش ظهور کردند. در این دوره است که فقه اسلامی به معنی امروزی آن تولد یافته و رشد کرده است همچنین آن دوره عصر شکوفایی حدیث و ظهور مسائل و مباحث کلامی مهم در بصره و کوفه بوده است.
امام صادق (ع) در این دوره در محیط مدینه که محل ظهور تابعین ومحدثان و راویان و فقهای بزرگ بوده، بزرگ شد، اما منبع علم او در فقه نه «تابعیان» و نه «محدثان» و نه «فقها» ی آن عصر بودند بلکه او تنها از یک طریق که اعلاء و اوثق طرق بود نقل می کرد و آن همان از طریق پدرش امام محمد باقر (ع) و او از پدرش علی بن الحسین (ع) و او از پدرش حسین بن علی (ع) و او از پدرش علی بن ابیطالب (ع) و او هم از حضرت رسول (ص) بود و این ائمه بزرگوار در مواردی که روایتی از آباء طاهرین خود نداشته باشند خود منبع فیاض مستقیم احکام الهی هستند. لذا در خصوص نهضت علمی امام صادق(ع) و آثار آن در جهان اسلام خبرنگار گروه معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام والمسلمین دکتر«حسن خیری»، استاد حوزه و دانشگاه و رییس دانشگاه آزاد اسلامی استان قم گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
چرا از دوران حیات امام صادق(ع) در اسلام از دوران طلایی اسلام و دوره به بار نشستن علوم و فنون مختلف در جامعه یاد می شود؟
اساسا دین اسلام علم و پیشرفت است و شاخصه عامل بودن دین اسلام هم همین است که در شرایطی آخرین دین و آخرین پیامبر خدا مبعوث می شود که زمینه ای برای پیشرفت انسان در همه زمینه ها فراهم است لذا معجزه رسول خداوند هم همین کتاب قرآن است، برخلاف معجزات دیگر که جنبه محسوس داشته، اسلام در زمانی ظهور می کند که بشریت یک چنین استعدادی را پیدا کرده است که می تواند با استفاده اصول کلی دینی و استفاده از ثقلین (کتاب خدا و اهل بیت پیامبر (ص)) راه سعادت و راه کمال که منطبق با عقل و فطرت انسانی است، را طی کند و ائمه اطهار به قول مقام معظم رهبری انسان 250 ساله است. یعنی همه اهل بیت (ع) نور واحد هستند و با توجه به شرایط زمانی خودشان به ما نشان دادند که کمال انسانی و استکمال انسانی چیست.
امام صادق (ع) بیش از 4 هزار شاگرد تربیت کرد
یک زمانی در شرایطی مانند شرایط امیرالمومنین (ع)، امام حسن مجتبی (ع) یا امام حسین (ع) قرار داریم که راهی برای کمال انسانی باز می شود و یک زمانی هم وضعیت سیاسی دچار بحران می شود که از یک طرف بنی امیه ساقط می شود و بنی عباس هم هنوز مستقر نشده است که مزاحمت های جدیدی برای ائمه معصومین (ع) ایجاد کند لذا فرصتی برای انتقال قدرت سیاسی از بنی امیه به بنی عباس ایجاد می شود و با عدم استقرار کامل بنی عباس فرصت مغتنمی پیش می آید که باقریین و صادقیین (امام محمد باقر و امام جعفر صادق) از این فرصت به خوبی استفاده می کنند و کلاس های درسی گسترده ای را در ابعاد مختلف پی ریزی می کنند به ویژه در زمان امام صادق (ع) این فرصت بیشتر است. یعنی زمانی است که شاگردان حضرت را بیش از چهار هزار نفر تخمین می زنند، شاگردانی که فقط در بعد دین شناسی شاگرد حضرت نبودند بلکه در بسیاری از زمینه های علوم مختلف اعم از علوم دینی، علوم انسانی و حتی علوم طبیعی (شیمی، فیزیک، علوم کلامی) فعال بودند.
با توجه به اینکه ائمه اطهار (ع) دارای علم لدنی بودند از این طریق شاگردان خود را استعداد شناسی می کردند؛ بر همین اساس بسیاری از شاگردان، توسط ائمه استعدادشناسی می شدند و اینها زمینه های تمدن صدر اسلام را موجب می شدند. دوران عصر ذهبیه یا دوران طلایی اسلام (قرن چهارم و پنجم) دوره به بار نشستن علوم و فنون مختلف در جامعه است که امت اسلامی الگوی پیشرفت برای آن زمان محسوب می شد؛ دقیقا زمانی که اروپا در قرون وسطی بسر می برد، پیشرفت کشورهای اسلامی هم توسط شرق شناسان غربی شناسایی و بیان شده است به گونه ای که "جان ام هابسون" نویسنده انگلیسی در کتاب ریشه های شرقی تمدن غرب، پیشرفت های جهان اسلام را مطرح کرده است.
ناگفته نماند، امروزه هم که بسیاری از پیشرفت های علمی مسلمانان مطرح می شود برای ما تعجب آور است و بیشتر حالت یک افسانه دارد، می گوییم مگر می شود با امکانات اندک آن دوران این پیشرفت های علمی صورت گرفته باشد لذا اینها نشان می دهد که اساس دین حنیف و دین اسلام که ثقلین (کتاب قرآن و عترت اهل بیت) نماینده آن است، دین عقل و دین فطرت می باشد.
بنابراین امام صادق (ع) از این فرصت پیش آمده به خوبی استفاده کردند و به پشتیبانی عقل و فطرت جنبه های علمی را توسعه دادند لذا بسیاری از ائمه فقهی اهل سنت همانند مالکی و ابوحنیفه از شاگردان برجسته امام صادق (ع) بودند و حضرت را به عنوان استاد خود تکریم می نمودند، بنابراین امام صادق (ع) با توجه به موقعیتی که برایشان پیش آمد، توانستند ابعاد مختلف زیست اسلامی را برای ما بیان کنند. ضمن اینکه عرض کردم شاگردان حضرت هم از موسسین علوم مختلف حتی در شیمی و فیزیک بودند.
امام صادق (ع) مولفه های زیست مومنانه را به جهانیان عرضه کرد
بنابراین ما مفتخریم که به قول امام راحل باقریین (ع) ائمه ما هستند. امروز هم اجتهاد مبنای شناخت تکالیف بشریت است و می توانیم بر پایه کتاب سنت ، عقل و اجماع فروع را از اصول تشخیص دهیم و بر اساس مقتضیات زمان و مکان تکالیف خود را انجام به انجام برسانیم در واقع فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به جعفر صادق (ع) است. زیرا قسمت عمده احکام فقه اسلامی بر طبق مذهب شیعه امامیه از آن حضرت است و آن اندازه که از آن حضرت نقل شده است از هیچ یک از (ائمه) اهل بیت علیهم السلام نقل نگردیده است. بنابراین امام صادق (ع) برای ما یک افتخار است که می توانیم بر پایه آن مولفه های زیست مومنانه را به جهانیان عرضه کنیم.
نظر شما