به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کرمانشاه، هنر تعزیه خوانی یا شبیه خوانی در ایران دارای سابقه ای بس طولانی است که تاریخ پیدایش آن دقیقا مشخص نیست، اما برخی معتقدند که شکل گیری تعزیه در ایران به دوران پیش از اسلام بر می گردد که در ابتدا برای سوگ سیاوش اجرا شده است.
براساس این گزارش، با این وجود اغلب کارشناسان و مردم شناسان معتقدند که دوران زندیه و قاجاریه دوران رونق و شکوه تعزیه خوانی در ایران است وآیین مذهبی هنر تعزیه یکی از عناصر ارزشمند فرهنگی در طول سالیان متمادی بوده که جایگاه خود را در فرهنگ روستای کندوله حفظ کرده است.
همچنین، هدف از اجرای این برنامه فرهنگی مذهبی ارتقای فرهنگ عاشورا و بصیرت افزایی و آگاهی بخشیدن از وقایع ماه محرم و صفر به عزاداران و دوستداران اهل‌بیت است زیرا هنرمندان این روستا که همه بومی همین منطقه هستند با به تصویر کشیدن صحنه‌هایی از واقعه روز عاشورا و آشنایی هر چه بیشتر قشرهای مختلف مردم به‌ویژه نسل جوان با این فرهنگ عظیم صحنه این روز را به نمایش می‌گذارند.
از زمانی که در این روستای تاریخی مکتبخانه وجود داشته، تعزیه خوانی نیز در کندوله برگزار شده است
در ایام دهه اول محرم مراسم تعزیه خوانی در این روستا همه روزه در محل میدان وسط روستا برگزار می شود و در روز تاسوعا نیز در دو نوبت صبح و بعدازظهر و در روز عاشورا فقط در نوبت صبح برگزار می‌شود.
تعزیه معمولاً با به اجرا درآمدن پیش‌خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز می‌شود. کسی که تعزیه را برپا می‌کند «بانی» و گردانندهٔ آن را «تعزیه‌گردان» و بازیگران آن را «تعزیه‌خوان» یا «شبیه‌خوان» می‌نامند و از آنجایی که معمولا هنر تعزیه خوانی توسط افراد محلی برگزار می شود، شبیه‌خوان‌ها برای راحتی کار، مطلب مربوط به نقش خود را به هنگام اجرا، به صورت تکه کاغذی به نام «فرد»، در دست دارند که در آنها مصراع‌های آخر نقش طرف مقابل یا نخستین مصراع از ادامهٔ نقش شان یادداشت شده تا بتوانند به‌موقع و بدون زحمت نقش‌آفرینی خود را دنبال کنند.
شبیه‌خوانان در اجرای هر مجلس معمولاً دو دسته‌اند: اولیاخوان و اشقیاخوان. شبیه‌خوان‌هایی که نقش اولیا و یاری‌دهندگان دین را بازی می‌کنند، اولیاخوان، مظلوم و انبیاخوان نامیده می‌شوند و کسانی که نقش اشقیا و دین‌ستیزان را بازی می‌کنند اشقیاخوان یا ظالم‌خوان‌اند.
و اولیاخوان‌ها نقش‌های خود را موزون و خطابه‌ای سرمی‌دهند، اما اشقیاخوان‌ها سخنان خود را ناموزون و معمولی و در پاره‌ای از موارد، تمسخرآمیز بیان می‌کنند. اولیاخوان‌ها جامه سبز یا سیاه بر تن می‌کنند و اشقیاخوان‌ها معمولا لباس سرخ بر تن دارند.
قدمت تعزیه خوانی در روستای تاریخی کندوله
داریوش فرمانی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کرمانشاه، با اشاره به قدمت تعزیه خوانی در روستای کندوله، گفت:مراسم تعزیه خوانی با قدمت دویست ساله هر سال با استقبال مردم روستا و گردشگران در چاله مخصوص تعزیه خوانی در روستای تاریخی «کندوله» برگزار می شود و بازیگران این تعزیه خوانی معمولا در شهر کرمانشاه ساکن هستند و در ایام محرم به روستا می‌روند و به عشق امام حسین در تعزیه شرکت می‌کنند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه افزود:روستای کندوله از توابع بخش دینور شهرستان صحنه است که عزاداری حسینی در میان اهالی آن جایگاه ویژه ای دارد و هرساله مراسم های ویژه ای در ایام محرم در کندوله برپا می شود که آئین تعزیه خوانی یکی از آنها است.
وی گفت: بازیگران هنر سنتی تعزیه همگی از اهالی روستای تاریخی کندوله هستند، اما ممکن است برخی از آنها در حال حاضر در خود روستا ساکن نباشند، ولی در هرکجای ایران ساکن باشند در ایام محرم به روستا آمده و مراسم را برگزار می‌کنند.
فرمانی تصریح کرد: روستای کندوله یکی از روستای هدف گردشگری استان کرمانشاه است که هنر تعزیه خوانی در آن سابقه‌ای طولانی دارد.
وی اظهار کرد: سابقه تعزیه خوانی در کندوله را به دوران شاه عباس صفوی نسبت می دهند و می گویند: از همان دوران این منطقه به محله آخوندها معروف بوده به گونه ای که تمامی روستاهای اطراف برای حل و فصل دعاوی خود به ملاهای روستای کندوله مراجعه می کرده اند، همچنین در این روستا و چند روستای همجوار کندوله مقبره چندیدن امامزاده وجود دارد که این هم خود نشان از ارادت قلبی مردمان این منطقه به خاندان عصمت و طهارت است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه تعزیه کندوله‌ای‌ها در دهه اول محرم به اذعان محلی‌ها حدود بیش از ۲۰۰ سال است که برگزار می‌شود و از سراسر استان و حتی کشور در این ایام برای تماشای این تعزیه زیبا به روستای کندوله که از روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه هم هست شرکت می‌کنند. اهالی این روستا نسل اندر نسل، چند صد سال است که ایام محرم بساط تعزیه خوانی‌شان را، راه می‌اندازند و در سوگ شهادت سرور و سالار شهیدان عزاداری می‌کنند.
نظر شما