حجت الاسلام«دکتر احمد ابوترابی»، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت و گو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان گفت: ابتدا در گام اول باید علوم انسانی اسلامی را تولید کنیم با وجود اینکه بسیاری از مبانی آن گذشته شده است ولی هنوز این تولید در کشور ما صورت نگرفته ضمن اینکه کتاب ها و مقالات مفصلی هم در این زمینه نوشته شده است.
وی با بیان اینکه به نظر بنده مجموعه علوم انسانی هنوز در یک نظام و پازل قرار نگرفته است تصریح کرد: مثلا باید ببینیم در اقتصاد اسلامی، مجموعه مبانی و مجموعه گزاره های علم اقتصاد اسلامی چیست، اینها باید مشخص شوند. البته ما ادعای کامل شدن پازل اسلامی شدن علوم انسانی را نداریم، چون هر یک از موضوعاتی که مثلا در اقتصاد اسلامی یا روان شناسی اسلامی مطرح است با توجه به نیازهای جدید جامعه ممکن است نظرات جدیدی را بطلبد. لذا ما آن مبانی اصلی که باید مادر باشند و علوم انسانی اسلامی را در هر موضوع متولد کنند را باید حداقل پایه گذاری کنیم و نشان دهیم به دانشگاه ها و اساتیدی که خودشان این مراحل را گذرانده و پذیرفته اند.
حجت الاسلام ابوترابی بیان کرد: ما هرگز ادعا نداریم و درست هم نمی دانیم که بگوییم نظریات غربی ها باید کنار گذاشته شوند. هرگز این طور نیست. ما باید یک چیزی داشته باشیم که قابل قیاس با حرف های آنها باشد. ادعای ما این است که در مقابل حرف ها و نظرات علوم انسانی غربی ها ، مبنایی مطابق با عقل، مطابق با شریعت و مطابق با فطرت بشری داریم و با توجه به اینکه علوم انسانی ما عمدتا یا حداقل، مبنائا بر اساس افکار فلسفی گذاشته شده اند و گاهی هم بر اساس مبانی اعتقادی غلط که حتی فلسفه هم نیستند و فقط از یک ظاهر فلسفی برخوردار هستند؛ لذا اگر ما این مبانی را درست کنیم، سپس آن پازل خاص را هم ایجاد نماییم در این صورت قابل قیاس می شود.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در ادامه افزود: متفکرانی که امروز درباره علوم انسانی تحقیق می کنند تا علوم انسانی اسلامی را معرفی کنند، خودشان با تک تک این علوم آشنا هستند و دکترای اقتصاد و دکترای روان شناسی دارند و در عین حال علوم حوزوی و علوم فلسفی مبانی آنها را هم می دانند. با توجه به اینها ما می توانیم به علوم انسانی اسلامی به صورت صحیح دست یابیم.
وی در پاسخ با این سوال که اسلامی سازی علوم انسانی شدنی است یا خیر، گفت: ما بسیاری از کارها را فکر می کردیم شدنی نیست ولی انجام شد. باید در اولویت قرار می گرفت. مقام معظم رهبری بارها گفته اند مجموعه مشغله های نظام اسلامی را از اوایل انقلاب در نظر بگیرید، چالش هایی که این نظام با نفوذی های غربی در پست های مختلف این کشور داشت. امام راحل با برخی از اینها روبرو بودند؛ به عنوان نمونه جنگ تحمیلی هشت ساله که تمام بودجه و سرمایه فکری و نخبه کشور به سمت آن بسیج شده بود. دشمن خوب می دانست که چگونه ما را مشغول کند. ما هم گاهی موقع متوجه برنامه ریزی نقشه های شوم دشمن می شویم ولی فرصت کافی نداریم. لذا اگر از این فرصتی که برای نظام جمهوری اسلامی فراهم شده و مقام معظم رهبری که نقاط حساس و کلیدواژه های اصلی این کار را به برای ما معرفی می کنند، جدی تر گرفته بودیم، بسیاری از مسایل امروز وجود نداشت.
حجت الاسلام ابوترابی با بیان اینکه در مباحث علوم انسانی بعضی از بزرگان حوزه بودند ولی همراه نشدند. اظهار کرد: در دوره بعضی از دولت ها، بودجه های مربوط به اسلامی سازی علوم انسانی را یا قطع می کردند و یا به حداقل می رساندند یا آن مراکزی که باید علمی می شدند تا به این کار بپردازند تحت فشارهای اقتصادی از طرق مختلف قرار می گرفتند یا حتی صحنه سازی های اجتماعی و شانتاژهای رسانه ای که صورت می گرفت، گرچه آنها هم مانعی نبودند ولی مجموعه این عوامل بهانه ای برای اجرایی نشدن این کار بود.
وی ادامه داد: اما خوشبختانه این کار با قوت و به صورت مبنایی در حال انجام است، مراکز مختلفی مشغول هستند به ویژه در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی که یکی از مهمترین اهداف شان را هم همین مسئله قرار داده اند. شورای سیاست گزاری تولید علوم انسانی اسلامی در موسسه امام خمینی (ره) دایما در حال برنامه ریزی و سیاست گزاری است ولی از نیرو و بودجه کافی برخودار نیست. لذا اگر نظام و دولت پشتیبانی کنند و اساتید دانشگاهی هم همراهی نمایند این کار شروع شده و انشاءالله به زودی اجرایی می شود.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به مهمترین چالش اسلامی سازی علوم انسانی تصریح کرد: چالش اصلی در تولید اسلامی سازی علوم انسانی کمبود نیروهای متخصصی است که به هر دو رشته آگاه باشند. دین شناس کافی یک مجتهدی که بتواند هم در اقتصاد اسلامی کار کند و هم بر موضوعات مختلف اقتصاد هم اشراف داشته باشد. دانشگاهیان و حوزیان سخن یکدیگر را متوجه نمی شوند، بنابراین راهش این است که ما سخن مشترک با هم داشته باشیم. سخن مشترک یعنی افرادی که به دو زبان آشنایی داشته باشند که این افراد اندک هستند. برای به نتیجه رسیدن در این مسئله تعداد این نیروها باید به ۱۰ برابر افزایش یابد.
وی در ادامه تصریح کرد: ضمن اینکه بیان این نکته حائز اهمیت است که تاریخ تحول علوم، ۱۰ ساله یا ۲۰ ساله نیست گاهی ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال طول کشیده است، البته نباید این برداشت غلط را هم بکنیم که ما برای ۲۰۰ سال آینده تلاش می کنیم. ما باید عرضه امروزی برای رفع نیاز امروزی در حد توان مان ایجاد کنیم که پازل کاملش به سال های آینده موکول می شود.
حجت الاسلام ابوترابی در ادامه گفت: نظریه پردازی های ما در این زمینه باید تبدیل به قانون شده و کاربردی شوند. بعد از تولید علوم انسانی اسلامی باید آن را کاربردی اش کنیم یعنی باید در جامعه، قانون، روش های فنی و تکنولوزی ما نهادینه شود. درست است که تکنولوزی ما اسلامی نیست ولی دارای یک مبانی فرهنگی و اعتقادی است که اگر آنها را رعایت کنیم و علوم انسانی اسلامی هم داشته باشیم، تکنولوژی ما هم خود به خود اسلامی می شود.
نظر شما