«ناهید طیبی»، مدیر دانشنامه زن مسلمان جامعه الزهراء (ع) در گفتگو با خبرنگار زنان و خانواده خبرگزاری شبستان که به مناسبت فرارسیدن ۲۱ تیرماه روز حجاب انجام شد، درباره اینکه حجاب یک حکم دینی است یا یک پدیده فرهنگی محسوب می شود؟، اظهار کرد: بر اساس تحقیقاتی که داشته‌ام ماهیت حجاب در عصر جاهلیت، فرهنگی بود به این معنا که فرهنگ هر جامعه ای یک نوع پوششی را برای خود می طلبید. به عنوان مثال زنان عصر جاهلیت پوششی با عنوان «خمار» بر سر می انداختند؛ خمار روسری بلندی بود که زنان قسمت اضافی آن را به پشت سر یا گوش می‌انداختند، در نتیجه گردن، قسمت بالای سینه و گوش آنان کاملا پیدا بود. در واقع فرهنگ این عصر، چنین پوششی را برایشان تعریف کرده بود. کما اینکه در امپراطوری ایران، روم حتی در یونان و مجموعه ای از نقاط دنیا نیز یک نوع پوشیدگی فرهنگی وجود داشت.
سوره نور آخرین سوره نازل شده درباره حجاب
وی با بیان اینکه طبق تحقیقات بنده سوره نور آخرین سوره ای است که در خصوص حجاب و پوشیدگی نازل شده است افزود: در طول تحقیقات خود، یک اصلی تحت عنوان «اصل تدرج در تشریع حجاب شرعی» را بیان کردم به این معنا که هفت مرحله در قرآن کریم داریم که از پوشیدگی فطری آغاز شده تا زمانی که وجوب حجاب عمومی مطرح می شود که در سوره نور آمده است. لذا «اصل تدرج در تشریع حجاب» در واقع کیفیت تشریع احکام با توجه به ترتیب تاریخی نزول سوره ها و آیات، را بررسی می کند. ضمن اینکه پوشش زنان در عصر پیامبر (ص) را می توان در دو بخش پیش و پس از نزول آیات حجاب تقسیم کرد. پیش از نزول آیات حجاب، پوشیدگی زنان به مقتضای فرهنگ قومی و قبیله ای و الزام به ادیان و آیین پیش از اسلام بود و پس از نزول آیات حجاب، این التزامات فرهنگی قومی و قبیله ای جای خود را به الزام از قوانین شریعت داد.
طیبی ادامه داد: بنابراین اگر بر اساس ترتیب نزول قرآن در نظر بگیریم، سوره نور صد و چهارمین سوره قرآن است. لذا تا زمانی که سوره نور نازل نشده بود؛ حجاب ماهیت فرهنگی داشت، چرا که هنوز آیه ای برایش نازل نشده بود و فقط به عنوان یک امر پسندیده فرهنگی مورد توجه حاکمیت دینی بود. خداوند در آیه ۳۱سوره نور می فرماید: «وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ ....» (و به زنان با ایمان بگو: از برخی نگاه‌ها چشم‌پوشی کنند و دامن‌های خود را حفظ نمایند و جز آنچه (به طور طبیعی) ظاهر است، زینت‌های خود را آشکار نکنند و روسری خود را بر گریبان بیفکنند (تا علاوه بر سر، گردن و سینه‌ی آنان نیز پوشیده باشد) بنابراین بعد از نزول سوره نور زنان موظف شدند این قسمت را نیز بپوشانند.
مدیر دانشنامه زن مسلمان جامعه الزهراء (ع) با بیان اینکه حجاب شرعی به عنوان یکی از احکام دین اسلام با توجه به بروز و ظهور اجتماعی از مقولات تاریخ اجتماعی است، تصریح کرد: بنابراین با توجه به آیات قرآن و مسائل تاریخی، می توان گفت حجاب در عصر جاهلی ماهیت فرهنگی صرف داشت و قانون خاصی جز اینکه فرهنگ آن را تعریف کند، نداشت و بعد از اصل نزول قرآن تا یک دوره ای به همان اکتفا می شد و بعد از نزول آیه۳۱ سوره نور؛ مساله وجوب حکم شرعی به صورت عمومی مطرح شد ضمن اینکه خداوند درآیه ۵۹ سوره احزاب نیز به طور اختصاصی در مورد حجاب خطاب به پیامبر (ص) می فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَیٰ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا» ای پیامبر ! به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمنان بگو :«چادرهای خود را بر خویش فرو افکنند، (و با آن سر و صورت و سینه هایشان را بپوشانند) این مناسب تر است تا شناخته شوند؛ پس مورد آزار قرار نگیرند، و خداوند آمرزنده ی مهربان است.اما در سوره نور می فرماید: «للمومنات» به این معنا که هر زن مومنی باید چنین ویژگی داشته باشد.
وی تأکید کرد: لذا ماهیت حجاب در سوره نور یک حجاب شرعی - فرهنگی است و به مرور زمان حجاب به یک مساله شفاف قابل مشاهده برای جامعه اسلامی تبدیل می شود، سپس در طول تاریخ به عنوان یک ابزار سیاسی در دست دیگران و حکام قرار می گیرد به بیان دیگر یک ماهیت سیاسی به حجاب می دهند؛ در واقع از ماهیت شرعی _فرهنگی خارج و به ماهیت سیاسی تبدیل می شود.
بر اساس داده های دینی حجاب یک امر شرعی _ فرهنگی محسوب می شود
طیبی با اشاره به اینکه اکنون بر اساس داده های دینی حجاب یک امر شرعی _ فرهنگی محسوب می شود افزود: به این معنا که اصل حجاب شرعی است و وجوب آن هم مطرح شده است؛ همه فقها و علما نیز بر این اصل صحه گذاشته اند اما اینکه این حجاب شرعی که محدوده اش کاملا مشخص است به چه شکلی باید اجرا شود؛ این مسئولیت و وظیفه مهم بر عهده سازمان ها و مسئولان فرهنگی است که با اقدامات فرهنگی درست و به‌هنگام هم برنامه های کارساز و قوی برای خنثی کردن توطئه های جنگ نرم دشمن داشته باشند و هم از ظرفیت های موجود در جامعه و دولت برای نهادینه سازی این امر مهم در جامعه استفاده کنند.
طیبی در ادامه بیان کرد: حجاب یک موضوع شرعی و در عین حال عامل نظم اجتماعی است، اما مخالفان و دشمنان سعی می کنند تا این مساله را که یک امر فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود، سیاسی القاء کنند اما ما باید با برنامه های فرهنگی و اصلاح نظام آموزشی و تقویت روابط خانوادگی از این چالش عبور کنیم.
در همه جوامع عفت یک امر اخلاقی است
مدیر دانشنامه زن مسلمان جامعه الزهراء (ع) با بیان اینکه در همه جوامع عفت یک امر اخلاقی است، اظهار کرد: در سنت دینی و اسلامی ما حجاب با مفهوم عفت گره خورده است به بیان دیگر می توان گفت: حجاب با مفهوم وفاداری به خانواده در سنت دینی نیز ارتباط دارد که باز هم یک مفهوم فرادینی به شمار می رود بر همین اساس همه جوامع آن را امری اخلاقی می دانند و عدم وفاداری و عدم توجه به آن یک چالش بزرگ در سطح دنیا است.
وی با بیان اینکه جنگ نرم بر افکار افراد جامعه مسلط می شود، خاطرنشان کرد: جنگ نرم بسیار گسترده است که افکار افراد را نشانه می گیرد به جای اینکه جسم را نشانه گیری کند و وارد مرزهای اندیشه ای ما می شود. روایتی از امام صادق (ع) داریم که می فرمایند: «لَماءُ لَماءُ شیعَتِنا مُرابِطونَ فِی الثَّغرِ الّذی یَلی إبلیسَ و عَفاریتَهُ ، یَمنَعونَهُم عَنِ الخُروجِ عَلی ضُعَفاءِ شیعَتِنا ، و عَن أن یَتَسَلَّطَ عَلَیهِم إبلیسُ و شیعَتُهُ» (علمای شیعه ما، نگهبانان مرزی هستند که در آن سویش ابلیس و دیوهایش قرار دارند و [این علما ]جلوی یورش آنها به شیعیان ناتوان ما و تسلّط یافتن ابلیس و پیروان او بر ایشان را می گیرند) .
طیبی اضافه کرد: این روایت را با تمام وجود در جنگ نرم احساس می کنم؛ وقتی هر کدام از ما کوچکترین آگاهی نسبت به مساله حجاب داشته باشیم در واقع یک مرزدار فرهنگی محسوب می شویم. مرزدار فرهنگی باید مانند یک سرباز یا مرزبان کشور، هم اصلحه اش پر باشد و هم آگاهی و بصیرت لازم را داشته باشد تا بتواند در مقابل دشمن داخلی و خارجی واکنش محکم و تاثیرگذاری از خود نشان دهد در واقع شیوه برخورد با دشمن بسیار مهم و ضروری است ضمن اینکه حواسش باید به افرادی که جهت ورود دشمن به داخل کشور بستر سازی می کند نیز باشد؛ اینکه می گوییم تفنگش پر باشد، یعنی آگاهی من به اندازه ای باشد که به راحتی بتوانم دهه هشتادی و نودی ها را نسبت به مساله حجاب روشن و از آن دفاع کنم.
بصیرت و سواد رسانه‌ای در مقابله با جنگ نرم بسیار مهم است
مدیر دانشنامه زن مسلمان جامعه الزهراء (ع) با بیان اینکه علاوه بر آگاهی، سواد رسانه‌ای نیز در مقابله با جنگ نرم بسیار مهم است، بیان کرد: آشنایی با زبان رسانه بسیار مهم و ضروری است؛ در زمان جنگ نرم ما باید بتوانیم در کوتاهترین جمله، با کوتاهترین عکس، ویدئو یا کلیپ بیشترین معنا را در خصوص مساله حجاب یا مسائل مربوط به فرهنگ و شرعیت خود بیان کنیم. ناگفته نماند، از زمانی که دشمنان از طرق جنگ نرم علیه جامعه ما اقدام و مسائل مربوط به زنان از جمله حجاب را به عنوان یک محدویت و سلب آزادی مطرح کردند؛ حجاب به عنوان یک حربه سیاسی در دست دیگران قرار گرفت.
استفاده سیاسی از حجاب به منزله به مسلخ بردن آن است
طیبی با بیان اینکه وظیفه ما این است که از حجاب به عنوان یک حکم شرعی استفاده کنیم نه ابزار سیاسی‌گری، خاطرنشان کرد: راهکار این است که در فضای مجازی در خصوص تاثیرات اجتماعی و روحی روانی نداشتن حجاب با شیوه های مختلف مقابله کنیم؛ در مجموع آگاهی، سواد رسانه‌ای و فعال بودن در شبکه های اجتماعی نقش مهمی در مبارزه با جنگ نرم دشمن علیه حجاب و عفاف جامعه دارد تا از این ظرفیت بتوانیم برای جهاد تبیین احکام دین اسلام استفاده کنیم.
نظر شما