احتکار کاغذ یک واقعیت است

به گزارش خبرگزاری شبستان، برنامه شامگاه گذشته گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما اختصاص به ماجرای کاغذ داشت.مهمانان این برنامه محمدجعفر محمدزاده، معاون مطبوعاتی وزارت‌ارشاد و علی‌اکبر تورانیان، عضو هیئت‌مدیره انجمن ناشران کتب دانشگاهی بودند.

در ابتدای این برنامه مشکلات کاغذ اعم از پر بودن انبار از کاغذ، احتکار کنندگان و نقش نهادهای نظارتی در فرایند واردات کاغذ بررسی شد، البته دو واردکننده هم میهمانان تلفنی برنامه بردند که پیرامون موضوع موردبحث سخن گفتند.

گزارشی با موضوع گرانی کاغذ پخش شد. در این گزارش نشان داده شد که کاغذ کمیاب و گران شده و فروشندگان از تغییر لحظه‌ای قیمت‌ها سخن می‌گفتند که شب قیمت‌ها به گونه‌ای بوده و صبح گرانتر می‌شود.

نوسانات و گرانی کاغذ و مشکلات وابسته به آن از موارد مطرح شده از زبان فروشندگان عمده کاغذ بود. فروشندگان از ضرر و زیان و روی آوردن به کسری خبر دادند.

9 ماهی است که مسابقه افزایش قیمت کاغذ آغاز شده اما سه چهار ماه گذشته کار افزایش قیمت‌ها به جایی رسید که گاهی به 300 درصد می‌رسد. برخی علت افزایش قیمت را نوسانات ارز، برخی عدم واردات کافی در مقاطع مختلف سال می‌دانند. البته برخی هم آن را متأثر ازافزایش قیمت جهانی کاغذ عنوانمی‌کنند، اما نقش واردکنندگان غیرحرفه‌ای و دلالان در این ماجرا پررنگ نشان داده شد چرا که کاغذ اصلی این قشر با نرخ مرجع 1226 تومان وارد، اما با قیمت 2400 فعلی فروخته می‌شود.

فروشندگان و واردکنندگان ارزی را که به قیمت مرجع می‌گیرند به علاوه سود معقول باید به مصرف کنندگان عرضه کنند. هنوز کاغذ جدیدی وارد کشور نشده است. قطعاً احتکار شده و برخی به امید گرانی آن را انبار می‌کنند.

دراین برنامه اینگونه القا شد که اکنون به مصداق نوشدارو کارگروهی برای کنترل قیمت کاغذ در کشور تشکیل شده؛ کارگروهی که بناست ابتدا علل افزایش را کشف سپس با انتقال آن به مجموعه دولت زمینه‌ساز اتخاذ تدابیر لازم برای کاهش قیمت‌ها شود. کاهش قیمتی که پس از دوره‌ای افزایش قرار است محقق شود، اما مجری برنامه با تأکید بر این مهم که بحث کاغذ آشفته‌بازاری شده، مشکل کجاست؟

  مجری برنامه در ادامه از محمدزاده، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد پیرامون این موضوع توضیح خواست که معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد ابراز داشت: ابتدا باید بپذیریم شرایط اقتصادی ما و وضعیت اقتصادی متأثر از یکسری سیاست‌های کلان نظام است، مباحثی که امروزه حادث شده است در کشور در مباحث اقتصادی از ناحیه قدرت‌های بزرگ به ما تحمیل می‌شود، طبیعتاً فشارهایی را بر اجزای مختلف کشور واردمی‌کند و کاغذ هم به عنوان یک کالای ضروری و استراتژیک در حوزه فرهنگ خارج از گود نیست.

وی خاطرنشان کرد: می‌دانیدکه تولیدات داخلی ما کفاف نمی‌دهد، اگر همه ظرفیت‌هایمان را به کار اندازیم یعنی کارخانه‌های تعطیل و نیمه تعطیل کاغذ را هم فعال کنیم، چیزی در حدود 130 هزار تن تا 150 هزار تن در سال می‌توانیم کاغذ تولیدکنیم. نیاز سالیانه کاغذ در کشور بین 300 تا 350 هزار تن است. در بخش‌های مختلف که بخش عمده آن مربوط به روزنامه‌ها و نشر کتاب است.

این مقام مسئول افزود: تقریباً 30 تا 40 درصد کاغذ می‌تواند در داخل تولید شود؛ یعنی ظرفیت بالقوه ما است، درحال حاضر آنچه از جهت تولیدو ظرفیت واقعیت دارد اینکه یکی دو کارخانه فعال بیشتر نداریم، یکی چوب و کاغذ مازندران که حدود 18 درصد کاغذ مورد نیاز را تأمین می‌کند و یکی دو کارخانه با درصدی جزئی؛ مابقی کاغذ موردنیاز باید از محل واردات تأمین شود. پس بنابراین برای تأمین کاغذ موردنیاز دو راه بیشتر نداریم، اول تولید داخل که باید تلاش برای افزایش آن داشته باشیم و دیگری از محل واردات.

محمدزاده ضمن اشاره به اینکه ابتدا باید تکلیف تولید داخل را مشخص کنیم عنوان کرد: بخش عمده‌ای از کارخانه‌ها (7 کارخانه داریم، کارون، مراغه، کاغذ غرب، چوکا و...) یا راه‌اندازی نشده و یا کهنه هستند و بازدهی ندارند و نیازمند نوسازی‌اند، باید از سویی به اینها کمک شود که البته دولت قطعاً کمک‌هایی کرده و وزارت صنعت هم پیگیر امور بوده، اما امروز نیازی ضروری و جدی است، آسیبی در حوزه فرهنگ در موردکاغذ در حال وارد شدن است.

معاون وزیر ارشاد به بخش دوم یعنی واردات اشاره و خاطرنشان کرد: تا چندماه پیش ارز مرجع وجود داشت (1226 تومان) که با ثبت سفارش از وزارت صنعت، معدن وتجارت در اختیار واردکنندگان کاغذ قرار می‌گرفت سپس واردکنندگان کاغذ را وارد کرده و متناسب با نیاز توزیع می‌شد، البته بازار هم براساس قاعده عرضه و تقاضای خود را تنظیم می‌کرد. به خاطر مسائل ارزی که در کشور پدید آمد وقفه‌ای رخ داد که باید وزارت صنعت و بانک مرکزی پیرامون آن توضیح دهند، چرا که وزارت ارشاد بهره‌بردار و مصرف‌کننده این حوزه است. این وقفه روی تمام بازار کاغذ اثر گذاشت و بازار را به دلیل عمده مسائل ارزی و وجود سودجویان متأثر کرد.

 مجری به آغاز فرایند گرانی‌ها یعنی دی‌ماه اشاره و عنوان کرد: کاغذ با ارز مرجع تا مردادماه وارد می‌شده،‌ دی‌ماه 1390 کاغذ تحریر 70 درصد بندی 27 تا 32 هزار تومان بود، در حال حاضر در مهرماه 91 این رقم در همان کاغذ به 90 یا 100 هزار تومان رسیده، اگر ارز مرجع و آزاد را درنظر بگیریم شاید افزایش قیمت صددرصدی بوده اما در بحث کاغذ و آمار بیش از 300 درصد را نشان می‌دهد که محمدزاده پیرامون این سؤال توضیح داد: باید دلایل این مهم بررسی شود تا بدانیم چرا این نوسان و جهش را داشتیم، اولاً معتقدم متولیان ارز کشور بایدتکلیف ارز را روشن کنند، درحال حاضر سه ماهی است که تکلیف ارز برای واردکنندگان کاغذ روشن نیست. آیا ارز مرجع داده خواهد شد یا خیر؟ یک تصمیم هم دولت گرفته و اولویت‌بندی‌هایی صورت داده، از این رو کاغذ را دراولویت پنجم معرفی می‌کند. طبیعی است و کسی هم مدعی نیست وقتی دارو در اولویت اول است، اولویت پنجم به کاغذ می‌رسد.

وی بیان کرد: به فرض اینکه ارز مرجعی وجود ندارد معتقدم به عنوان بهره‌بردار حتی اگر با ارز رایج بازار بخواهیم کاغذ با نرخ جهانی وارد کنیم، در بازارهای جهانی 700 تا 720 دلار است، یعنی اگر آن را با ارز آزادهم وارد کنیم نباید قیمت این میزان شود. این مهم نشان می‌دهد حباب و خلأیی در جایی ایجاد شده که نیازمند کارشناسی است تا به قیمت واقعی برسیم، زیرا مشکل حال حاضر کاغذ گرانی نیست، مصرف کننده خودرا با گرانی تطبیق می‌دهد اما یک ناامنی از جهت روانی در فضای فرهنگی کشور و نشر و مطبوعات وجود دارد. روزنامه‌نگار و مدیرمسئول و ناشری که فکرشان بر تولیدمحتوا متمرکز شود به وجود کاغذ و داشتن آندر روز آینده فکر می‌کنند و دغدغه فکری دارندکه این مهم آسیبی به حوزه فرهنگ واردمی‌کند.

 در ادامه تورانیان عضو هیئت‌مدیره انجمن ناشران دانشگاهی وارد بحث شد و از مشکلات دخیل در بازار کاغذ سخن گفت و اضافه کرد: بحث بحران کاغذ خارج از تعارفات یک واقعیت است، واقعیتی که امروز گرانی کاغذ و وضعیت آشفته بازار آن بر روی همه چیز تأثیر گذاشته است، اما باید ببینیم چرا وضعیت کاغذ به این شکل درآمده است بدون تعارف معتقدیم کاغذی که چند ماه پیش 25 تا 27 هزار تومان بود الان سه برابر شده، هیچ کنترلی برای آن صورت نگرفته و باید بدانیم مشکل ما تنها گرانی نیست. کل فرهنگ مملکت در حال فلج شدن است به شکلی که به عنوان دغدغه به گرانی نمی‌نگریم زیرا بسیاری از تولیدات ناشران روی زمین مانده و ناشران توانایی تولید کتاب را از دست داده و بخش عظیمی از ناشران هم درحال تعطیلی هستندچرا که نمی‌توانندبرای تأمین چاپ کتابها کاغذ تهیه و اثری منتشر کنند.

وی افزود: بنابراین کاغذ در انبارها موجود است، بحث این است که کاغذی با قیمت ارز مرجع واردکشور شده و تا چند ماه پیش هم آنگونه بود چطور با این قیمت سرسام‌آور بدون مدیریت پیش می‌رود.

عضو هیئت‌مدیره انجمن ناشران دانشگاهی تأکید کرد: بحث‌های متفاوتی وجود دارد، وزارت ارشاد متولی فرهنگی جامعه است باید دغدغه خاطر در این موضوع داشته باشد همانگونه که رهبر انقلاب در اردیبهشت امسال طی بازدید از نمایشگاه کتاب هوشمندانه وضعیت کاغذ را اعلام کردند و خطاب به وزارت ارشاد اعلام کردند این وزارتخانه برای امر توسعه کتاب و کتابخوانی کاغذ را با قیمت نازل در اختیار ناشران قرار داده و کارخانه‌ها تجهیز شوند اما این مهم رها شد و در این فاصله فردی دغدغه آن را نداشت که وضعیت را دنبال کند. بر این اساس کاغذ وارد کشور شد و وضعیت ارز بدین شکل درآمد اما کاغذی که تاجر با ارز مرجع وارد کرده، چه نظارت‌هایی بر آن صورت گرفته است؟

وی خاطرنشان کرد: باید بر بازار کاغذ نظارت و کنترل انجام می‌شد تا دست سودجویان از این عرصه کوتاه شده و وزارت ارشاد با توجه به منویات رهبر انقلاب در تعامل با وزارت صنعت کار را هدایت می‌کرد.

در ادامه این برنامه مجری از تلاش‌های حضور متولیانی از وزارت صنعت، معدن، تجارت در گفت‌وگوی ویژه خبری خبر دادکه ابتدا این مهم قراربود محقق شود اما به یک باره اتفاقی دیگری افتاد. وزارت صنایعی‌ها به برنامه نیامدند حتی مجری درخواست کرد تا پایان برنامه افرادی که از وزارت صنعت می‌توانند و صحبت‌هایی دارند می‌توانیم برای آنها فرصتی قائل شویم.

 محمدزاده به عنوان نماینده وزارت ارشاد به عدم وجود دغدغه وزارت ارشاد که در سخنان تورانیان وجود داشت اشاره و اظها داشت: وزارت ارشاد متولی واردات و ثبت سفارشات نیست، متولی فرهنگ است، اتفاقاً یکی از فضاهایی که ورود کردیم و جزء دغدغه‌ها است همین موضوع است، ما مسئول واردات کاغذ نیستیم اما با کمبود کاغذ روی دوش ماست. همکار ما در مطبوعات و نشر در فشار است و در هیچ کجای قانون گفته نشده وظیفه نظارت بر قیمت کاغذ برعهده وزارت ارشاد است چرا که این وظیفه برعهده دیگر دستگاه‌ها است.

معاون وزیر پیرامون دغدغه‌ها و کارهای انجام شده گزارشی داد و تصریح کرد:‌ علی‌رغم اینکه وظیفه‌ای در این خصوص نداریم به دلیل دغدغه فرهنگی وارد ماجرا شدیم. باید بخشی از کاغذ را از محل واردات تأمین کنیم، یکی از موانعی که در حوزه واردات وجود داشت تعرفه‌های وارداتی بود. سال‌های قبل به خاطر اینکه تولید داخلی حمایت و تقویت شود تعرفه‌ای روی واردات کاغذهای خارجی گذاشته شد، ابتدا 4 درصد سپس 6 درصد دیگر به آن اضافه و به 10 درصد رسید، اما آن را مانع دیدیم. پس از مکاتبه با رئیس‌جمهور و معاون رئیس‌جمهور درخواست کردیم، اما احساس کردیم نقاط آسیب اینجایت وقتی 10 درصدبر تعرفه واردات است درخواست دادیم باتصویب دولت این 10 درصد سی‌ام شهریور لغو شد. جلسات متعددی با واردکنندگان کاغذ داشتیم، یکی از دلایل وضعیت کاغذ و ترس وارکنندگان این است که امروز با ارز آزاد کاغذ وارد می‌کننداما فردا ارز مرجع به آنها اعطا خواهد شد یا خیر؟

به گفته وی با واردکنندگان جلسات متعددی برگزار کرده و اطمینان دادیم شما کاغذ وارد کنید حتی اگر ارزی پایین‌تر از خرید شما داده شد ما خرید کاغذ شما را تضمین می‌کنیم، یعنی علی‌رغم اینکه مسئولیت نداریم واردات کاغذ را تضمین می‌کنیم.

وی ضمن اشاره به اینکه جلساتی هم با تولیدکنندگان داخلی برگزار کردیم اضافه کرد: شخصاً چند جلسه با مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران برپا کرده‌ام مشکلات مطرح شد از جمله تأمین ارز برای وارد کردن مواداولیه، بخش دیگر ظرفیت تولیدات که بیشتر از این نیست و باید ظرفیت تولید را افزایش دهند. با رایزنی بنا شد ما بخشی از کمک‌ها را انجام داده و در مقابل از آنها کاغذ گرفته و وارد تنظیم بازار شویم آن رادراختیار مطبوعات و ناشران قرار دهیم از این رو کارگروهی تشکیل شد.

 محمدزاده با تأکید بر اینکه وظیفه تشکیل کارگروه برعهده وزارت ارشاد نبود اما دغدغه و احساس و ورود به آن را لازم دانستیم تصریح کرد: فکر می‌کنم پس از 9 ماه دیربود اما ای کاش دوستانی از وزارت صنعت اینجا حاضر بوده و علت را بیان می‌کردند آنها هم حتماً مشکلات و محدودیت‌هایی دارند. ظرف همین ماه مهر ثبت سفارشاتی که انجام شده وارد بازار خواهد شد و اکنون هم آثار آن را در بازار می‌بینیم.

در ادامه این بحث دغدغه و مسئولیت نداشتن ارشاد و تشکیل کارگروه تورانیان وارد موضوع شد و افزود: تمام این مباحث برای گذشته است، با شرایط جدید کاغذی وارد نشده، بحث این است که ما همواره تعامل خوبی با ارشاد داشتیم اما چرا آنها در این ماجرا وارد نشده‌اند؟ ارشاد متولی فرهنگ کشور است اما وزارت صنعت هم در جای خود باید جوابگو باشد اگر کاغذ امروز بندی بیش از 90 هزار تومان را تجربه می‌کند باید مورد توجه قرار گیرد. دراین میان در بحث اولویت‌ها و اساس ارز مرجع چرا کاغذ نباید جزو 5 اولویت نخست باشد. توقع داریم وزارت ارشاد در هیئت دولت از این موضوع دفاع کند. هم‌ ردیفی کاغذ با آدامس،‌پفک و بیسکویت در شأن فرهنگ نیست اکنون هم در پی راهکار هستیم درحال حاضر هم باید شرایط پدید آید ارز مرجع تکلیفش روشن شود.

 در این میان مجید هادی واردکننده کاغذ طی تماسی تلفنی علت گرانی کاغذ را بی‌انصافی دانست و عنون کرد: 90 درصد با ارز دولتی وارد شده، 250 تن کاغذ با ارز آزاد واردکردیم و واردکنندگان بی‌انصافی می‌کنند. کاغذ با ارز 2400 تومان با تعرفه‌ای که بوده و حالا که برداشته شده 66 هزار و 500 تومان می‌شود که با 5 درصد سود به 68 هزار تومان می‌رسد اما متأسفانه اکثر واردات واردکنندگان با ارز مرجع بوده و به راحتی با ارز مرجع وارد می‌کنند و با قیمت 96 هزار تومان آن رامی‌فروشند اختلاف قیمت ناشی از بی‌انصافی است.

محمدزاده پیرامون سود زیاد واردکنندگان اضافه کرد:‌ ابتدا درباره بحث اولویت‌بندی کاغذ که آقای تورانیان آن را کنار پفک و آدامس دانستند باید عرض کنم این موضوع یا از عدم اطلاع است یا موارد دیگر چرا که اینگونه نیست، اولویت‌های اول باید دیده شود. در تحریم هستیم و دولت با سرمایه‌ای درصدد تنظیم کشور است طبیعی است و جایگاه پنجم برای کاغذ منطقی است اما منکر بی‌انصافی برای واردکنندگان کاغذ نیستم حتماً وارکنندگانی کاغذ را با ارز مرجع وارد کرده و ممکن است در انبارهایشان باشد البته در میان مصرف کننده و ناشر هم گاهی کاغذ وارد می‌کنند که سازمان بازرسی، تعزیرات و دستگاه‌های نظاتی مسئولیت دارند چرا که وزارت ارشاد مستولی بر نظارت بر قیمت‌‌ها نیست.

محمدزاده نیز در ادامه خاطرنشان کرد: ‌اگر آقای تورانیان از ماندن کتابش سخن می‌گوید ما به عنوان وزارت ارشاد فکر می‌کنیم کتاب کشور روی دست ما مانده، او از موضع یک یا چند ناشر صحبت می‌کند ما از موضع کل کشور 5 هزار مطبوعات و نشریه.

معاون وزیر بیان کرد: توقفی در واردات کاغذ صورت نگرفته حتی با ارز 2400 تومان نباید قیمت هر بند کاغذ 96 هزار تومان باشد.

اما تورانیان درباره احتکار افزود این نکته‌ای است که ما برای آن پافشاری می‌کنیم که مبنا و ورود کاغذ مشخص است، اما چرا این اتفاق افتاد ما بی‌تدبیری را مطرح می‌دانیم اگر کار مدیریت شده بود شرایط اینگونه نمی‌شد.

محمدزاده پیرامون اولین جلسه سال 91 توضیح داد: این جلسه 19 فروردین با جمع مدیران مسئول پیرامون کاغذ برگزار شد ما غافل از موضوع نبودیم امروز احساس می‌کنم وزارت ارشاد با فشار مواجه شده و کاغذ سرسام آور شده اگر در بازار احتکار وجود دارد همه اذعان دارند مسئول وزارت ارشاد نیست اگر کاغذ در بازار وجود دارد و شاهد احتکاریم مسئول کیست؟ فشار ناشی از نوسانات ارز بر موضوع کاغذ وارد شده است.

 در پایان هر دو میهمان راهکاری نیز ارائه کردند. تورانیان گفت: باید نظارت دولتی جدی باشد و باشرایط ویژه ارز مرجع برای کاغذ اختصاص یابد. باید کاغذ و ورود آن کنترل شود، دولت باید ارگان‌هایی چون اتحادیه‌ها و تشکل‌های نشر را مسئول کند تا کاغذ نشر کشور را تأمین و توزیع کنند اما در بلندمدت باید به کارخانه‌های کاغذ و تولید ملی توجه شود.

محمدزاه هم در پایان اظهارداشت:‌باید تکلیف ارز مشخص شود یعنی دستگاه‌های سیاست‌گذار در حوزه ارز تکلیف را برای واردکننده مشخص کنند. ثباتی برای بازار ایجاد می‌شود باید تلاش کنیم کل ظرفیت داخلی را به کارگیریم می توانیم به 130 هزار تن تولید سالیانه برسیم با کمک ارزی برای واردات مواد اولیه و برخی نوسازی و تسهیلات تا بتوانیم به تولید 40 درصد ظرفیت داخلی برسیم. دستگاه‌های نظارتی باید کار خود را انجام دهند. احتکار کاغذ واقعیت است و همه در این مسیر مسئولیت دارند. از قوه قضائیه تا تعزیرات باید وارد این موضوع شوند.

پایان پیام/