به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان: هجدهم اسفند سی و یک سال قبل یعنی سال ۱۳۷۱ بود که در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) نسبت به مسأله مقابله با تهاجم فرهنگی، ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور به عنوان نهادی تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاسیس شد، ستادی که امروز در پهنه کشوری و با بیش از ۲۶ هزار کانون فرهنگی هنری در عرصه‌های مختلف فعال بوده و توانسته منشأ اتفاقات مبارکی همچون برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات ملی و پرمخاطب حتی در میان روستائیان و عشایر باشد.
از سوی دیگر تأسیس این ستاد اقدامی در راستای ایجاد یک ساختار تشکیلاتی- مسجدیِ مردم‌محور بود مساله‌ای که به ویژه این روزها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیش از هر دوره دیگر به آن نیاز دارد چراکه در بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه که روز (شنبه، ۲۹ مهرماه) صورت پذیرفت و همچنین بنابر موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با بند (ث) ماده ۷۵، این وزارتخانه مکلف شد به منظور مردمی سازی فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد برنامه‌ای تهیه کند.
با توجه به موافقت مذکورِ نمایندگان در خانه ملت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با همکاری مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، شورای عالی حوزه های علمیه و شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، طرح مسجدمحوری در محلات را ظرف سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، تهیه و به تصویب هیأت وزیران برساند؛ از سوی دیگر بنابر سبقه ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور به عنوان نهادی که با نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند، می‌توان این ستاد را یکی از بازوان پرتوان این وزارتخانه در روند مردمی‌سازی فعالیت‌های مسجدی دانست. مروری بر آنچه این ستاد در طول بیش از سه دهه از عمر خود در حوزه فعالیت‌های مسجدی با اتکا بر ظرفیت محلی و مردمی انجام داده بهترین شاهد بر این مدعاست که در ذیل به پاره‌ای از این فعالیت‌ها اشاره می‌شود:
مسابقات قرآنی «مدهامّتان»
این رویداد قرآنی را که نزدیک به دو دهه است در سراسر کشور برگزار می‌شود، می‌توان پیشانی فعالیت‌های قرآنی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد دانست که هرساله با پیام یکی از آیات عظام آغاز به کار کرده و میزبان خیل عظیمی از نونهالان، نوجوانان و جوانانی می‌شود که هر کدام با عضویت در کانون‌های مساجد و شرکت در رشته متبوع خود، با سایر بچه‌مسجدی‌ها در عرصه قرآنی رقابت می‌کنند.
یکی از نکات جالب توجه در مورد مسابقات قرآنی مدهامّتان، سطح قوی داوری این مسابقات است که با حضور هیئت داورانی متشکل از قاریان ممتاز صورت می‌پذیرد. همین امر سبب شده است که این مسابقات در مجامع قرآنی از اعتبار ویژه‌ای برخوردار باشد.
استقبال و دامنه اثرگذاری باعث شده که بتوان این مسابقات را از عوامل موثر در لبیک به مطالبه مقام معظم رهبری در موضوع «هر مسجد یک پایگاه قرآنی» دانست.
مسابقات سرود بچه‌های مسجد
سرود به عنوان هنری انقلابی از اصلی‌ترین فعالیت‌هایی بود که در مساجد تعریف شد. در واقع آواها و نواهای انقلابی با همین سرودهای بچه‌های مسجد بین مردم پیچید و تا به امروز به یادگار مانده است. این روال کماکان ادامه دارد و سرودن شعر، ساخت آهنگ، اجرای سرود از جمله برنامه‌های جداناشدنی است که در مساجد جریان دارد و دقیقا به همین علت ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، مبادرت به برگزاری جشنواره سرود بچه‌های مسجد کرد تا از این رهگذر بتواند استعدادهای اعضای کانون‌ها در این رشته را متبلور کرده و از سوی دیگر زمینه را برای گسترش هرچه بیشتر این فعالیت فراهم سازد.
اجراهای خیابانی گروه های سرود کانون ها، پخش سرودهای تولیدی آنها از شبکه های مختلف رسانه ملی، حضور در عرصه های بین المللی همچون اربعین حسینی و درخشش در مسابقات و جشنواره های ملی و استانی ثابت می کند که این کانون های فرهنگی هنری در استمرار حیات سرود مسجدی موفق عمل کرده اند.
جشنواره مردمی تئاتر بچه‌های مسجد
اجرای تئاتر با صبغه مذهبی در سطح مساجد و حسینیه‌ها، از جمله اتفاقاتی است که با تحقق انقلاب اسلامی در سطح وسیعی به منصه ظهور رسید. بسیاری از هنرمندان صاحب‌سبک و ارزشی را افرادی تشکیل می‌دهند که روزگاری از دل همین مساجد برخاسته‌اند. نمایش «خورشید کاروان» نمونه موفقی از این آثار است که سه دهه از اجرای موفق آن در ایام محرم و صفر می‌گذرد و نه تنها در داخل کشور که حتی در سایر کشورها به عنوان نمایه‌ای از هنر مذهبی به مخاطب خارجی معرفی و برایش اجرا می شود.
طبیعتا جشنواره تئاتر بچه‌های مسجد نیز با چنین رویکردی شکل گرفت؛ این جشنواره به دنبال تربیت بازیگر حرفه‌ای تئاتر نیست بلکه می‌خواهد علاقه‌مندان و بچه‌مسجدی‌های دغدغه‌مند در عرصه هنر به ویژه تئاتر را آموزش داده و از سوی دیگر مجالی را برای عرض اندام آنها فراهم سازد.
در پی استقبال بالای مخاطبان از فعالیت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در حوزه تئاتر امسال مدرسه تئاتر شبستان راه‌اندازی شد و در آینده نزدیک قرارگاه جهادی تئاتر این کانون‌های نیز راه‌اندازی می‌شود.
مواکب اربعینی بچه‌های مسجد و خدمت به زوار امام حسین (ع)
چندسالی است که همچون سایر مجموعه‌های مردمی بچه‌های مسجد نیز از سراسر کشور به مناسبت اربعین اقدام به راه‌اندازی مواکب حسینی در داخل مرز و خارج از مرزها و در شهرهای نجف، کربلا، کوفه، سامرا می‌کنند. خدمت‌رسانی به زائران در قالب‌های مختلفی در طول نزدیک به یک دو هفته و بعضا حتی تا یک ماه ادامه پیدا می‌کند؛ همه چیز برای راحتی زائران فراهم می‌شود و در این میان فعالیت‌های فرهنگی و هنری در جوار خدماتی که همواره در سطح موکب‌ها وجود دارد، سبب می‌شود تا مواکب اربعین بچه‌های مسجد با استقبال گروه سنی نوجوان و جوان مواجه شود.
تشکیل موکب مادر و کودک، ارایه خدمات فرهنگی نظیر کتاب و کتابخوانی، اجرای سرود، اجرای نمایش‌های مذهبی از جمله مواردی است که همواره چراغ مواکب حسینی بچه های مسجد را روشن نگاه می دارد و زائران را به پرس‌وجو برای یافتن این مواکب وادار می کند.
تربیت نیروهای مومن و انقلابی در بستر فعالیت‌های مسجدی
ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با این ظرفیت‌ها و دستاوردها است که می‌خواهد دوشادوش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در عرصه فعالیت‌های مسجدی گام برداشته و تاثیرگذار باشد. البته اگر اندکی حول کارکرد این نهاد جست وجو کنیم خواهیم دید که بنابر تصریح اساسنامه ستاد، چهار مولفه احیای نقش واقعی فرهنگی، آموزشی، هنری و تبلیغی مساجد؛ تربیت و رشد نیروهای متعهد، انقلابی و کارآمد در حوزه فرهنگ و هنر؛ توسعه فرهنگ اصیل اسلامی در شهرها و روستاهای کشور؛ مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان به عنوان اهداف اصلی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در نظر گرفته شده‌اند. نیاز به اشاره دوباره نیست که تحقق این مولفه‌ها به تنهایی می‌تواند یک فرصت برای دولت باشد تا از سرمایه مردمی در مساجد بهره‌مند شود آن هم افرادی که در قالب گروه‌های سنی نوجوان و جوان در قالب کانون های فرهنگی هنری در مساجد حضور دارند.
خوب است در این مجال اشاره‌ای به دیدار «سید احمد عبودتیان» دستیار رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی دولت با حجت‌الاسلام‌والمسلمین «کمال‌الدین خداداده»، رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور داشته باشیم. عبودتیان در این دیدار با تاکید بر اینکه مساجد باید با محور مردم اداره شود تا شاهد شکوفایی ظرفیت‌های گسترده آن باشیم؛ اظهار کرد: نیازسنجی از سطح محلات و تدارک ویژه‌برنامه‌های مختلف در محیط مسجد برکات بیشماری را برای جامعه به ارمغان می‌آورد که زمینه‌ساز تربیت یک نسل مسجدی و دغدغه‌مند و انقلابی است.
عبودتیان در بخش دیگری از مباحث خود ضمن تقدیر از فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد گفت: کانون‌ها یک ظرفیت مسجدی و مردمی محسوب می‌شوند که می‌توانند با فعالیت‌های خود در جامعه منشا اثر بوده و در راستای تحقق اهداف نظام اسلامی بیش از پیش گام بردارند.
حجت الاسلام خداداده نیز امسال در جریان ملاقات‌ها و جلسات استانی خود و در دیدار با «جلیل صالح‌زاده» فرماندار شادگان، با بیان اینکه کانون‌های فرهنگی هنری باید مساجد خلوت و غریب را آباد و با راه‌اندازی و اجرای برنامه‌های مورد نیاز جامعه، نوجوانان و جونان را جذب کنند، تأکید کرد: این مراکز با هدف استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندسازی نیروهای جوان کشور برای حضور در عرصه‌های مختلف فرهنگی تشکیل شده‌اند و انتظام بخشی و کیفی سازی اقدامات فرهنگی مهمترین دستاوردهای تعریف شده برای این کانون‌ها است.
اما همه این موارد به ویژه پس از جلسه علنی صبح شنبه، ۲۹ مهرماه مجلس شورای اسلامی که پیش‌تر اشاره شد اهمیتی مضاعف یافت تا جایی که حجت‌الاسلام والمسلمین «کمال‌الدین خداداده»، رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در واکنش به این اتفاق در صفحه مجازی خود در اینستاگرام نوشت: «ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و سازمان اوقاف و امور خیریه دو بازوی مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پیشبرد اهداف فرهنگ دینی در محلات و شهرها است. رسمیت یافتن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در محوریت منظومه راهبری مسجد با مصوبه نمایندگان مجلس در برنامه هفتم توسعه را به وزیر انقلابی، اعضای شورای سیاستگذاری کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی تبریک می‌گویم. امیدوارم با تدوین آیین نامه اجرایی این قانون، شاهد تحولی بزرگ در عرصه مسجدی باشیم ان شاءالله.»
حال که سخن به اینجا رسید بی مناسبت نیست که به این مساله اشاره شود که اعضای کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با برنامه‌ریزی و ترتیب دادن فعالیت‌هایی نظیر نمایش‌های آیینی، سرود، فیلم کوتاه، دوره‌های مختلف آموزشی و ... در بستر مسجد، تلاش می‌کنند تا پیوند وثیقی را میان خانه، مسجد و محله ایجاد کنند. این پیوند قرار است منجر به شکل‌گیری جامعه هدف یعنی نوجوانان و جوانان مسجدی شود که می‌خواهند از کوچکترین تا بزرگترین مسایل اجتماع خود را از طریق مسجد حل کنند و به نتیجه برسانند.
برای تحقق این اهداف والا، در اساسنامه ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور نیز برخی موارد از پیش تعیین و برایشان نقشه راه ارایه شده است، اما شاید یکی از اصلی‌ترین وجوه امتیاز اساسنامه ستاد را بتوان تعیین شورای سیاستگذاری و نظارت متشکل از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس شورا، وزیر آموزش و پرورش یا معاون ذیربط، وزیر ورزش و جوانان یا معاون ذیربط، شهردار تهران یا معاون ذیربط، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی، نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، نماینده شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، یک نفر صاحب‌نظر به پیشنهاد مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور و دو نفر شخص حقیقی صاحب‌نظر به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با تصویب شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس ستاد به عنوان دبیر شورا دانست.
وجود شورای سیاستگذاری و نظارت این ستاد در واقع، ضمانتی معتبر در پیشبرد اهداف و انجام وظیفه محوله است و از سوی دیگر به دلیل ظرفیتی که ایجاد می کند مسیر فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد که تکلیف مجلس شورای اسلامی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، را هموار می کند.
به هر روی مهم آنکه ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور که متشکل از شورای سیاستگذاری با اعضایی اینچنین ذی‌نفوذ در عرصه‌های مختلف کشور است، می‌تواند در مردمی‌سازی دولت از دریچه فعالیت‌های مسجدی نقش بسزایی را ایفا کند.
نظر شما