خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: شهر بمبئی مشرف به دریای عرب که شاهراه اقتصادی و تجاری هند و گذرگاهی به جهان خارج است، مساجد بسیاری دارد که به مسلمانان این شهر و مسافران مسلمان هند خدمت می کنند.
« مسجد حاج علی» یکی از باشکوه‌ترین و مهمترین مساجد بمبئی از نظر طراحی معماری منحصر به فرد به شمار می رود. این مسجد در سال ۱۴۳۱ میلادی توسط تاجر مسلمان «حاجی پیرعلی شاه بخاری» ساخته شد تا نه تنها مکانی برای تقرب به خداوند باشد بلکه پس از مرگش، آرامگاه ابدی‌اش قرار گیرد.
این مسجد در جزیره کوچکی در جنوب شهر بمبئی قرار دارد و از هر طرف به ساحل «ورلی» مشرف است. مسجد حاج علی از اهمیت بسیار زیادی در میان مسلمانان و اقشار مختلف هند برخوردار است. در قسمت جنوبی آن، آرامگاهی مشتمل بر چهار مقبر قرار دارد که ۲۵ نمازگزار در آن جا می گیرد.
در طبقه بالای مسجد استراحتگاه شامل ۱۰ اتاق برای مسافرانی است که از راه دور به زیارت آرامگاه می آیند. در ورودی آرامگاه مشابه در ورودی مسجد است و سردر مخصوص ورودی سه مناره کوچک دارد. چهار طرف محوطه این بنا را آب دریا فراگرفته است و طول مسیر این راه از ابتدای درگاه تا ساحل ورلی نزدیک به یک کیلومتر است.
وزارت فرهنگ هند بارها این مسجد و آرامگاه را به دلیل عوامل جوی که متاثر از دریای اطراف آن است، بازسازی کرده است. به طوری که در سال ۲۰۰۸ میلادی، هزینه بازسازی این مسجد ۱۳ میلیون روپیه شده است. زائران این مسجد باید برای رسیدن به آن ۵۰۰ متر پیاده روی کنند، زیرا این مسجد در وسط دریا بنا شده است.
حیاط این مسجد از سنگ مرمر سفید درجه یک که از راجستان، بزرگ‌ترین ایالت هند آورده شده ، پوشیده است، سنگ مرمر تاج محل نیز از راجستان تهیه شده است. هندوها و ادیان دیگر مسجد حاج علی را مکان عبادت و محل تامل و وحدت می دانند که اهمیت آن ار کمتر از معابد نمی دانند.
با این حال، بمبئی همچنین شامل مساجد دیگر به ویژه در محله های قدیمی عرب نشین، واقع در اطراف خیابان «محمدعلی رود» است که به نام سیاستمدار، روزنامه نگار، ششمین رئیس مسلمان حزب کنگره و دوست گاندی« مولانا محمدعلی جوهر» نامگذاری شده است. محمد علی جوهر متولد ۱۸۷۸ و متوفی ۱۹۳۱ در لندن است که به وصیت خود در قدس به خاک سپرده شده است .
همچنین مساجد دیگر نیز در خیابان «ابراهیم رحمت الله»،فرزند یکی از پژوهشگران مسلمان هندی «رحمت الله الکیروانی» که متولد سال ۱۸۱۸ در هند است و در سال ۱۸۹۱ در مکه به خاک سپرده شده است. یکی از خیابان‌های معروف دیگر خیابان «ناجدوی» و دیگری خیابان «عبدالرحمن» است که منسوب به «نجدی عبدالرحمن المنیع از شهر شقراء عربستان است که در هند به تاجر اسب اصیل عربی مشهور است.
دراین خیابان‌ها، کوچه‌های باریک هند، بازرگانان و تجار و ملوانان کشورهای حوزه خلیج از جمله حجاز، نجد، الاحساء، کویت، بحرین، قطر، دبی، شارجه، ابوظبی زندگی می‌کردند. این دوران قبل از ظهور نفت در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بود، زمانی که بمبئی را به دلیل موقعیت استراتژیک و پیشرفت آن در حوزه‌های مختلف تجاری، صنعتی، کشاورزی، تفریحی و پزشکی «منچستر هند» و «جواهر تاج انگلیسی» می نامیدند.
مسلمانان داخل بمبئی مراکز خود شامل دیوانیه ها، دفاتر تجاری، کافه ها، رستوران های محبوب و مهمان خانه ها را تاسیس کردند و همزمان با جامعه هند ادغام شدند و از این ادغام در زمینه برای آشنایی با این تمدن بهره فراوان بردند و زندگی آرام و شادی در سایه فضای مدارا وهماهنگی و برادری که مشخصه بمبئی و سایر شهرهای هند در دوران قبل از استقلال و تقسیم شبه قاره هند به دو بخش بود، داشتند. ناگفته نماند که این ادغام با هندی‌ها در بسیاری از جنبه‌های زندگی خصوصی آن‌ها منعکس شده است.
نسل اول مسلمانان حاضر در بمبئی تلاش کردند بخشی از ثروت خود را با ساختن مساجد، یتیم خانه ها، مدارس و مسافرخانه اختصاص دهند، حاج محمد علی زینل (۱۸۸۹-۱۹۶۹) و همتای کویتی او، شیخ جاسم محمد آل ابراهیم (۱۸۶۹-۱۹۵۶) از جمله این افراد بودند که برای ساخت مسجد، مدرسه و زیرساخت‌ها هزینه کردند.
یکی از مسلمانان که در صفحات تاریخ هند به عنوان اولین شهروند خلیج فارس در بمبئی از او یاد می شود، مرحوم «محمد بن احمد بن هجرس» تاجر مروارید بحرینی است که با هزینه شخصی خود یک مسجد در محله های مسلمان نشین بمبئی ساخت تا به مسلمانان آن خدمت کند.
محمد بن احمد بن هجرس ، در سال ۱۸۴۷ در فریج الزیاینه معروف به فریج الصنقل در شهر محرق به دنیا آمد. او به فعالیت تجاری روی آورد و پس از استقرار در شهر بصره عراق با رئیس خاندان آل ابراهیم کویتی نجدی اصل «شیخ جاسم بن محمد بن علی بن محمد ابراهیم» شروع به همکاری کرد، وی از تجار ثروتمند و نیکوکار و تاجر مروارید در هند بود که به دلیل کارهای نیکوکارانه اش مشهور بود این دو نفر در زمینه تجارت به ویژه مروارید فعالیت می کردند، به طوری که ثروت هجرس در سال ۱۹۱۰ نزدیک به ۱۰ میلیون روپیه بود. ناگفته نماند که هندی ها یکی از ایستگاه‌های قطار خود را به نام او گذاشتند.
بن هجرس مردی متدین و قاری قرآن بود، او تصمیم گرفت مسجدی در محله مسلمان‌نشین بمبئی بسازد که هنوز در لین ۱۴ عرب پابرجاست، گروهی از مغازه داران زمینی بزرگ، به عنوان وقف برای مسجد اختصاص دادند.
او همچنین شورای بزرگی ایجاد کرد که در آن میزبان بازرگانان عرب و هندی و برخی از شخصیت های عرب تبعیدی یا مسافر از سرزمین‌های مختلف و بنادر هند بود. وی همچنین در طول زندگی خود از کمک به فقرا و مستمندان مسلمان بمبئی کوتاهی نکرد. وی در سال ۱۹۶۰ میلادی که از ۱۰۰ سالگی هم عبور کرده بود، در بمبئی چشم از جهان فرو بست و همه دوستداران و هوادارانش وی را از مسجدی که خود ساخته بود، تا مقبره اسلامی بمبئی تشیع و به خاک سپردند.
نظر شما