تأثیرات واقعه طوفان الاقصی با رویکرد تاریخی و تمدنی

به گزارش خبرگزاری شبستان، نشستِ علمی «تاثیر عملیات طوفان الاقصی بر امنیت منطقه غرب آسیا؛ با نگاهی به پیشینه تاریخی و تمدنی» به مناسبت هفته پژوهش با حضور شعیب بهمن، رئیس موسسه مطالعات جهان معاصر و پژوهشگر ارشد مسائل اوراسیا، علی‌محمد طرفداری، عضو هیئت علمی و رئیس گروه پژوهشی اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی و علی کالیراد، رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

علی کالیراد، رئیس پژوهشکده اسناد و دبیر این نشستِ علمی در ابتدا ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران گفت: هفته‌ها است که غزه تحت حملات بی‌رحمانه رژیم صهیونیستی است و تصاویر این جنایت و نسل‌کشی آشکار را در قرن ۲۱ می‌توان از رسانه‌های مختلف دید. در عین حال شاهد هستیم که دولت‌های غربی و در رأس آنها آمریکا بر این جنایات سرپوش گذاشتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: واقعیت این است که جهان در حال گذار و رسیدن به نظم جدید است و در چهارسال گذشته شاهد رخدادهای عجیبی بوده ایم که پیامدهای گسترده‌ای داشته است؛ از جمله می‌توان به عملیات نظامی روسیه در اکراین، رویداد غیرمنتظره ۷ اکتبر سال ۲۰۲۳ با نام طوفان الاقصی و اتفاق‌هایی که در فلسطین رخ داد، اشاره کرد. از این منظر به نظر می‌رسد منطقه غرب آسیا وارد عرصه جدیدی از تاریخ سیاسی و اجتماعی خود شده است.

شعیب بهمن، رئیس موسسه مطالعات جهان معاصر در ادامه با اشاره به این موضوع که رخداد ۷ اکتبر سال ۲۰۲۳ در منطقه غرب آسیا پیامدهای بسیاری داشته و این پیامدها صرفا محدود به این منطقه نمی‌شود؛ گفت: آنچه در ساعت ۶:۱۵ دقیقه صبح روز ۷ اکتبر اتفاق افتاد، فاجعه‌ای عظیم برای رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود. رژیم صهیونیستی بارها درگیر جنگ شده بود اما هیچ یک از آن جنگ‌ها چنین مخمصه‌ای را برای این رژیم اشغالگر ایجاد نکرده بود. صهیونیست‌ها در ۴۸ ساعت اول این حمله، سردرگم و فاقد قدرت تصمیم‌گیری بودند و به یک رژیم فروپاشیده تبدیل شده بودند و این روند تا امروز هم ادامه پیدا کرده است. آنچه باعث شد رژیم صهیونیستی تا اندازه‌ای اوضاع آشفته خود را بهتر کند، حضور آمریکا و مدیریت بحرانی بود که این رژیم گرفتار آن شده بود.

این پژوهشگر ارشد مسائل اوراسیا با بیان این مطلب که بحران‌های به وجود آمده، تعیین‌کننده مسیر نظام بین‌الملل هستند؛ گفت: در دهه ۹۰ میلادی و در دوران پساشوروی، آمریکا به عنوان ابرقدرت سردرآورد و در هر جای جهان که رخدادی اتفاق می‌افتاد، آمریکا وارد می‌شد که نمود عینی آنها بحران‌های ایجاد شده در کویت، عراق، اروپا و غیره بود، و بسیاری از بحران‌ها از جمله جنگ عراق و افغانستان را خود آمریکا ایجاد کرد که خروج برای آن سخت بود و تاریخ شاهد بود بعد از ۲۰ سال جنگ با طالبان در نهایت قدرت را به آنها تحویل داد.

وی ادامه داد: در موضوع مربوط به روسیه و جنگ با اکراین هم همین اتفاق افتاد و ایالات متحده برای محدود کردن روسیه به تحریم این کشور بسنده کرد. آمریکا در ماجرای طوفان الاقصی هم نتوانست مثل دهه ۹۰ به عنوان قدرت برتر منطقه عرض اندام کند. زیرا جهان در حال دگرگونی است.

در ادامه این نشست علی‌محمد طرفداری، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره پیشینه تاریخی و تمدنی سرزمین فلسطین صحبت کرد و گفت: فهم تاریخی جهان و به خصوص جامعه ایرانی و توده مردم و افراد دانشگاهی از پیشینه تاریخی و تمدنی این سرزمین کامل و عمیق نیست. این در حالی است که فلسطین یکی از تاریخی‌ترین سرزمین‌های کره زمین است. یک محقق تاریخ سیاسی و جغرافیایی در تحقیقات خود به پیدایش تاریخ تمدن بشر در این سرزمین اذعان می‌کند. به همین دلیل این سرزمین اهمیت ویژه‌ای در تاریخ دارد.

رئیس گروه پژوهشی اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی ادامه داد: تاریخ و سیاست، بستر مشترکی به نام جغرافیا دارد که تاریخِ تمدن بشر را شکل می‌دهد. برای اینکه این موضوع مهم شفاف‌تر بیان شود، اگر قطب شمال را در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که به دلیل جغرافیای ویژه‌ای که این بخش از کره زمین دارد هیچ انسانی به آنجا نرفته و در نتیجه هیچ تمدنی هم در آن شکل نگرفته است و جز مجموعه کوچکی از اسکیموها، حیاتِ زندگی بشر در آن شکل نگرفته است. اما در دنیا بخش‌های دیگر زندگی متمدنانه و گسترده‌ای وجود دارد. یکی از سرزمین‌هایی که در زندگی بشر قدمت دارد؛ فلسطین است. زیرا هم نقش محوری در ادیان داشته و هم موجب پیوند برقرار کردن میان پیشینه‌های تاریخی و ریشه‌های مشترک بشر شده است.

 این دو ویژگی در کنار هم اهمیت ویژه‌ای به عمق سه هزار سال تمدن به این سرزمین بخشیده است.

بهمن، رئیس موسسه مطالعات جهان معاصر در بخش دیگری از این نشست درباره موضع روسیه درباره عملیات طوفان الاقصی گفت: اگر بخواهیم موضع روسیه به این عملیات را ارزیابی کنیم نیازمند هستیم که روابط رژیم صهیونیستی با روسیه و پیوندهای دو جانبه آنها را بشناسیم و تحلیل کنیم جمعیت روس زبان‌ها در سرزمین اشغالی زیاد است و اساسا روسی، زبان دوم ساکنان رژیم صهیونیستی بعد از زبان عبری است. از سوی دیگر روس‌ها حضور گسترده‌ای در ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی دارند و به همین دلیل شخصِ نتانیاهو تلاش بسیاری کرد تا با پوتین، روابط خوبی برقرار کند ولی به دلیل شکاف‌های عمیق در ساختار سیاسی صهیونیسم و فشار جریان چپ و میانه نسبت به نتانیاهو، این اتفاق نیفتاد.

بهمن اظهار داشت: یک وجه مهم از ارزیابی عملیات طوفان الاقصی به پیامدهای جاری این عملیات در دنیا برمی‌گردد. مهمترین موضوع این است که حماس و جریان مقاومت، به تعبیر مقام معظم رهبری، شکست ترمیم‌ناپذیری به رژیم صهیونیستی وارد کرد و باعث شد تئوری‌های امنیتی و نظامی این رژیم اشغالگر فرو بپاشد. ادعای این رژیم داشتن سامانه بازدارندگی بود؛ به این معنا که در اتاق فکرهای رژیم صهیونیستی بر این نکته تاکید می‌شد که اگر جنگی حادث شود به سرعت می توانند از وقوع درگیری ها بعد جلوگیری کنند. اما عملا چنین اتفاقی نیفتاد. از سوی دیگر نظریه امنیتی رژیم با چالش بسیاری روبرو شد و دیگر هیچ فردی حاضر نیست که به شهرک‌های صهیونیستی بازگردد و بیش از نیم میلیون نفر از اراضی اشغالی مهاجرت کردند.

وی ادامه داد: غافلگیری راهبردی و اطلاعاتی، یکی دیگر از پیامدهای نامطلوب و غیرمنتظره برای رژیم صهیونیستی بود. موساد با همه ادعایی که داشت این رژیم عملیات طوفان الاقصی یک شکست بزرگ اطلاعاتی برای آنان محسوب می‌شد. پیامد دیگر، برجسته شدن مسئله فلسطین در جهان است. آمریکا تلاش می‌کرد موضوع فلسطین را به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی تقلیل دهد اما امروزه شاهد اعتراض دنیا نسبت به نسل‌کشی در غزه هستیم.

به عنوان مثال عربستان و رژیم صهیونیستی می‌خواستند به عادی‌سازی روابط دست یابند اما با این رخداد این روند به تاخیر افتاد و دچار اختلال شد.

پژوهشگر ارشد مسائل اوراسیا تاکید کرد: موضوع مهم دیگر، موقعیت ایران در منطقه است که امروزه می توان گفت سرمایه‌گذاری ایران در منطقه هویدا شده است و آنچه به عنوان هسته مقاومت در منطقه مطرح است قدرت خود را آشکار ساخته است.

علی‌محمد طرفداری عضو هیئت‌علمی و رئیس گروه پژوهشی اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با طرح این موضوع که حضور تفکر ایدئولوژیک صهیونیسم در غرب آسیا از عهد باستان یک حضور نچسب بوده است؛ گفت: حوزه تمدنی در منطقه غرب آسیا از عهد باستان تا امروز با تفکر صهیونیسم دچار تعارضِ تمدنی بوده است. تفکری که خود را قوم برتر و این سرزمین را سرزمینِ موعود می داند، در هر جای دیگری غیر از این نقطه از کره زمین هم ایجاد می‌شد باز هم دچار تعارض     می‌شد.

وی در پایان صحبت‌های خود با بیان این مطلب که غزه نقش دفاعی در منطقه بازی کرده است؛ گفت: عملیات طوفان الاقصی تاثیر مستقیم بر امنیت ایران داشته است. اتاق فکرهای اقتصادی رژیم صهیونیستی که تکمیل کننده تحریم‌های کشنده علیه ایران بودند با این عملیات نابود شد و از این جهت مدیون غزه هستیم.

جلسه پرسش و پاسخ، پایان‌بخش نشست «تاثیر عملیات طوفان الاقصی بر امنیت غرب آسیا؛ با نگاهی به پیشینه تاریخی و تمدنی» بود.