شناخت خداوند و اثبات اصل توحید، از بنیانی‌ترین آموزه‌های کلام است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان مازندران، صاحبه سلمانی، مدرس حوزه، درنشستی باعنوان«بررسی آرای کلامی ابن شهرآشوب درمسئله خداشناسی و نبوت» درجمع طلاب مدرسه علمیه الزهرا(س) ساری اظهارکرد: ابن شهرآشوب، همسان دیگر متکلمان امامیه، با تمسک به چهار منبع معروف(کتاب، سنت، اجماع و عقل) به تحلیل آموزه‌های کلامی پرداخت؛ در برخی آموزه‌ها نمی‌توان به هر چهار منبع استناد نمود؛ مثلا در اثبات وجود خداوند تنها می‌توان به عقل تمسک کرد یا در اثبات نبوت خاصه نمی‌توان از سنت بهره گرفت، چرا که حجیت «سنت» در فرض فوق مبرهن نشده است؛ لذا ابن شهرآشوب تاکید می‌کند که در اصول دین تقلید جایز نیست.
صاحبه سلمانی درادامه بیان کرد: شناخت خداوند و اثبات اصل توحید، از بنیانی‌ترین آموزه‌های کلامی است، این اصل نزد ابن شهرآشوب نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به نحوی که اولین اصل و باب کتاب نفیس وی «متشابه القرآن و مختلفه» التوحید است.
وی درادامه تصریح کرد: رهاورد اکتسابی و نظری بودن معرفت خداوند، این است که انسان برای معرفت پروردگار خود به دنبال کسب معرفت و علم باشد بلکه بالاتر از تشویق؛ یعنی شناخت خدا به عنوان یک تکلیف و حکم برای انسان واجب باشد، ابن شهرآشوب برای تایید تعلق اراده الهی و ورود تشویق به شناخت مقام ربوبی، به آیات ذیل تمسک می‌کند؛ (ا فلا ینظرون )، (ا فلا تبصرون)، ( ا فلا تذکرون)و ... .
سلمانی افزود: ابن شهر آشوب در موارد مختلف به انواع متعدد ادله اثبات خدا متذکر شده که از جمله آن می‌توان به برهان نفس، برهان تغییر و حدوث، برهان امکان، برهان فسخ العزائم، برهان شرط پاسکال(معقولیت) اشاره کرد.
وی گفت: ایشان در مواضع مختلف به توضیح و تبیین صفات خداوند پرداخت و به صورت کلی به وجود صفات کمالی به نحو مطلق در خداوند معتقد بوده و نسبت هرگونه صفت دال بر نسبت نقصی به خداوند را بر نمی‌تابد.
سلمانی بیان کرد: اولین مولفه‌ی نبوت و پیامبری، وحی است که با نزول آن بر انسان کامل، وی به درجه نبوت مفتخر می‌شود، اما نزول وحی بر انسان بر وجود شرایط و قابلیت لازم توقف دارد که به نفس و تعالی و تکامل آن بر می‌گردد، ابن شهر آشوب در این باره به نقل روایتی می‌پردازد که در آن پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) بعد از تکامل و اشتداد قوایش به مقام رسالت نایل آمد.
وی با اشاره به روایات مختلف در توضیح وحی می‌پردازد که حاصل آن نزول وحی و آیات قرآنی توسط فرشته وی «جبرئیل» بر حضرت است که نزول آن مراتب مختلفی دارد، افزود: اولین مرتبه آن ارتباط پیامبر با فرشته وحی در رویای صادقه، مرتبه بعد ارتباط در عالم حس، به گونه‌ای که پیامبر(صلی الله علیه وآله) صدای جبرئیل را می‌شنید اما شخص وی را مشاهده نمی‌کرد، در مرتبه بعد پیامبر(صلی الله علیه و آله) شخص جبرئیل را مشاهده کرد که در آن وحی بر وی نازل شد که مطابق گزارش حضرت خدیجه(سلام الله علیها)، حالت اضطراب و سنگینی از تحمل وحی بر حضرت ظاهر شد.