به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، در واپسین روزهای سال ۱۴۰۲ خبری مبنی بر ثبت ملی دو آیین حرم مطهر رضوی در رسانه ها منتشر شد. در خبرها آمده بود، آیین ۵۰۰ ساله «خطبه‌خوانی» و سنت ریشه دار هزار ساله «صفه» به عنوان میراث ناملموس رضوی به همت معاونت موزه های این سازمان ثبت ملی شد.
به گفته حجت الاسلام سید جلال حسینی؛ رئیس سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، این آیین‌ها در سال ۱۴۰۰ طی تعامل و همفکری بین کارشناسان معاونت موزه‌های آستان قدس رضوی با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی انتخاب و به کمیته ثبت استان خراسان رضوی پیشنهاد شد که مورد موافقت قرار گرفت.
پرونده مقدماتی این آیین‌ها در سال ۱۴۰۱ در اداره مطالعات موزه آستان قدس رضوی تهیه و همراه با مستندات موجود در آرشیو شامل تصاویر، اسناد کهن و منابع مکتوب شناسایی شده درباره آن به کمیته مربوط ارسال شد.
ارسال این پرونده‌ها برای شورای ثبت ملی کشور پس از طی جلسات معرفی و دفاع در زمستان۱۴۰۲ به نتیجه و ثبت ملی رسید.
ریشه در تاریخ
آیین صفه از جمله مراسم های معنوی و سنتی است که در حرم مطهر رضوی انجام می‌گیرد و تاریخچه‌ای دیرینه دارد. قدمت این مراسم به عمر و قدمت روضه منوره می‌رسد. روضه منوره امام رضا (ع) بیش از ۱۲ قرن قدمت دارد و براساس آ نچه شواهد نشان می‌دهد از همان ابتدای شهادت ایشان و به خاکسپاری پیکر پاک امام(ع) در مکان کنونی، عاشقان حضرت به طور مستمر به قرائت قرآن کریم می‌پرداخته‌اند، به طوری که قاریان و حافظان اطراف روضه منوره گرد آمده و قرآن را تلاوت می‌کردند.
وقف نام های برای قرائت قرآن
در سال ۱۲۷۶ هجری قمری واقفی به نام مرحوم بیات مختاری ازاین سنت استقبال و بر اساس وقف‌نامه‌ای عواید موقوفه‌ای را جهت مخارج این مراسم مشخص کرد. او درخواست کرد ۱۴ نفر از حفاظ در رواق مبارکه توحیدخانه صبح و شب به تلاوت قرآن بپردازند و همچنین منشآت خواجه نصیرالدین طوسی (مدیحه و توسل خواجه نصیرالدین طوسی به ائمه اطهار(علیهم السلام) است) در کنار آن خوانده شود.
این مراسم در توحیدخانه برپا می‌شد تا این که صاحب‌نظران با درنظرگرفتن شکوه و عظمت این مراسم و ازدیاد جمعیت زائران معزز، برگزاری این مراسم را به رواق‌های مبارکه دارالحفاظ، دارالسلام و سپس دارالزهد منتقل کرده و آن رواق را مکان مطلوب‌تری برای این مراسم دانستند.
رحل و لاله به عدد چهارده
برگزاری این مراسم با آداب و رسوم خاصی همراه است، به این ترتیب که ابتدا مقدمات انجام آن توسط خدمت فراشان در محل خاص خود صورت می‌گیرد و سپس ۱۴ عدد لاله، رحل و قرآن درقطع بزرگ آورده می‌شود و در سمت چپ و راست رواق و در هر طرف ۷ عدد به طور یکسان و قرینه قرار داده می‌شود؛ تعدادی از خدمه حضور یافته و دل خود را در ابتدای خدمت جلا می‌دهند.
قیام به نام «رضا»
حفاظ در شروع مراسم علاوه بر تلاوت یک جزء از قرآن، هرکدام با صدایی رسا و زیبا یک فقره از مدیحه را می‌خواند و آن هنگام که به نام مبارک علی بن موسی‌الرضا (ع)، رسید همگی قیام کرده و بعد از ادای احترام، دوباره می‌نشینند. در ادامه مراسم و به‌محض آغاز فقره چهاردهم و با ذکر نام مبارک حضرت قائم آل محمد (عج) بار دیگر همگی قیام نموده و عرض ادب می‌کنند.
سجده شکر
در خاتمه مراسم، خطیب حفاظ خطبه‌ای مخصوص که شامل مدح و ثنای پروردگار متعال و درود بر ائمه اطهار(ع)، توسل به امام‌زمان (عج) و سایر ائمه معصومین (ع) را قرائت کرده و در انتها با درود به روان پاک همه گذشتگان به‌ویژه رهبر کبیر انقلاب اسلامی و دعا برای سربلندی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و آرزوی سلامتی و عافیت برای تمام خدمتگزاران اسلام به‌خصوص مقام معظم رهبری مراسم خاتمه می‌یابد و خدمه توفیق حضور بر خدمت را سجده شکر می‌کنند.
افزون بر مراسم صفه، حدود ۲۰ موقوفه توسط مدیریت موقوفات هر سال (در صورت داشتن اعتبار) اعلام می شود که حفاظ محترم طبق نیت واقف اجرا می‌کنند.
نظر شما