به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان: قدمت تاریخی این مسجد کمتر از محله‌ای که در آن واقع شده نیست؛ جملات نوشته شده بر سَردر ورودی، معرف سن و سال این بنای ارزشمند است: (بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ مسجد مرحوم حاجی استاد حسن ملقب به صنیع الدیوان سنه ۱۳۳۳).
این مسجد طبق آنچه که در جستجوهای مجازی به دست می‌آید در انتهای جنوب غربی بازار تهران قرار گرفته و قریب بر ۱۸ سالی می‌شود که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اما سوال اینجاست که مگر این بنا به جز سن و سال‌اش چه ویژگی‌هایی داشته که تا این اندازه ذهن هر بیننده‌ای را به خود مشغول کرده و چشمان‌اش را نوازش می‌دهد؟
با هم قدم به قدم وارد مسجد می‌شویم تا ببینیم اوضاع از چه قرار است، به ویژه که حیاط مسجد از ابتدای ماه مبارک رمضان، میزبان ضبط برنامه اذانگاهی «شبستان» است که از شبکه پنج سیما پخش می‌شود، برنامه‌ای که با همکاری ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور تهیه و در آستانه اذان مغرب مهمان خانه روزه‌داران می‌شود؛ بنابراین خالی از لطف نیست تا جوار عوامل پشت صحنه برنامه شبستان، اندکی از حال و هوای مسجد و ویژگی‌های بنا روایت کنیم تا شاید اگر یک روز کسی گذرش به خیابان بشیری افتاد، برای اقامه نماز سری به این مسجد باصفا بزند.
مسجد حاج حسن صنیع‌الدیوان حیاطی نه چندان بزرگ اما باصفا دارد که با دیوارهای آجری احاطه شده و بیش از هر چیز یادآور دلخوشی‌های دوران کودکی است که اکنون سالها از آن می‌گذرد. حوض آبی رنگ و گلدان‌های بزرگی که دور تا دور حیاط قد کشیدند فضای چشم‌نوازی را ایجاد کرده‌اند.
وارد شبستان مسجد می‌شویم که مزین به فرش‌های دوازده متری لاکی شده و چندین ستون سنگی نیز بینابین این فضا خودنمایی می‌کنند. ستون‌های قطور و سنگی که این روزها دیگر اثر چندانی از آنها در معماری‌های معمول نیست در حالی که همین ستون‌ها هویتِ سازه قدیمی این مسجد را تشکیل داده‌اند.
سفره‌های قرائت قرآن و همچنین سفره‌های افطار ساده نیز در جوار همین سبک و سیاق از معماری سنتی روی فرش پهن شده‌اند تا پیوند میان نسل قدیم و جدید برقرار شود و پیر و جوان شانه به شانه کنار یکدیگر بنشینند از گذشته و امروز سخن بگویند؛ از رمضان‌های قدیم و امروز و حس و حال وصف ناشدنی‌شان.
اکنون اما فرصت را غنیمت دانستیم و در حالی که گروه و عوامل پشت صحنه برنامه اذانگاهی شبستان در حال آماده‌سازی بخش‌های مختلف هستند، از حجت الاسلام «محمد محمدی» دعوت کردیم تا دقایقی را با او گفت وگو داشته باشیم. وی به عنوان امام جماعت مهمان در این مسجد حضور دارد و در عین حال کارشناس برنامه شبستان نیز است.
حجت‌الاسلام محمدی در گفتگو با خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان می گوید: از حضور خود در این مسجد تاریخی و در ایام ماه مبارک رمضان لذت می‌برم؛ اینجا در واقع مرکز تهران است. تهران قدیم چندین ورودی داشت اما اصلی‌ترین این ورودی ها و مرکز شهر مناطق ۱۱ و ۱۲ بودند یعنی جایی این مسجد در آن واقع شده است؛ انتخاب مسجد صنیع الدیوان برای ضبط برنامه شبستان نیز از همین جهت بود چراکه اولا این مرکزیت را داشت و از سوی دیگر معماری و محیط سنتی را دارا بود که چشم هر بیننده را نوازش می دهد.
وی با بیان اینکه تهیه برنامه تلویزیونی در مسجد و با محوریت این مکان مقدس تاثیر بسزایی بر مخاطبان دارد، افزود: البته نتیجه نهایی را باید بعد از ماه مبارک رمضان رصد کنیم؛ اما نکته مهم این است که حضور عوامل رسانه در این مسجد منجر به این شد که بچه‌های مسجد با این عرصه آشنا شدند و سختی‌های کار را از نزدیک دیدند.
این امام جماعت در مورد محور مباحثی که در ماه مبارک رمضان برای مخاطبان برنامه اذانگاهی شبستان تدارک دیده شده است، گفت: ما سعی کردیم در این برنامه در فضای سبک زندگی اسلامی و مزاج آدم‌ها صحبت کنیم؛ به هر حال یک بخش از سبک زندگی اسلامی را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند و اینکه چگونه باید با آنها برخورد کنیم. امام باقر(ع) که به مسجد می آمدند دقت می‌کردند که بچه‌ها با فاصله یکی در میان، صف اول بایستند. این رویکرد همان اهمیت دادن به بچه ها در مسجد و فعالیت‌هایش است.
حجت الاسلام محمدی با تاکید بر اینکه باید بستر و فضای مناسب را برای حضور کودکان و نوجوانان در مسجد فراهم کنیم، گفت: باید به بچه‌ها اهمیت دهیم، این مساله به ویژه در مورد مساله تربیت از جایگاه مهمی برخوردار است، اگر قایل به یک تربیت مسجدی هستیم پس باید بستر را ایجاد کنیم. دوران قدیم در حیاط مساجد درخت توت بود و کودکان مشغول توت خوردن می شدند و والدین سر جلسه وعظ می رفتند. اکنون شاید دیگر خبری از آن حیاط‌های مشجر و باصفا نباشد اما می‌توان از روش‌های دیگری برای جذب بچه ها به مسجد استفاده کرد از جمله اختصاص کمد جایزه تا به انگیزه این جوایز خردسالان به مسجد بیایند.
فرصت دیده شدن مجاهدت بچه‌های مسجد
اما در ادامه با «مهدی مقدم»، معاون فرهنگی هنری ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور رفتیم تا نظر او را در مورد ساخت برنامه اذانگاهی شبستان جویا شویم چراکه برنامه با همکاری این ستاد تهیه شده و روی آنتن می‌رود.
وی با بیان اینکه شروع برنامه شبستان مقارن با ماه قرآن و فعالیت‌های قرآنی کانون های مساجد بود، گفت: با توجه به این مساله بنا شد برنامه‌هایی را با توجه به ظرفیت‌های خوب و متنوع کانون‌های فرهنگی هنری مساجد داشته باشیم تا طی آن افراد کارآمد و شاخص و بچه‌های جهادی که خالصانه در میدان فعالیت می‌کنند به عنوان الگوی موفق مسجدی معرفی شوند.
معاون فرهنگی هنری ستاد هماهنگی کانون های مساجد کشور ادامه داد: از سوی دیگر در نظر داشتیم که هم هویت کانونی در کانون فرهنگی هنری مساجد بیش از پیش خود را نشان دهد که در نهایت همه این موارد منتهی به تصمیم برای ساخت و همکاری این برنامه شد.
مقدم با بیان اینکه پرداختن به مسجد موضوعیت دارد، تصریح کرد: روح مسجد را کسانی زنده نگاه می‌دارند که در این مکان مقدس فعالیت دارند و برنامه‌هایش را برگزار می کنند، اگر ما دنبال شکل گیری نظام صحیح تعاملات اجتماعی در حوزه های مختلف هستیم، باید به مسجد مراجعه کنیم چراکه کلید همه خیرهای اجتماعی در مسجد است و فارغ از کانون‌های فرهنگی هنری و هر تشکل و نهاد دیگری، این مسجد است که باید تقویت شده و نوجوانان و جوانان در آن حضور یافته و نقش آفرینی کنند.
حس خوب و متفاوت اجرا در فضای مسجد
در ادامه اما با «محسن قره‌شیخلو» وارد گفت وگو شدیم که به عنوان مجری برنامه اذانگاهی شبستان فعالیت دارد.
وی در مورد تجربه اجرای برنامه افطار در فضای مسجد، اظهار کرد: شبستان خلاقیت جدیدی است چراکه در آستانه وقت افطار از فضای مسجد برنامه‌ای برای مخاطبان آماده شده است؛ از سوی دیگر محیط مسجد برای همه ما از دوران کودکی فضایی مملو از آرامش را به ارمغان آورده است، به بیان دیگر هرچه قدر که آرامش را در زندگی تجربه کرده باشیم می‌دانیم مسجد می‌تواند آرامش بیشتری را به همراه بیاورد، در نتیجه طبیعی است که مخاطب از برنامه ای با این فضا و دکور استقبال می کند.
قره‌شیخلو ادامه داد: در مسجد فعالیت های گوناگونی انجام می شود؛ این فضای نذری دادن، سنی چای بین روزه داران چرخاندن و سفره افطاری ساده (نان و پنیر و سبزی) پهن کردن، در واقع فضای خالصانه مسجد را به ما یادآوری می کند؛ برنامه شبستان تلاش کرده است تا همه این موارد و این جنس از خالص بودن را از قاب تلویزیون به مخاطب منتقل کند که این رویکرد برای من تجربه خوبی بود تا خارج از فضای استودیو، فضای واقعی چون مسجد را به مردم نشان دهیم.
این مجری در مورد تاثیر حضور و استفاده از بچه‌های مسجد در یک برنامه تلویزیونی گفت: معمولا در برنامه‌های مختلف و به ویژه در آستانه افطار، آدمهای سرشناس به عنوان مهمان دعوت می شوند اما بچه‌های مسجد بدون زرق و برق و از سر اخلاص از همان ابتدای ضبط برنامه با ما همکاری کردند و از فعالیت هایشان گفتند، من امیدوارم که مسجد صرفا مکانی برای اقامه نماز نباشد بلکه بچه ها از همان دوران کودکی که به مسجد می‌روند بتوانند فعالیت های متنوعی را به محور مسجد به سرانجام برسانند؛ ضمن اینکه حضور در مسجد در سنین مختلف خیال والدین را از این مساله راحت می کند که بچه ها در فضای امن و مملو از آرامش و انرژی مثبت حضور یافته اند.
بر پایه این گزارش: به تدریج که زمان می گذرد و هر دقیقه به افطار نزدیک تر می‌شویم، در دو گوشه حیاط کوچک و با صفای مسجد صنیع الدیوان میزهایی برای تدارک ملزومات افطار قرار داده‌اند، تا با همراهی نوجوانان حاضر در مسجد، افطاری روزه داران مسجد سر سفره ها قرار داده شود. عوامل پشت صحنه برنامه اذانگاهی شبستان نیز همچنان مشغول فعالیت هستند، تا این لحظه که ما مشغول گفت وگو با دیگران بودیم، چندین فعال مسجدی مهمان برنامه شده‌اند و چند سرود هم اجرا شده است.
شاید حضور در مسجد و فعالیت های مسجدی نیز به همین معناست که در مناسبت‌های مختلف هر نوجوان بنا بر توانایی و علاقه ای که دارد به مسجد بیاید و نقش آفرینی کند.
نظر شما