مسجد نظام الدوله؛ یادگار ملی عهد ناصری در خیابان ناصرخسرو

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان،مسجد«نظام الدوله» یکی از مساجد تاریخی استان تهران است که در دوره‌ قاجار ساخته شد.

این مسجد در خیابان ناصرخسرو، کوچه ناظم الطباء جنوبی در منطقه ١٢ شهرداری تهران واقع شده است. مسجد توسط «ابراهیم خان نظام الدوله امیر توپخانه» ساخته و سردر ورودی این مسجد با کاشی‌های مربعی شکل به رنگ‌های آبی،لاجوردی، سفید، زرد و صورتی تزیین شده است.

در چوبی و قدیمی مسجد در اولین نگاه به بنا، جلب توجه می‌کند. پله‌های نیم گرد که در ورودی مسجد قرار دارد، از ویژگی‌های جالب این بنا به شمار می‌رود. در معماری این مسجد، دو بادگیر در پشت دیوارهای محراب تعبیه شده است. این اثر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بنای این مسجد از ابنیه دوره ناصرالدین شاه قاجار است و در کتیبه موجود در آن یک بیت شعر به این شرح ذکر شده «گذشت چون که ز هجرت هزار و سیصد و ده/بنای خانه نهاد به سان ابراهیم» بانی مسجد ابراهیم‌خان نظام الدوله امیر توپخانه بوده است.

با ورود به این مسجد شاهد تزئینات زیبا و چشمگیری هستیم، این تزئینات شامل آجرکاری و کاشی‌کاری است و سردر ورودی آن با کاشی‌های هفت رنگ مربع شکل با تزئینات گل و بوته تزئین شده است.

بنای مسجد نظام الدوله در نزدیکی مدرسه دارالفنون قرار دارد که در طول سال های سال مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. تصویر نظام‌الدوله بر کاشی‌کاری ضلع شمالی صحن مسجد هنوز باقی است. محمد ابراهیم نظام‌الدوله یکی از رجال دوره قاجار بود و مسجد و مدرسه نظام‌الدوله را در اواخر حکومت ناصرالدین شاه، در محدوده خیابان چراغ برق ساخت. خیابانی که امروز به نام امیرکبیر شناخته می‌شود و کوچه‌ای که مسجد در آن قرار گرفته ناظم‌الاطبای جنوبی نام دارد.

ساختمان اولیه مسجد، شامل مدرسه و تعدادی حجره بود که حجره‌ها پیرامون صحن مسجد قرار گرفته بودند. به مرور زمان مدرسه از رونق افتاد و تعطیل شد و بنای مسجد تغییر کرد. در این تغییرات بخش‌های زیادی از بنای مدرسه مثل صحن و حجره‌ها در اثر الحاق به کوچه ناظم‌الاطبا از بین رفت و در حال حاضر فقط ساختمان مسجد باقی مانده است. مسجد در چوبی سبز رنگی دارد با سکوهایی در اطراف و سطح آن پایین‌تر از سطح کوچه است.

مسجد گنبد، مناره و گلدسته ندارد و فقط یک ماذنه آجری، ساده و کم ارتفاع دارد که از معدود ماذنه‌های باقی‌مانده از دوران قاجار است. این ماذنه شامل فضایی مربع شکل و آجری است که در نهایت سادگی طراحی شده است. مسجد در گذشته دو آب‌انبار داشت که کارکرد خود را بعد از لوله‌کشی آب از دست دادند.