خبرگزاری شبستان-استان فارس؛ مهدی رحمانیان| از روایت‌ها و افسانه‌های باستان تا ادبیات معاصر، مفهوم کرامت انسانی یکی از ارزشمندترین مفاهیم است که مورد توجه انسانها قرار گرفته است. کرامت انسانی به این معنا است که هر فرد به عنوان یک وجود بی‌قیاس و بی‌نظیر شناخته شود. انسان با داشتن آگاهی، اخلاق، هوش و اراده قوی، توانایی‌ها و قابلیت‌های منحصر به فرد خود را به اثبات می‌رساند.
کرامت انسانی به معنای احترام و ارزشمند دانستن حقوق هر انسان است، بدون توجه به جنسیت، نژاد، مذهب یا فرهنگ. این اصل اخلاقی باید به عنوان اساس و اساسی‌ترین حق انسانها در تمامی ابعاد زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در نظر گرفته شود.
هر فرد با وجود تفاوت‌های فردی و اجتماعی خود، حق حفظ کرامت و ارزش‌های انسانی را دارد. احترام به کرامت انسانی نه تنها در برقراری روابط اجتماعی سالم و پویا اهمیت دارد، بلکه در خلق جامعه‌ای عادلانه، پایه و اساس محکم و ثابتی به‌شمار می‌آید. احترام به کرامت انسانی نه‌تنها وظیفه اخلاقی بلکه شرط لازم برای ایجاد یک جامعه پویا، پویای و فضای سالم و پایدار است.
«خداوند متعال از همان آغاز که آیات قرآن کریم نازل شد خود را به ما به‌عنوان «کریم» بلکه «اکرم» معرفی و به نحوی «کرامت» را بر خودش واجب کرده است.
بنابراین، حفظ و احترام به کرامت انسانی معنای بالقوه‌ای جامعه‌شناختی داشته و باید در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی به‌عنوان اصلی‌ترین اصول و مقدمات احترام و همدلی در جامعه تاکید شود.
کرامت؛ ملاک اخلاق
«خداوند متعال از همان آغاز که آیات قرآن کریم نازل شد خود را به ما به‌عنوان «کریم» بلکه «اکرم» معرفی و به نحوی «کرامت» را بر خودش واجب کرده است «...وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ.... ۷۰ اسری»،«اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ-۳ علق»، «یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ- انفطار ۶» و شاکریم که او کریم و اکرم است.» این مطلب را امام جمعه جهرم گفته و با اشاره به سخن مرحوم استاد شهید مطهری که «محور و ملاک اخلاق از دیدگاه دین اسلام کرامت است»، می گوید: هرآنچه که خوب دانسته شده و ما را به آن توصیه کرده‌اند در راستای تکریم ماست.
به اذعان حجت الاسلام محمدحسین مدبر، خداوند متعال خواسته که ما موجودی بزرگ و بزرگوار و با عزت و عظمت باشیم. به همین جهت چیزهایی به ما توصیه و واجب فرموده و هرآنچه که با کرامت، شأن و مقام و منزلت و عزت ما منافات داشته و ما را در دنیا و آخرت ذلیل و خوار می‌کند را حرام کرده و از آنها بازداشته است. باید بدانیم که تراز و ملاک خوبی و بدی همین مسئله کرامت است.
خداوند در آیات قرآن کریم نه تنها مومنان و مسلمانان بلکه بنی آدم و همه انسانها را گرامی داشته است. به گفته حجت الاسلام مدبر بزرگان دین فرموده‌اند: «أَکْرِمِ اَلضَّیْفَ وَ لَوْ کَانَ کَافِراً» مهمان را گرامی بدارید و کریمانه با او برخورد کنید هرچند کافر باشد. شاید بتوان گفت که ما هم در این عالم مهمان خداییم و او چیزی برای این مهمان کم نگذاشته است. این‌گونه نیست که فقط در ماه مبارک رمضان مهمان او باشیم بلکه در سراسر عمرمان مهمان این میزبان عزیز و بزرگواریم و خوشا به حال کسانی که قدر این میزبان را می‌دانند و آن چیزی که او خواسته است یعنی مسئله کریم بودن و کرامت را متوجه‌اند و این تاج پرافتخار کرامت که بر سرشان نهاده شده را می‌بینند.
رسم کرامت را به جا آوریم
خداوند فرموده: «خَلَقَ لَکُم مَّا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا- بقره ۲۹» هرآنچه در زمین است را برای شما آفریدم. اما چه کنیم که ما انسانها گاهی در بعضی از امور که به ما واگذار شده رسم کرامت را به جای نمی‌آوریم و کریمانه با همدیگر برخورد نکرده و به همدیگر رحم نمی‌کنیم و مثل او متخلق به اخلاق کریمانه نیستیم.
آنگونه که امام جمعه جهرم می گوید مضمونی از این آیه شریفه در کتاب مقدس و تورات هم آمده اما بنی اسراییل و یهود به گونه دیگری آن را معنا می‌کنند و می‌گویند منظور این آیه بنی اسراییل است و خداوند همه چیز و همه کس اعم از معادن، منابع طبیعی، حیوانات و بقیه انسانها را برای ما یهودی‌ها و قوم بنی‌اسراییل آفریده است. این قوم نژادپرست، سایر انسانها را حیوان بلکه کمتر از حیوان مانند منابع طبیعی می‌دانند. و خوشا به حال آن کسانی که می‌فهمند چقدر نزد خدای متعال عزیزند، آن خدایی که در راستای تکریم بندگانش گاهی آنقدر مقام و منزلت والای خودش را تنزل می‌دهد که می‌گوید بیایید با هم قراری بگذاریم، درحالی‌که ما کجا و خدا کجا، اما او کریمانه خود را پایین می‌آورد و به ما می‌گوید: «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ- بقره ۱۵۲» به یادم باشید «در خلوت و در جلوت» تا به یادتان باشم.
کریم باشیم
به گفته حجت الاسلام مدبر، ما چیزی نیستیم اما خدا می‌خواهد ما را عزیز کند و احترام قائل باشد. به قول حافظ: «من که باشم که بر آن خاطر عاطر گذرم --- لطف‌ها می‌کنی ای خاک درت تاج سرم» باز می‌فرماید: «...أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ....بقره ۴۰» ای انسان به عهدی که به من بستی وفادار باش تا من هم به آن عهدهایی که دارم وفا کنم و این تکریم انسان است. خدای متعال مثل بعضی از ماها شعار نمی‌دهد که گاهی همه جا می‌نویسیم تکریم ارباب رجوع اما رفتار کریمانه‌ای با ارباب رجوع نداریم. گاهی هم می‌گوییم مردم ولی نعمت ما هستند و یا خانواده‌های شهدا چشم و چراغ ما هستند در حالی که همه آنها حرف است اما خدای متعال حرف نزده بلکه عمل کرده. «خلق لکم/ سخّر لکم/فاذکرونی اذکرکم/اوفوا بعهدی اوف بعهدکم» و گاهی هم این قدر خود را پایین آورده و هم ردیف ما قرار می‌دهد که برای رفع مشکلات از خودش مایه می‌گذارد و مانند کسی که می‌خواهد با بچه‌ای ارتباط برقرار کند، می‌نشیند روی زمین تا هم قد او شود و از خودش مایه می‌گذارد و برای حل مشکل بنده‌اش می‌گوید: بیایید به من قرض بدهید! اینجاست که بنده اگر معرفت داشته باشد از این خطاب «مَّن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ.....بقره ۲۴۶-حدید۱۱» از خجالت آب می‌شود که خدایا هرچه که هست از آن توست، این چه فرمایشی است؟ بعد هم می‌فرماید به شما اضافه بر آن می‌دهم!
پس قدر خود را بدانیم که اگر ندانیم خودمان را ارزان فروخته ایم. «هرکه او ارزان خرد ارزان دهد-گوهری طفلی به قرصی نان دهد» کودک نباشیم و خود را با یک عشوه و کرشمه و وسوسه، راحت و ارزان به شیطان و شیاطین نفروشیم.
آنطور که این کارشناس حوزه دین می گوید خداوند فرموده در دنیا هیچ چیزی لیاقت ندارد که بخواهد بهای شما باشد «لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا » اگر خواستید خودتان را بفروشید به آن بهشتی که «فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِر - قمر ۵۵» «رِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَکْبَرُ- توبه ۷۲» است معامله کنید که جایگاه همه خوبان و اولیاء و در جوار خداست.
کرامت زن
زن آیینه جمال خداوند متعال است و هرآنچه خدا از بندگانش خواسته برای خانمها همراه با تکریم و برای بزرگ ماندن و بزرگتر شدن آنهاست. اگر حجاب و عفاف را برای خانمها خواسته وتاکید فرموده در راستای همین است.
طبق روایاتی خداوند متعال به گونه‌ای خاص نسبت به خانمها مهربان‌تر و ارزش زیادی قائل است. بزرگان دین هم فرموده‌اند آنها ظرف‌های شیشه‌ای پرقیمتی هستند و آقایان مواظب باشند که این ظرف‌ها نشکنند. آنها آیینه جمال خداوند متعال‌اند و هرآنچه خدای متعال از بندگانش خواسته برای خانمها همراه با تکریم و برای بزرگ ماندن و بزرگتر شدن آنهاست. اگر حجاب و عفاف را برای خانمها خواسته وتاکید فرموده در راستای همین است.
به گفته امام جمعه جهرم، خدای متعال می‌خواهد زن در اوج و محور خانه و خانواده باشد و دلبری و مادری کند و پرورش دهنده انسانهای بزرگ باشد و از دامنش مردها به معراج بروند. امام صادق (ص) فرموده: «لَیسَ لامرأةٍ خَطَرٌ » خانمها قیمت ندارند و صداق یا مهریه در ازدواج قیمت آنها نیست، این هدیه ای است از جانب مرد به علامت صداقت در عشقی که ابراز می‌کند. حضرت می‌فرماید خوب‌هایشان قیمت ندارند، بدهایشان هم قیمت ندارند. «لا لِصالِحَتِهِنَّ و لا لِطالِحَتِهِنَّ : و أمّا صالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ خَطَرُها الذَّهَبَ و الفِضَّةَ هِی خَیرٌ مِنَ‌الذَّهَبِ و الفِضَّةِ، و أمّا طالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ خَطَرُها التُّرابَ، التُّرابُ خَیرٌ مِنها» نمی‌توانید زنهای خوب را با طلا و نقره و پول و ملک و.... قیمت گذاری کنید چون قیمت ندارند! اما زنهای بد هم قیمت ندارند، یعنی اینکه به هیچ چیز نمی‌ارزند و خاک از آنها برتر است.
حجت الاسلام مدبر با تاکید بر اینکه اگر خدای متعال چیزی از زن‌ها می‌خواهد به جهت کرامت و عزیز و پربها شدن آنهاست، عنوان می کند: این که بی حجابی را حرام کرده بدین جهت است که مقام و شأن آنها را پایین می آورد و اگر مردها به راحتی به آنها دست پیدا کنند دیگر تن به ازدواج نمی‌دهند، خانواده‌ای تشکیل نمی‌شود و دیگر مادری و همسری و دلبری نخواهیم داشت و مأمنی برای تربیت انسانهای وارسته و فرهیخته پیدا نمی‌شود و اینجاست که خود زن ضرر می‌کند.
وی معقتد است اگر خدای متعال زیاد روی مسئله کرامت تاکید کرده و اموری را که واجب و مواردی را حرام نموده در راستای کرامت و شأن و منزلت و مقام و عزت و سربلندی ماست و باید بفهمیم که چقدر پیش خدا عزیزیم. تاج کرامت را بر سر خویش ببینیم و خانمها ردای پرافتخار کرامت که همانا حجاب و عفت است را قدر بدانند تا محور عالم انسانیت باشند و گرنه اولین کسانی که ضرر می‌کنند خودشان هستند.
نظر شما