به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام هادی عجمی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه به مناسبت سالروز رحلت ام المومنین حضرت خدیجه کبری(س) یادداشتی را با عنوان «حضرت خدیجه سلام الله علیها الگوی مشارکت مردمی در جهش اقتصاد» در اختیار شبستان قرار داده که در ادامه مرور می‌شود:
«امسال مقام معظم رهبری در پیام نوروزی خویش، فرمودند: بنده با مطالعه‌ی نظرات کارشناسان این مسئله به این نتیجه میرسم که یک کلید اساسی برای حلّ مشکلات اقتصادی کشور عبارت است از مسئله‌ی تولید؛ تولید داخلی، تولید ملّی، برای همین هم هست که در این چند سال گذشته بر روی تولید ما تکیه کردیم. ... باید پای مردم را به عرصه‌ی تولید به نحو محسوسی باز کنیم، موانع حضور مردم را برطرف کنیم. در بخش مردمی ظرفیّتهای بزرگی وجود دارد ... لذا من به این مناسبت شعار امسال را این قرار دادم: «جهش تولید با مشارکت مردم» این شعار امسال است. امیدواریم ان‌شاءالله این شعار به بهترین وجهی تحقّق پیدا کند.
الگویی مشارکت اقتصادی
از سویی امسال را با نام حضرت خدیجه سلام الله علیها، شروع می‌کنیم. کسی که به حق بهترین الگوی برای مشارکت مردمی بود. در مورد زندگی حضرت خدیجه(س) بحث الگوگیری از ایشان در مشارکت اقتصادی و نقش پیش برنده در تقویت اقتصادی جامعه اسلامی کمتر توجه شده است.
مردم مکه، در زمان حضرت خدیجه(س) غالبا تاجر بودند و زنان در تجارت با مردان مشارکت داشتند. از خدیجه(س) به عنوان ثروتمندترین تاجران مکه نام برده شده که ثروت او را بیش از هشتاد هزار شتر در کاروان‌های متعدد دانسته‌اند که اموال تجاری او را به مراکز اقتصادی جهان آن روز حمل می‌کردند. تاریخ‌نگاران عوامل ثروت فراوان خدیجه(س) را چنین برشمرده‌اند: هوش حضرت خدیجه(س) در تجارت؛ مضاربه دادن ثروت خود به سرشناسان و ثروتمندان؛ نقش کارآمدی بردگان خدیجه(س) در حرکت کاروان‌های تجارتی او.
بنابراین، حضرت خدیجه(س) دارای مدیریت و سیره اقتصادی قوی است. این سیره نخستین بانوی اسلام حتی قابل تعمیم به مردان هم است، باید توجه داشت که حضرت خدیجه(س) در حالی دارای ثروت بسیار و موقعیت برجسته اجتماعی بودند که زنان در آن دوران اصلاً به حساب نمی‌آمدند.
ثروتمندان درآن دوره طبیعتاً وجود داشتند اما آنچه موجب شاخص کردن ایشان شده است، این است که حضرت(س) از پول و ثروت خویش برای ایجاد رفاه، کار و اشتغال جوانان استفاده می‌کرد و همواره مالی را به جوانان مطمئن می‌داد تا آن را برای تجارت و درآمد اقتصادی استفاده کنند.
این مشارکت بسیار برای آن دوره ارزشمند بود. حتی این مشارکت اقتصادی خود زمینه ازدواج ایشان با پیامبر(ص) شد. نخستین آشنایی که بین پیغمبر(ص) و ثروتمندترین بانوی حجاز اتفاق افتاد، در کار تجارت بود، به گونه‌ای که از طرف عمو پیامبر «ابوطالب» به محمد امین پیشنهاد شد که با مال التجاره خدیجه همراه کاروان قریش به شام برود.
نخستین جایی که بانوی اسلام پی‌برد که محمد امین(ص) همان پیغمبر خاتم وعده داده شده در کتب‌های پیشین است، همان سفری تجارتی پیامبر به شام بود که خدیجه(س) توسط غلام خویش در کم و کیف تجارت رسول خدا(ص) قرار گرفت و غلامش او را در جریان ماجرایی قرار داد که در طول سفر، هر کجا پیامبر(ص) در روز حرکت می‌کرد ابری بر سر او سایه می‌افکند.
هنگامی که جامعه اسلامی با شرایط بحرانی روبرو شود، بر ثروتمندان آن جامعه واجب است که تمام اموال خویش را برای حفظ و صیانت اسلام خرج کنند و حضرت خدیجه(س) نخستین کسی بود که در اسلام تمام سرمایه خود را وقف نشر معارف الهی کرد.
حضرت خدیجه(س) بعد از ازدواج با رسول خدا به عمویش، ورقه فرمود: «این اموال مرا بگیر و نزد محمـد(ص) ببر و به او بگو، من تمام اموال و بردگان و آنچه را در اختیار من است، به او هدیه می کنم.» ورقه این خبر را در بین زمزم و مقام ابراهیم با صدای بلند به گوش همه مردم رسانید و آنها را شاهد گرفت.
پیامبر(ص) پس از اینکه حضرت خدیجه(س) اموالش را به ایشان بخشید، تا زمانی که در مکه بودند با این اموال بدهی بدهکار را پرداخت می‌کردند، اسیران را آزاد و از ناتوانان دست‌گیری می‌نمودند. از فقرای اصحاب خود پذیرایی و هزینه هجرتشان را می‌پرداخت. بدین صورت ثروت خدیجه(س) در راه گسترش اسلام نقش موثری را ایفا کرد.
در ماجرای محاصره مسلمانان در شعب ابی‌طالب، اموال حضرت خدیجه(س) در حمایت از آنان مصرف شد، تا آنجا که در روایت آمده است «ابوطالب و خدیجه(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان هزینه کردند.»
این حرکت اقتصادی حضرت خدیجه(س) بسیار ارزشمند است و در قرآن به مشارکت کنندگان اقتصادی جامعه اسلامی در آن دوره اشاره دارد و می‌فرماید: «لَا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُولَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَی وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛ کسانی از شما که پیش از فتح [مکه] انفاق کردند و جهاد نمودند [با دیگران] یکسان نیستند، آنان از جهت درجه از کسانی که پس از فتح [مکه] انفاق کردند و جهاد نمودند، بلندپایه‌ترند. و خدا به هریک وعده نیکو داده است و خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است. (آیه ۱۰ سوره حدید)
اجر از خودگذشتی مالی و آبرویی خدیجه (س)
امام صادق(ع) فرمود: وقتی خدیجه علیهاسلام وفات کرد، فاطمه علیهاسلام به رسول خدا پناه برد. به دور پیامبر می چرخید و می گفت:«پدر جان، مادر من کجاست؟»
جبرئیل علیه السلام نازل شد و عرضه داشت:«ای رسول خدا، پروردگارت امر فرمود به فاطمه سلام برسان و بگو مادرش در خانه ای است از یاقوت و زبرجد که اطاق هایش از طلا و ستون هایش از یاقوت قرمز ساخته شده و با آسیه و مریم همنشین است».
نظر شما