در شهرسازی و معماری سنتی ما شهرها فرا محورند، اماکن مذهبی متبرک و مسجد در مرکز شهر و محله قرار دارد و همه چیز حول محور آنهاست. این شهرها، به پاس منزلت انسان از ریا و تظاهر و تقلب به دور بودند.
در مسکن سنتی به نیازهای اعتقادی، اقتصادی و اجتماعی توجه کامل می شد و برای تأمین هر یک از این نیازها به نیکوترین وجه و زیباترین صورت ممکن عناصر و فضاهای ضروری و لازم شکل می گرفت اما در قرن اخیر مدیریت شهری از طریق شهرسازی مسبب تحول فرهنگ مصرفی شهر و رشد مصرف گرایی به عنوان محور و کانون نظام سرمایه داری شد. همان الگوی رفتاری که با ظرافت خاصی، چشم انداز های شهر مدرن را شکل داد. یکی از بارزترین نمونه های آن، صنعت مد بود که سبب رشد چشمگیر فضاها و مکان های جدید خرید و مصرف در شهرها شد.
گسترش و تجهیز فضاهای خرده فروشی (مالها)، یکی از چشم اندازهای مسلط این دوره و نظام است که یکی از اهداف اصلی ایجاد و گسترش آنها، حفظ و تداوم روند مصرف گرایی جدید شهرها بوده است حال نکته قابل توجه این است که فرهنگ مصرف کننده در شهر مدرن، نه به واسطه موفقیت های اقتصادی، صنعتی و علمی مدرن، بلکه عمدتاً به دلیل پیوند مصرف کننده و تجربه و رفتار مصرف، با زندگی روزمره جدید و ساختار و سازمان خود شهر، فصل بندی و تکمیل شد؛ بله، شهر مدرن در فرآیند جهانی شدن به یک شهر سکولار تبدیل می شود. نمادهای دینی در شهر به تدریج یا محو می شوند یا در پس برج های تجاری و معماری های مدرن پنهان می شوند.
شتاب و سرعت کارها در شهر، فاصله ها و زمان تردد فرصت حضور در آیین ها را از شهروندان کمتر می کند و حاشیه راندن امر مقدس در عرصه آیینی شهر اتفاق می افتد و اجرای آیین ها در شهر بعنوان حضور امر مقدس در فضای عمومی شهر در حال از دست رفتن توسط مدرنیته است و فرآیند مدرنیته در پُر کردن فضای شهر با نمادها و رویه های مدرن نظیر برج ها و آسمان خراش ها روز به روز بیشتر غیر قابل طرد می شود.
در تبیین ابعاد پروژه سکولارسازی باید گفت که در این پروژه، کارگزاران سکولار می کوشند امور عرفی کننده در سطح شهر منتشر و نهادینه شود از جنسی شدن شهر استقبال می کنند و به هیچ عنوان فضای مقدس و مذهبی ماندن چهره شهر را برنمی تابند و ارزش ها را به رسمیت نمی شناسند تا امکان حفظ آنها فراهم گردد.
رواج بی حجابی و برهنگی در سطح شهر را امر مطلوبی می دانند چرا که هر یک از اینها نمادی از استیلای گفتمان سکولار و گفتمان دنیوی گرایی بر شهر است حال به این سؤال باید پاسخ داده شود که چرا پروژه دین زدایی از زیست شهری و فضای شهری، اینقدر پُرقدرت در حال پیشرفت است؟ چرا مظاهر دین و دین داری در شهر در محاصره است؟ و از همه مهم تر اینکه چرا مدیریت شهری، مأمور سکولارسازی جامعه مسلمانان شده است؟ در حالی که عن‌قریب است که گفتمان سکولار، شهر را به تصرف خود در آورد و شهر در آستانه سقوط است!
نظر شما