عرفه فرصت اوج گرفتن در وادی معرفت است

آیت‌الله «حسن رمضانی» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه دعا یک مکتب است و ائمه معصومین (ص) در قالب دعا حقایق را به صورت غیرمستقیم به ما تعلیم داده‌اند، اظهار کرد: اینکه می‌گویم غیرمستقیم از این جهت است که اهل‌بیت (ع) به وسیله دعا با خداوند مناجات کرده و سخن می‌گفتند و به بیان دیگر بهترین عبادت را با دعا بجا می‌آوردند.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم ادامه داد: وقتی متوجه می‌شویم که کلام و بیان معصومین(ع) در گفت‌وگو با خداوند چگونه است در واقع با معارف عمیقی مواجه می‌شویم که ذیل این ادعیه برای ما مطرح شده است، به بیان دیگر درک می‌کنیم که حقیقت چیست؛ راه چیست؛ امور واقعی چیست؛ امور وهمی و خیالی چیست؛ انسان با حقایق و بایدها و نبایدها آشنا شده و می‌فهمد که سیر و سلوک الی‌الله یعنی چه. انسان درک می‌کند این ادعیه معنایی عمیق در راستای قرار گرفتن او در مسیر حقایق هستند.

وی گفت: شاید این سوال پیش بیاید که تفاوت روایت معصومین و ادعیه‌ای که از سوی آن بزرگواران مطرح می‌شود چیست؛ در بیانی کوتاه می‌توان گفت که ائمه (ع) در روایت، مطابق و تابعِ فهمِ مردم سخن گفتند و در واقع مراعات فهم آنها را کردند، اما دعا سخنی است که ائمه (ع) با خداوند داشتند و متنِ واقع است، آنجا دیگر مراعات فهم و این و آن را کردن معنا نمی‌دهد، آنچه که اهمیت دارد و ملاک قرار می‌گیرد واقعِ مطلق بدون هیچ شائبه است.

آیت‌الله رمضانی با اشاره به اینکه دعای بدون عمل معنا نمی‌دهد، تصریح کرد: اینکه دعا کنیم اما خودمان هرگز و هرگز تلاشی برای ارتقای سطح اخلاق و کمک به همنوع نداشته باشیم مثل آن است که تیر به چله کمان بگذاریم آن هم در حالی که این کمان زِه ندارد؛ طبیعتا که این چنین دعایِ بی‌عملی بی‌نتیجه است؛ در دعایی در مفاتیح‌الجنان که ویژه ماه مبارک رمضان و قرائت پس از نماز واجب آمده بیان می‌شود که اگر کسی این دعا را بخواند گناهان او تا روز قیامت بخشیده خواهد شد؛ در این دعا آمده است: «اللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیا» (خدایا دارا کن هر نداری را خدایا سیر کن هر گرسنه ای را خدایا بپوشان هر برهنه را)؛ «اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ اَللّهُمَّ رُدَّ» (خدایا ادا کن قرض هر قرضداری را خدایا بگشا اندوه هر غمزده را...؛ اما اینکه تصور شود اگر صرفا این دعا خوانده شود هر گناه و عملی بخشیده خواهد شد از سوی هیچ عقلی تایید شده نیست و اصلا منظور از بخشایش گناهان این نبوده است، انسان باید عامل به عمل باشد، اگر دعا می کند که خدایا گرسنگان را سیر کن، خودش نیز برای کمک به فقرا پیش قدم باشد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، با اشاره به فرارسیدن روز عرفه افزود: عرفه از ماده عرفان و معرفت است، انسان در صحرای عرفات باید درجه معرفت خود را بالا ببرد و صرف این نباشد که وقوفی در آنجا داشته باشد و سپس برود تا باقی اعمال حج را به جای بیاورد، مُراد این است که زائران بیت‌الله‌الحرام به این شناخت از خود برسند، مساله این نیست که فقط بروند و اعمالی را به جای بیاورند، باید همه این اعمال همراه با معرفت و اندیشه باشد و بعد به مشعر برود و احساس نزدیک‌تری با خالق خود بیابد، در واقع فرق بین معرفت و شعور همین جا شفاف می‌شود که آدمی بتواند از خود بگذرد و خود را بسازد، در جریان اعمال حج دقیقا چنین اتفاقاتی رخ می دهد، انسان بعد از این مراحل که اشاره شد به منا رفته و در نهایت قربانی می‌کند، این قربانی استعاره ای از قربانی کردن نفس است.

وی در بخش دیگری از مباحث خود با تاکید بر اینکه اگر زائران خانه خدا عرفه را درک‌ نکنند حج‌شان درست نیست، خاطرنشان: اگر حاجی ظهر روز عرفه به عرفات برسد و آن فضا را درک کند این حج قبول می شود؛ دعای عرفه نیز برای معرفت‌بخشی ماست لذا باید این دعا را عمیقا درک کرده و صرفا لقلقه زبان‌مان نباشد، درک عمیق دعای عرفه است که انسان را از به معرفت می رساند و مراد از اعمال و ادعیه خاصی که برای این روز سفارش شده دقیقا همین ارتقای انسان در عرصه معرفت است.