به گزارش خبرگزاری شبستان از مشهد، حدود ۳۵ سال پیش بیانیه‌ای از امام خمینی (ره) به گوش جامعه رسید که با گذشت نزدیک یک دهه از پیروزی انقلاب حاوی مفاهیم کلیدی بود. گویی رهبر جامعه اسلامی در صدد تبیین هندبوکی برای روحانیت و مردم بود.
این بیانیه که به منشور روحانیت امام خمینی (ره) معروف شد، در اخرین ماه زمستان منتشر گردید، لیکن حرارت و حلاوتی در جان و ذهن نخبگان جامعه برپا کرد که گویی نسیم بهاری دل‌انگیزی جمود و یخبدان افکار سرگردان و گم گشته را به سمت شکوفایی و جوانه زدن نوید می داد. منشور روحانیت نه‌تنها جهادی برای تببین مانیفست و استراتژی جمهوری اسلامی بود، بلکه رهنمودی ماندگار برای بیان هویت روحانیت و نقش آنها در حکومت اسلامی قبل از ظهور بود.
مرتضی امین نیا استاد حوزه علمیه در پاسخ به پیام منشور و ارتباط آن با مفاهیم استراژیک انقلاب می‌گوید: در منشور روحانیت به موضوعات مختلفی پرداخته شده که یکی از انها حکومت اسلامی در زمان غیبت است. همچنین یکی از گروه‌های شاخص که با حکومت اسلامی در زمان غیبت مخالف هستند، انجمن حجتیه بود.
امین نیا در پاسخ به چگونگی موضع گیری انجمن حجتیه در برابر انقلاب و آسیب‌شناسی نگرش آنها بیان می‌کند: انجمن حجتیه تا قبل از انقلاب مخالف انقلاب اسلامی بود، ولیکن در چند ماه قبل از بهمن ۱۳۵۷ که شواهدی بر پیروزی دیده می شد، تغییر موضع دادند و اقداماتی داشتند تا خود را به نوعی انقلابی نشان دهند. در سال ۱۳۶۲ حضرت امام خمینی (ره) در سخنرانی عید فطرشان شدیدا به انجمن حجتیه تاختند و در نتیجه آقای شیخ محمود حلبی که به‌عنوان رهبر انجمن حجتیه شناخته می‌شد، در یک بیانیه‌ای ادعا کرد انجمن‌های حجتیه تعطیل شده است.
هشدار رهبری به نخبگان روحانیت
این استاد حوزه تصریح می کند: البته حضرت امام (ره) با بصیرتی که داشتند در جمع خصوصی فرمودند که تعطیلی کافی نیست و باید این انجمن منحل شود. جالب این است که سال ۱۳۶۲ این انجمن تعطیل می‌شود و در سال ۱۳۶۷ حضرت امام (ره) دو پیام مهم دارند. در ابتدا در خرداد ماه ۱۳۶۷، یعنی ۵ سال بعد از اعلام تعطیلی انجمن، پیامی خطاب به فقه های شورای نگهبان دارند که مواظب باشید که ناگاه متوجه شوید انجمن حجتیه ها همه چیزتان را از بین برده‌اند.
پیام دوم نیز در همین منشور روحانیت در سوم اسفند ۱۳۶۷ بیان شده که تنها ۱۰۰ روز قبل از ارتحال حضرت امام است که باز هم و به‌نحوی شدیدی هشدار دادند و طلاب جوان را از این تفکر برحذر می‌دارند و بیان می‌کنند، مراقب باشید که اینها دشمنان رسول خدا (ص) هستتد.
اما با توجه به اینکه انجمنی حجتیه سال ها است که تعطیل شده، چگونه می‌تواند در تغییر مسیر انقلاب موثر باشد؛ امین نیا اظهار می‌کند: اینها از کسانی بودند که امروز هم تا آنجا که ما خبر داریم متاسفانه در جامعه به صورت چراغ خاموش فعالیت دارند. شاید یکی از علت‌هایی که منشور روحانیت در سطح جامعه چندان رواج پیدا نکرد، تمایل این افراد به نگه داشتن این مفاهیم در سطوح پنهان بود که تا با تکیه بر فراموشی مردم از فرصت مناسب استفاده کنند و دوباره قامت راست کنند. یکی از خاصیت‌های خوانش مکرر منشور روحانیت نیز همین است که این تفکر تا سال‌ها به محاق فرو خواهد رفت.
جهالتی که امام خمینی (ره) به‌عنوان خط قرمز معرفی کرد
یکی از کلیدواژه هایی مهم در منشور روحانیت واژه مقدس مابی است که با توجه به انتخابات خبرگان اسفند ۱۴۰۲ می‌تواند شاخص روشنی برای احراز کاندید تراز مجلس خبرگان باشد. امام خمینی (ره) چگونه راه را برای تشخیص کاندید تراز مجلس خبرگان برای خواص و عوام هموار و استراتژی انقلاب را در برابر فتنه روحانی‌نماها رویین تن کرد.
حجت الاسلام والمسلمین علی خیاط، مدیر حوزه علمیه خراسان رضوی درباره مفهوم تقدس‌مآبی می گوید: وقتی انسان به‌سراغ تقدس مآبی می‌رود و این صفت تبدیل به ارزش می‌شود از فعالیت‌های اجتماعی که مربوط‌به نظام اسلامی است فاصله می‌گیرد و هر روحانی که در خدمت نظام اسلامی است تبدیل به آدم‌های بی‌سواد و مزدوری می‌شود. در واقع این تفکر تلاش می‌کند، نوعی از روحانی را تعریف کند که به فعالیت‌های اجتماعی کاری نداشته باشد یا همان اصطلاح رایج که می‌گویند بر مدار سیاست، آهسته برو، اهسته بیا که گربه شاخت نزند، حرکت کند؛ بنابراین چنین روحانی اصلا نباید وارد بحث سیاسی و اجتماعی شود و به اصطلاح ژست مقدس گونه خود را حفظ کند. این تعبیر مقدس مابی است که می‌گوید روحانی نباید خود را آلوده این کارها کند و اگر وارد این مسایل شود آن اصالت روحانیت و تقدس روحانی از بین می‌رود. درباره این نگرش امام امت می‌فرماید که هیچ حماقتی بالاتر از کسی که اینگونه فکر کند وجود ندارد و مصداق دقیق فرو افتادن در دام دشمن است. چرا که آنها می‌خواهند با خروج روحانیت از فضای سیاست و اداره جامعه به هر مقصود، ماموریت و هر توطئه‌ای که می‌خواهند دست بزنند.
وی در پاسخ به اینکه چه باید کرد تا این معیار در نزد عموم جامعه به عنوان ملاک تعریف شود بیان می کند: امروز نگاه مردم خیلی پیشرو شده و آسیب این نگاه را متوجه می‌شوند. درعین‌حال بازخوانی منشور روحانیت یکی از راه‌های موثر در این زمینه است. در منشور امام خمینی (ره) راهکار مناسب برای مبارزه با این نگرش تببین شده است. از محورهای برجسته روحانی اصیل که در منشور امام (ره) تبیین و برجسته شده فضلیت مجاهدت در راه خدا و زحمت کشیدن در عرصه میدان و جامعه است. اساسا ارزش روحانیت در همه تاریخ همین مجاهدت و در خدمت مردم و همراهی با مردم، دم خور بودن با مشکلات آنها است. هر جا که می‌بینیم دشمنان توطئه ای علیه اسلام و مبانی دینی در طول تاریخ داشتند، کسی که در آن مقطع حاضر بوده و در کنار مردم مبارزه کرده روحانیت بوده است. حال تلاش دشمن چیست، تبدیل این همراهی به ضد ارزش. چون باور دارند اگر این سد شکسته شود مسلط شدن به مردم نیز برای انها آسان می‌شود.
مدیر حوزه علمیه خراسان تصریح می کند: دشمنان این موضوع را خوب درک کرده‌اند که اگر بخواهند لطمه ای به روحانیت وارد کنند باید از داخل مجموعه روحانیت باشد، در این سال‌ها روی این موضوع بسیار فعال شده است. به ویژه به موازات توسعه فضای مجازی عملکرد آنها نیز توسعه پیدا کرده است.
با این اوصاف خطاب منشور فقط محدود به روحانیون داخل ایران نیست. مخاطب آن همه کسانی است که قرار است حرف دین و انقلاب را بزنند و انقلاب هم محصور در مرزهای این جغرافیا نشده است. از سویی دیگر منشور روحانیت به ویژه در زمان حال که انتخابات مجلس خبرگان را در پیش رو داریم بهترین شاخص و عیار برای ارزیابی کاندیداها هستند چرا که مجلس آتی خبرگان به روایت نخبگان و کارشناسان نقش کلیدی در آینده انقلاب اسلامی ایران ایفا خواهد کرد.
گزارش: عبدالصمد حسینی | روزنامه‌نگار
نظر شما