به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: نشست علمی «اربعین از دیدگاه مقام معظم رهبری» از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با همکاری کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین حسینی عصر امروز چهارشنبه ۱۰ مرداد ماه با ارایه حجج‌الاسلام «نجف لک‌زایی» رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ «حبیب الله بابایی» رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و تمدنی این پژوهشگاه و همچنین به دبیری علمی حجت‌الاسلام «جلال عراقی» در محل سالن جلسات پژوهشگاه برگزار شد.
حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی، با بیان اینکه بحث اربعین میتواند در راستای بیداری امت اسلام و بلکه مستضعفان عالم رویکردی تاثیرگذار باشد، افزود: این مساله باعث میشود تا جهان اسلام متوجه شود که با چگونه دشمنانی مواجه است و از سوی دیگر به روش مقابله با آنها برسد؛ با توجه به این مولفه‌ها نقطه‌نظری را که در بحث خود در این جلسه اتخاذ کرده‌ام اختصاص به رویکرد راهبردی مقام معظم رهبری به اربعین و سیاست های حاکم بر این کنگره عظیم دارد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ و اسلامی ادامه داد: ابتدای بحث را از منظر حکمرانیِ مقاومت مورد توجه قرار می دهم، در واقع مساله‌ای که در اینجا با آن مواجهیم همان مساله‌ای است که امام حسین (ع) در کربلا و عاشورا با آن مواجه بود، به بیان دیگر مبارزه و مقابله و بلکه مقاومت و استقامت آن حضرت در برابر کسانی بود که از امام توقع تسلیم شدن را داشتند و می‌خواستند سیدالشهدا (ع) با یزید بیعت کند که امام (ع) در پاسخ فرمود: «وَ عَلَی الاِسْلامِ ألسَّلامُ » (اگر چنین چیزی را بپذیریم فاتحه اسلام خوانده شده است)؛ در نتیجه حضرت طبق دستور خداوند که در قرآن فرمود: «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ» (پس تو چنان که مأموری استقامت و پایداری کن) و «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (البته شما را به رسول خدا (چه در صبر و مقاومت با دشمن و چه دیگر اوصاف و افعال نیکو) اقتدایی نیکوست)؛ بنابراین امام حسین (ع) در نهایت و در پاسخ به خواسته‌ای که از آن حضرت نسبت به بیعت با یزید داشتند چنین فرمود: ««مِثْلِی لَا یُبَایِعُ مِثْلَهُ» «کسی مثل من با کسی مثل او (یزید) بیعت نمی‌کند».
وی گفت: اساسا اربعین از این نظر مورد توجه معصومین (ع) قرار گرفت تا با این زیارت پیام عاشورا برای همیشه زنده بماند؛ در این بین باید به کسانی که می‌گویند ما می‌خواهیم به شیوه پیامبر اکرم (ص) عمل کنیم چنین پاسخ داد که روش آن حضرت ایستادگی در برابر طاغوت است؛ از سوی دیگر باید به این مساله توجه داشت که ایده ایستادگی در برابر ظالمین نیازمند یک سیستم بود تا پاسخی بر مساله ظلم بر امت اسلامی باشد و پیاده‌روی اربعین همان سیستم، یعنی رویکرد بین المللی بود که هرساله پیروان امام حسین (ع) را با هر مرا مو مسلکی اعم از مسملان و غیرمسلمان دور هم جمع میکند.
حجت‌الاسلام لک‌زایی تصریح کرد: با در نظر گرفتن مواردی که مطرح شد، بحث خود را بر پایه بیانات مقام معظم رهبری در سه بخش با رویکرد راهبردی ارایه خواهم کرد؛ در بخش نخست به «اهمیت پیاده‌روی اربعین»، در بخش دوم «کارویژه‌های پیاده‌روی اربعین» و در نهایت در بخش سوم «توصیه‌های راهبردی مقام معظم رهبری درباره اربعین» را بررسی خواهم کرد؛ هر کدام از این اضلاع منجر به این میشود که بتوانیم به خوبی از این سفر معنوی بر اساس بیانات و توصیه‌های مقام معظم رهبری بهره‌مند شویم.
وی افزود: در رابطه با بخش اول که اشاره به اهمیت پیاده‌روی اربعین دارد به صورت فهرست‌وار به بخش‌هایی از بیانات معظم‌له می‌پردازیم؛ از جمله اینکه ایشان در نکته اول به بازماندگان عاشورا از جمله زینب کبری (س) و امام سجاد (ع) اشاره دارند و اینکه این بزرگواران برای زنده نگاه داشتن واقعه عاشورا و حفظ پیام این واقعه در تاریخ با جمعی از اصحاب و یاران، چهل روز بعد و در اربعین به کربلا و صحنه واقعه عاشورا بازگشتند؛ مقام معظم رهبری فرمودند: اینکه چنین اتفاقی همان سال واقعه رخ داده یا سال بعد محل بحث نیست بلکه آنچه مسلم است در اربعین، زینب کبری و همراهان بر مزار امام حسین(ع) حاضر شدند؛ عین جملاتی که ایشان فرمودند چنین است: « چه آمدن خاندان پیغمبر در روز اربعین به کربلا - که بعضی روایت کرده‌اند - درست باشد یا درست نباشد، ظاهرا در این تردیدی نیست که جابربن‌عبدالله انصاری به همراه یکی از بزرگان تابعین - که نام او را بعضی عطیه گفته‌اند، بعضی عطا گفته‌اند و احتمال دارد عطیةبن‌حارث کوفی حمدانی باشد؛ به‌هرحال یکی از بزرگان تابعین است که در کوفه ساکن بوده - این راه را طی کردند و در این روز بر سر مزار شهید کربلا حاضر شدند. شروع جاذبه‌ی مغناطیس حسینی، در روز اربعین است»؛ همچنین در بخش دیگری از بیانات خود در همین پیام نوروزی سال ۱۳۸۵ می فرمایند: «عطیه روایت میکند که: «جابربن‌عبدالله به کنار شط فرات آمد، آنجا غسل کرد، جامه‌ی سفید و تمیز پوشید و بعد با گامهای آهسته، با احترام به سمت قبر امام حسین (علیه‌السلام) روانه شد. آن روایتی که من دیدم این‌طور است، می‌گوید: وقتی به قبر رسید، سه مرتبه با صدای بلند گفت: «الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر»؛ یعنی وقتی که می‌بیند که چطور آن جگرگوشه‌ی پیغمبر و زهرا را، دست غارتگر شهوات طغیانگران، این‌طور با مظلومیت به شهادت رسانده، تکبیر می‌گوید. بعد می‌گوید: از کثرت اندوه، جابربن‌عبدالله روی قبر امام حسین از حال رفت، غش کرد و افتاد. نمی‌دانیم چه گذشته است، اما در این روایت می‌گوید، وقتی به هوش آمد، شروع کرد با امام حسین صحبت کردن: «السلام علیکم یا آل الله، السلام علیکم یا صفوه الله»؛ بنابراین با توجه به آنچه که اشاره شد اربعین پس از این جریان ادامه یافت و تاسیس شد و حضور در کربلا به هنگام اربعین حسینی توسط خود حضرت زینب (س) و صحابی است و امر مستحدثی نیست.
این پژوهشگر تصریح کرد: مقام معظم رهبری همچنین در سال ۱۳۵۲ سخنرانی در مشهد مقدس دارند که گویا در ایام اربعین صورت پذیرفته است، ایشان چنین تحلیلی را در آن برهه ارایه کردند که اربعین توسط خود ائمه ایجاد شد تا گردهمایی سالانه اهل بیت(ع) اتفاق بیفتد و نیروهای پراکنده در اینجا متحد شوند و با رهبر خودشان ملاقات کنند و پیوند میان امت و امام شکل بگیرد و آنها از آن حالت متفرق که هرکدام در یک گوشه در دنیا هستند خارج شوند چراکه در چنان شرایطی آسیب‌پذیری آنها بالا می رفت؛ اما غرض از بیان و اشاره به این بخش از سخنان معظم له آن است که هنوز که هنوز است اربعین تبدیل به آن چیزی که مقام معظم رهبری در سال ۱۳۵۲ فرمودند نشده است، واگرنه که باید در قالب کنگره های تخصصی با حضور فقها، پزشکان، عالمان، سیاست مداران، مهندسان و گروه های مختلف از جهان اسلام از این فرصت نهایت استفاده شود و هریک از این گروه‌ها در مورد مشکلات جهان اسلام در حوزه تخصصی مربوط به خودشان گفت وگو کنند و شورای عالی و کنگره اصلی و مرکزی برای این مهم تشکیل شود تا دستاوردهای این گروه‌ها جمع‌بندی و منتقل شود و در نهایت مصوباتی ارایه شود تا سال آینده گزارش عملکردها بر اساس مصوبات سال گذشته بررسی شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: ممکن است در پیاده روی اربعین صدها همایش تخصصی ایجاد شود که هرکدام از آنها ذیل جریان امامت و ولایت مباحث و مسایل جهان اسلام را پیگیری و ارایه دهند و هرکسی در هرکجا که هست به سهم خودش نقش‌آفرینی در حل این مسایل داشته باشد، امروز مساله اول ما در جهان اسلام، مساله فلسطین و غزه است، ایشان می‌فرماید: «اولین شکوفه‌های عاشورایی در اربعین شکفته شد. اولین جوشش‌های چشمه‌ی جوشان محبت حسینی - که شطّ همیشه جاری زیارت را در طول این قرن‌ها به راه انداخته است - در اربعین پدید آمد.مغناطیس پُرجاذبه‌ی حسینی، اولین دل‌ها را در اربعین به سوی خود جذب کرد».
وی در بخش دیگری از مباحث خود با بیان اینکه در زمان استقرار ظالمان در سرزمین عراق تلاش بر این بود که اجازه ندهند که زیارت امام حسین (ع) بسط یابد چه رسد که پیاده‌روی اربعین انجام شود، افزود: حتی در دوره متوکل مزار سیدالشهدا (ع) را نیز تخریب کردند. مقام معظم رهبری در این رابطه فرمود: « اساساً اهمیت اربعین در آن است که در این روز، با تدبیر الهی خاندان پیامبر(ص)، یاد نهضت حسینی برای همیشه جاودانه شد و این کار پایه‌گذاری گردید».
حجت‌الاسلام لک‌زایی تصریح کرد: بخش دوم بحث من به «کارویژه‌های پیاده‌روی اربعین» بر می‌گردد؛ گاهی خود فرد به راهپیمایی اربعین توجه دارد و لازمه این امر حضور در کربلا نیست؛ هرکسی هرجا هست از داخل خانه خودش میتواند زیارتنامه اربعین را بخواند و با امام حسین (ع) سخن بگوید، اما در این میان کسانی که توفیق می‌یابند و به کربلا می‌روند و در پیاده‌روی اربعین شرکت میکنند به ویژه کسانی که در مسیر نجف به کربلا حضور دارند باید از این فرصت نهایت استفاده را ببرند؛ مقام معظم رهبری فرمودند: «شروع جاذبه‌ی مغناطیس حسینی، در روز اربعین است. جابربن‌عبدالله را از مدینه بلند میکند و به کربلا می‌کشد. این، همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن های متمادی، در دل من و شماست. کسانی که معرفت به اهل‌بیت دارند، عشق و شور به کربلا همیشه در دلشان زنده است. این از آن روز شروع شده است. عشق به تربت حسینی و به مرقد سرور شهیدان – سیدالشهدا»؛ ایشان همچنین می فرماید: «روز اربعین، سرآغاز حرکت پُربرکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پیدرپی این حرکت پُرشکوه‌تر، پُرجاذبه‌تر و پُرشورتر شده است و نام و یاد عاشورا را روزبه‌روز در دنیا زنده‌تر کرده است».
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: هرکسی که بخواهد از صف ظالمان جدا شود و به صف عدالت‌خواهان و آزادی‌خواهان بپیوندد، اربعین با سلیقه او تطابق یافته و همگون میشود، اربعین حالت انحصارگرایانه ندارد، برای مثال حج تجمع اسلامی و جهانی است و غیرمسلمان در آن راه ندارد، اما در اربعین همه آزادی‌خواهان آزادی می‌توانند حضور یابند و هرکسی که می‌گوید نمی‌خواهد با ظالمان باشد می تواند در این کنگره حضور یابد، اربعین الگوی دستیابی امت اسلام به عزت است؛ از سوی دیگر هر قدر که مردم بیشتری در اربعین حضور یابند علامت اوج‌گیری تفکر مبارزه است، حتی اگر نگوییم که همه این افراد حاضرند که به جریان مبارزه بپیوندند اما باید گفت که راهپیمایی اربعین مدیون و مرهون شهدای مدافع حرم است؛ مقام معظم رهبری در فرازی از سخنان خود در مورد کنگره عظیم اربعین حسینی فرمودند: «پدیده‌ی اربعین یک پدیده‌ی غیرقابل توصیفی است، اصلاً بی‌نظیر است؛ یک رزمایش عظیم و شگفتی‌ساز است این حرکت فوق‌العاده، و همین‌طور که مکرّر در این روزها گفته شد، در دنیا دیگر نظیری ندارد. غربی‌ها هم نمیتوانند درک کنند این حرکت را که یعنی چه، چطور میشود؟ لذا شما میبینید دستگاه‌های تبلیغاتی‌شان اوّلاً چند سال که سکوت میکنند، «توطئه‌ی سکوت»؛ [در حالی که] کمترین حرکتی را در هر جای دنیا اینها منعکس میکنند، چند سال اینها اصلاً اسم این حرکت عظیم مردمی را نیاوردند، اشاره‌ای به آن نکردند، تصویری از آن منتشر نکردند، و امسال هم که یک مقداری [به آن] پرداختند، تحلیل‌های خصمانه، تحلیل‌های غلط کردند که از نظر مؤمنان به این راه، تحلیل‌های بلاهت‌آمیزی است. امثال این رادیوی انگلیس و امثال اینها تحلیل خصمانه کردند».
حجت الاسلام لک زایی در بخش سوم مباحث خود با اشاره به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب پیرامون پیاده‌روی اربعین گفت: برخی بیانات معظم‌له در این رابطه خطاب به دولت‌ها است، اولین مورد اینکه همه کسانی که امکان دارند که در پیاده روی اربعین شرکت کنند این امر را مغتنم بدانند؛ ایشان در بخشی از سخنان خود به حضور زوار از سایر کشورها نیز اشاره کرده و می فرمایند: «به‌هرحال کار بسیار مهمّی است، کار بزرگی است؛ این حرکت عظیمِ مردم از ایران، از کشورهای دیگر اسلامی، از هند، از اروپا، حتّی از آمریکا و کشورهای دیگر، از راه‌های دور، افرادی می‌آیند در این راهپیمایی شرکت میکنند؛ دو روز، سه روز بیشتر یا کمتر - در این راه، پای پیاده حرکت میکنند؛ مردم عراق هم انصافاً با کمال بزرگواری و محبّت پذیرایی میکنند از اینها؛ خیلی حرکت عظیم و پرمعنا و پرمغزی است و کسانی که موفّق میشوند باید مغتنم بشمارند.»؛ همچنین ایشان در فراز دیگری از انس با زیارتنامه‌های ائمه اطهار (ع) سخن گفته و سفارش به خواندن این زیارتنامه ها می کنند، ایشان می فرماید: « این زیارتها خیلی خوب است. البتّه این مانع از این نمیشود که انسانها همین‌طور [به شکل] دلی هم با این بزرگواران حرف بزنند -مثل کسی که با پدر خود یا با عزیز خود حرف میزند و شکایت میکند و حرف میزند- مانع از آنها نیست امّا این زیارتها و زیارت‌نامه‌هایی که در اختیار ما هست هم واقعاً یکی از چیزهای مغتنمی است که بحمدالله در مکتب ما وجود دارد».
وی افزود: ایشان همچنین در بخش سوم سخنانشان خطاب به ایرانیان بر مستحکم کردن پیوند برادری با برادران مسلمان تاکید می کنند و می فرمایند که شور و شوق اربعین را حفظ کنید؛ معظم له می فرماید: «این حرکت عظیم میلیونی بین نجف و کربلا را، بین نجف و امام حسین را مشاهده میکنید[راهپیمایی اربعین] ؟ این شور و شوق را میبینید؟ این حرکت آن‌وقتی که لازم باشد با خطر همراه بشود، باز هم این شور و شوق در ملّت ما، در مردم ما، در جوانهای ما وجود دارد؛ این را باید نگه داشت، این آن چیزی است که ضامن بقای این کشور است»؛ با توجه به سخنان مقام معظم رهبری ما به عنوان متولیان امر و کسانی که عهده‌أار امور اربعین هستند باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم تا این شور و شوق را از طرق مختلف از جمله ایجاد انجمنها، نهادها و یا هیئات گوناگون حفظ کرده و گسترش دهیم، ضمن اینکه باید به ابعاد کیفی نیز افزود.
حجت الاسلام لک‌زایی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با ارتباط کنگره عظیم اربعین و تمدن نوین اسلامی خاطر نشان کرد: ایشان در فراز دیگری از سخنان خود فرموده اند: «اگر ظرفیّتهای کشورهای اسلامی بر روی هم مجتمع بشود، آن وقت امّت اسلامی نشان خواهد داد که عزّت الهی یعنی چه؛ تمدّن عظیم اسلامی را به جوامع عالَم نشان خواهند داد؛ باید هدف ما این باشد و این راهپیمایی اربعین میتواند یک وسیله‌ی گویایی برای تحقّق این هدف باشد».
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: مقام معظم رهبری همواره فرموده‌اند که باید راهپیمایی اربعین از سوی مسئولان برای مردم آسان شود، این مساله خوشبختانه مورد توجه بوده است و هربار که در پیاده روی اربعین شرکت می کنیم احساس کردیم که از دفعه قبل آسان تر شده است، برای مثال یک زمان فرآیند گرفتن ویزا سخت بود، اکنون مسیرهای دسترسی بسیار ارتقا یافته است، البته که مسئولان باید تلاش کنند که سفر از این نیز آسان تر شود و حتی کسانی که بیمار هستند و مشکلاتی دارند، بتوانند در این راهپیمایی حضور یابند.
وی در ادامه ضمن تاکید بر این مساله که با برنامه‌ریزی می‌توان سطح عزت کار را ارتقا داد، خاطر نشان کرد: تاکید بر وحدت، بصیرت و معرفت و تزکیه و ... برای آن است که اربعین تجلی قدرت اسلام و قدرت بازدارنده شود تا دشمن از نگاه به اربعین ترس در وجودش بیفتد و متوجه شود که با جهان یکپارچه اسلام و بلکه آزادی خواهان جهان مواجه خواهد بود، امتی که اگر هرکسی دست به ظلم و طغیان گری بزند با آنها مواجه خواهد شد، بنابراین در نهایت می توان گفت که برنامه ریزی اهمیت بسزایی دارد و از آنجایی که از کشورهای مختلف در این پیاده روی حضور می یابند باید متناسب با علایق و ظرفیت ها هرکدام از مسئولان و نهادها عهده دار وظیفه ای شوند، اساسا توفیق اجرای پیاده روی اربعین و تحقق اهداف آن در گرو اجرای این سیاست ها است.
نظر شما