عاشورا در شهر بهشت

خبرگزاری شبستان مشهد | سیل سوگواران سیاه‌پوش سیدوسالار شهیدان از مسیرهای منتهی به بارگاه شموس الشموس وارد صحن وسرای سلطان سریر ارتضا می‌شوند. 

امروز عاشورای حسینی است، غم‌انگیزترین و جانگدازترین روز برای شیعیان جهان. مشهدالرضا یکپارچه می‌گرید. همچون جویبارهایی که به هم می‌پیوندند و تبدیل به رودی خروشان شده و به اقیانوس می‌ریزند، فوج فوج دسته های عزاداری از سطح شهر به خیابان‌های منتهی به حرم آمده و چون رودی به رنگ سیاه، به اقیانوس پر عشق قبله هشتم و حرم مطهر ثامن الحجج(ع) وارد می‌شوند. 

شهر پر از شور و ارادت است. صدای سنج و طبل و گاهی هم نوای حزن انگیز دمام‌های عربی در میان آوای مرثیه خوانانی که هر یک گوشه ای از غم عاشورا را با حزن برای خیل عزاداران روایت می‌کنند و شوری که گاهی نوای یا حسین و گاه یا عباس و گاهی حیدر حیدر می‌شود. 

تغییرچهره‌ دسته‌های عزاداری در آیین بازارروی

سال های گذشته  در آیین بازارروی روز عاشورا دسته های سینه زنی غالب بودند و چندسالی است دسته های زنجیر زنی تعدادشان فزونی گرفته و همین تغییر باعث تغییر شکل ظاهری هیئات و دسته ها هم شده؛ چرا که هئیت های سینه زن در گروه های منسجم و فشرده به چند دسته تقسیم می‌شدند و با گرفتن دم از یگدیگر با فاصله حرکت می‌کردند و سپس با رسیدن نوبت‌شان چند ثانیه ای دم را با سینه زنی تکرار می‌کردند و مجدد حرکت می‌کردند. در آن دوره صدای قالب خیابان صدای دم عزاداران بود و نوای دم هیاتی‌ها. 

اما دسته های زنجیر زن در ردیف هایی منظم دو تایی به صورت مستمر حرکت می‌کنند و سنج و طبل هم باعث می‌شود صدای جمعیت عزاداران کمتر شنیده شود و صدای بلند طبل‌ها نوای غالب خیابان باشد.

از قدیم هیئات عزاداری از جای جای شهر و در محلات صبح عاشورا در خیابان اصلی محل قرار ملاقات گذاشته و از حدود ۹ صبح همه مساجد و هیات های محله یا هم در قالب یک هیات بزرگ به سمت حرم حرکت می‌کنند. 

ابتدا علم‌ها و پرچم‌ها و به دنبال آنها دسته‌های عزاداری. ابتدای حرکت دم‌ها کوتاه و معمولا برسرزنان طی مسیر می‌کنند و زمانی که به خیابان منتهی به حرم میرسند و گنبدآقا دیده می‌شود دم‌ها شور بیشتری می‌گیرد و تبدیل به سینه‌زنی می‌شود. 

همراهی بانوان عزادار با دسته‌ها

دختران و بانوان مسجدی‌ نیز از ابتدای مسیر پشت سر دسته و همراه با آنها به عزاداری پرداخته و همگام با هیات به حرم مطهر مشرف می‌شوند.

 پس از ورود به حرم نیز عزاداری با اوج شور و دم‌های همراه با ضرب تند سینه زنی به اتمام می‌رسد و سینه‌زنان پس از چند دور و دم، آهسته آهسته از صحن های حرم خارج می‌شوند.

 ظهر عاشورا نیز اغلب با اطعام همراه است. در اکثر مساجد و هیئات مراسم شله پزان برقرار است و عزاداری ظهر عاشورا با صرف شله مشهدی، که غذای مخصوص این شهر در ایام محرم است، در مسجد محوری محله پایان می‌یابد.

البته برخی هئیات نیز سمت عصر به حرم مطهر مشرف می‌شوند و پس از سرسلامتی به حضرت رضا(ع) و عزاداری در بارگاه منور امام هشتم(ع) به مساجد و هئیات خود بازگشته و مراسم شام غریبان را نیز در محل تکیه یا مسجد برگزار می‌کنند.

سقایی نوجوانان 

در عاشورا اما سقایی هم حال و هوایی دارد. مشک‌های آبی که سقاها بر دوش می‌کشند و اغلب سربند یا ابوالفضل العباس(ع) را بر پیشانی دارند، معمولا مزین به یا حسین(ع) و یا ابوالفضل(ع) است.

قدیم‌ترها پیرغلامان اباعبدالله عمدتا سقایی می‌کردند ولی چندسالی است که نوجوانان مشهدی جا پای آنها گذاشته اند و با حمل مشک تلاش می‌کنند مشق عشق به اهل بیت را با سقایی عاشورا تمرین کنند.

گلاب‌پاشی میان جمعیت عزاداران در ظهر عاشورا و در زمان‌هایی که محرم مانند امسال در فصل‌های گرم سال است از دیگر کارهایی است که حس و حال عجیبی به فضای هیئات و دسته‌ها می‌دهد. 

برخی نیز در گوشه خیابان نشسته و غبار از کفش زائران و عزاداران حسینی می‌زدایند.

این سال ها تغییر چشمگیر دیگری که در مسیر عزاداری و بازارروی روی داده، برپایی موکب‌های پذیرایی و ایستگاه‌های خدمات‌دهی است.

سنتی تازه که هرسال بیشتر و بیشتر می‌شود، هم در کمیت و هم در کیفیت، به حدی که امسال برای تاسوعا و عاشورای حسینی و در دهه اول محرم بالغ بر ۸۰۰ ایستگاه پذیرایی در شهر مشهد برپا شده است.

پذیرایی های متنوع از چای و شربت تا قهوه و شیر و ترکیب‌های متنوعی از خدمات در موکب‌ها، از اجرای سرود و برنامه‌های فرهنگی و مذهبی تا غرفه‌های ویژه کودکان.

یکی دیگر از مراسماتی‌ که هرسال بر تعداد آن افزوده می‌شود آیین خیمه سوزان است. قدیم‌تر تنها در چند نقطه مانند پنجراه پایین خیابان و میدان شهدا انجام می‌شد اما چندسالی است که بر تعداد مکان‌های اجرای این آیین اضافه شده و امسال به ۳۰ مورد رسیده است.

سنتی کهن به یاد آتشی که بر خیام اهل حرم افتاد و داغی ابدی بر دل محبین آل طاها گذاشت. 

با همه تغییرات و کم یا زیاد شدن نوع مراسم‌ها، آنچه بیش از پیش باعث قوت قلب انسان می‌شود افزایش شور همراه با شعور حسینی است. اینکه در مشهد ۲هزار مراسم عزا در رثای سیدشهدای کربلا برپا شود آنهم نه فقط در مساجد و تکایا، بلکه حتی در منازل وبوستان‌ها و معابر و خیابان‌ها و آنهم با حداکثر ظرفیت، نویدبخش این است که مهر اهل بیت همچنان در دل مردمان این سرزمین جاری‌ست و ثابت می‌کند ما تا ابد ملت امام حسینیم...

گزارش: علی رنگ آمیز طوسی