حجت‌الاسلام «سیدمحمدمحسن میرمرشدی» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با اشاره به اهمیت، نوع کارکرد و نقش‌آفرینی رسانه‌های حوزه دین در عرصه‌های مختلف از جمله پاسخگویی به شبهات، حضور در گستره وسیعی چون پیاده‌روی اربعین و بسیاری از مسائل مبتلابه روز، اظهار کرد: اساسا در بحث رسانه با چند مساله مواجه هستیم، یک موضوع به کیفیت تولیدات رسانه‌ای، کمیت و همچنین انتشار این محصولات باز می‌گردد؛ واقعیت آن است دشمن که می‌خواهد نگاه دینی را نقد کند و در راستای تحقق این مساله همّ و غم خود را روی این مساله گذاشته است که با نشان دادن نقطه ضعف‌های توهمی، درباره مسائل دینی شبهه ایجاد کرده و دینداری را به چالش بکشاند.
دبیر گروه فلسفه هنر و ارتباطات مجمع عالی حکمت اسلامی ادامه داد: ما باید در دو عرصه یکی عرصه بیان مزیت‌های دینداری و دیگری خدماتی که دینداری به انسان کرده در سطح رسانه صحبت کنیم و همچنین بتوانیم مساله شبهات را نیز با زبان امروزی پاسخ دهیم، برای مثال در مورد مساله اخیر لازم نیست که خود شبهات کاملاً بیان و بعدا پاسخ داده شوند، خیلی وقتها به جای آنکه نگاه سلبی به مباحث داشته باشید برعکس با ایجاد فضای ایجابی نیز به شبهه پاسخ داده‌اید و هم اینکه از موضع انفعال برخورد نکرده‌اید.
وی گفت: واقعیت آن است که متاسفانه ما در حوزه رسانه‌ای مقداری منفعل برخورد می‌کنیم یعنی منتظریم شبهات ایجاد شود تا سراغ پاسخ به شبهات برویم در حالی که فعال رسانه‌ایِ هوشمند قبل از ایجاد شبهه خود را آماده و مطالب را از قبل به صورت ایجابی آماده کرده و آماده انتشار دارد و منتظر نمی‌ماند که جوّ رسانه بیاید و شبهه را در رسانه بیندازد و بعد او پاسخ دهد؛ کسی که امروزه در مباحث رسانه حرف اول را می‌زند کسی است که روایت اول را ایجاد می‌کند، وقتی شبهه و سوال دینی مطرح می‌شود خود این مطرح و ایجاد شدن یک نوع تاییدیه بر آن است و هرچه‌قدر هم در مقام پاسخ به آن برآیید شبهه تاثیر خود را گذاشته و نمی توان این اثر را از بین برد؛ بنابراین باید از نگاه ایجابی به بحث کنش‌گری رسانه‌ای وارد شویم.
منتظر نمانیم دشمن شبهه کند تا ما وارد عمل شویم
حجت‌الاسلام میرمرشدی افزود: به جای آنکه دشمنِ دین بیاید و نقاط ضعف توهمی را درشت کند و ما تازه بخواهیم پاسخ دهیم، باید مزیت‌های دینداری و خدمات و هدف‌گذاری که دین برای انسان برنامه‌ریزی کرده را بیان و از سوی دیگر کاستی‌های نبود مبانی دینی و نگاه دینی را مطرح کنیم، برای مثال می‌توانیم مثالی از جوامع غربی بیاوریم که از دین فاصله گرفتند و اتفاقات متعددی برایشان رخ داد و به صورت جدی با مسائل لاینحلی مواجه شدند، باید به شکل جدی اثرات نبودِ دین و کمرنگ شدن آن در جامعه را بیان کرده و بگوییم نبود دین چه آثاری برای اجتماع دارد، آن هم قبل از اینکه دشمن بیاید و شبهه‌ای را مطرح کند.
وی در ادامه گفت: از سوی دیگر باید از ورود به مباحث ژورنالیستی زرد و گذرا پرهیز کنیم، این مباحث را معمولاً دشمن و بهتر بگوییم شیطان ایجاد می‌کند چراکه هدف‌اش آن است که ذهن مخاطبان را به شکل روزمره درگیر کند و با تکنیک‌های مختلف رسانه‌ای و انبوه‌سازیِ شبهه، ذهن مخاطب را فلج کند، لذا ما باید مباحث مبنایی را با بیان شیوا و جذابی که برای همه قابل فهم باشد در دستور کار خود بگذاریم؛ برای مثال بعضی وقتها شبهاتی مطرح می‌شود، گاهی صد شبهه با ادبیاتی متفاوت بیان می‌شود در حالی که پاسخ همه این صد شبهه یک مساله علمی مبنایی هست که اگر من به عنوان یک فعال رسانه‌ای به جای آنکه دانه دانه آن صد شبهه زرد را پاسخ دهم، بیایم و مساله مبنایی را با زبان شیوا و جذاب کار کنم و هَم و غم خود را روی یک نگاه ایجابی در بیان مبنای اسلامی یک مساله بگذارم، آن وقت است که این رویکرد ناخودآگاه تمام آن شبهاتی را که به صورت زرد همه جا پخش می‌شود، پوشش خواهد داد.
پاسخ به شبهات درباره زنان
دبیر گروه فلسفه هنر و ارتباطات مجمع عالی حکمت اسلامی تصریح کرد: برای مثال در بحث حقوق زنان انواع و اقسام انتقادات به قوانین اسلامی می‌شود، از جمله بحث دیه، حق ارث، بحث تمکین در خانواده و ... و در نهایت می‌گویند نگاه اسلام به زن سطح پایین یا ظالمانه است در حالی که همه شبهاتی را که با این دست فرمان تولید می شود، می‌توان با تبیین مساله‌ای تحت عنوان رابطه حق و تکلیف در نگاه حقوقی اسلامی حل کرد، اگر رابطه حق و تکلیف را که اصل علمی است با زبان شیوا بیان و مانور جدی دهید اکثر شبهات حقوق زن و خانواده پاسخ داده می‌شود و اثر رسانه‌ای شبهات کمرنگ می‌شود.
میرمرشدی تأکید کرد: بنابراین معتقدم که در کمیت و کیفیت پاسخگویی باید تجدید نظر کنیم و به جای اتخاذ مواضع انفعالی سراغ نگاه‌های فعال و ایجابی برویم و با نگاه عمیق و بنیادی به عرصه وارد شویم و به جای درگیر شدن در گرداب شبهات زرد که پاسخ دادن به آنها فایده‌ای هم ندارد و حتی بیشتر باعث انتشار بیشتر شبهه می‌شود، باید سراغ پاسخ‌های مبنایی برویم که باعث می‌شود خود مخاطب قبل از ایجاد شبهه در ذهن‌اش به آن پاسخ داده باشد و حتی شرایط به مرحله رسیدن شبهه در ذهن مخاطب نرسیده باشد.
وی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد جایگاهی که رسانه‌ها می‌توانند در جریان پیاده‌روی اربعین در مقام یک پیام‌رسان و تبیین‌گر مسایل ایفا کنند، افزود: از نظر من رسانه در این عرصه جایگاه بسیار تاثیرگذاری دارد، از ترغیب مردم برای شرکت در این کنگره عظیم تا اطلاع‌رسانی صحیح و رساندن پیام‌های امنیتی و بهداشتی و مواردی از این دست، اما مهمتر از همه این موارد نیاز است که امروز این حرکت جهانی شود تا پیامی که مردم می‌سازند به کل جهان مخابره شود، متاسفانه چون رسانه‌های جهانیِ غالب، با پیام اربعین زاویه دارند لذا تلاش میکنند که این حرکت دیده نشود، بنابراین فعال رسانه‌ای هوشمند باید از هر فرصتی برای نشان دادن این جلوه زیبا استفاده کند.
این پژوهشگر با بیان اینکه از ابعاد مختلفی می‌توان پیاده‌روی اربعین را بررسی کرد، گفت: اربعین از جنبه نگاه دینی، اجتماعی، حقوق بشری، آزادمنشی و آزاداندیشی، تاریخی و حتی سیاسی، قابل بحث و بررسی است؛ یکی از هنرمندان معاصر خودمان که به راهپیمایی اربعین آمده بود از نگاه جنبش اجتماعی صلح طلبانه به این پدیده نگریسته بود و می‌گفت این راهپیمایی بزرگ‌ترین کنش صلح‌طلبانه انسان امروز است و آن را با انواع و اقسام راهپیمایی‌ها مقایسه کرده بود.
رسانه از جنبه‌های مختلف اربعین بگوید
حجت الاسلام میرمرشدی تصریح کرد: ایجاد حس همدلی و یکپارچگی و در واقع نوع‌دوستی و انواع و اقسام حس‌های دیگر را که در اربعین ایجاد می‌شود نمی‌توان با نگاه سیاسی دید، حرف در این عرصه متعدد و فراوان است، به نظر من رسانه می‌تواند زوایای مختلف رویدادی به این عظمت را روشن کند و نمایش دهد و کاری کند که جهان با این عظمت آشنا شود؛ نباید توقع داشته باشید کسی که در این راهپیمایی شرکت نکرده درکی از این لذت‌های معنوی داشته باشد، با چنین شخصی اگر از لذت‌های معنوی اربعین و امام حسین (ع) سخن بگوییم شاید هرگز درک نکند اما اگر بیاییم و از نوع دوستی که در این جریان موج می‌زند بگوییم و اینکه در دنیای ماشینی امروز چگونه انسان‌ها از فرهنگ‌های مختلف به یاری یکدیگر می شتابند و از جان و دل هرچه دارند برای همنوع خود هزینه میکنند آن وقت است که این شخص نیز جذب می شود.
وی گفت: از نظر من می‌شود از این زوایا برای مردم جهان صحبت کرد چراکه نوع‌دوستی زبان مشترک همه انسان‌ها محسوب می شود و این مباحثِ فطریِ درونی است، لذا فعال رسانه‌ای باید جنبه‌های مختلف را در قالب‌هایی که مردم جهان بتوانند به آن نگاه کنند و فهم داشته باشند، بیان کنند و به واسطه این زاویه ها ناخودآگاه مردم جهان را با تفکر امام حسین(ع) آشنا سازند.
رنگ باختن تفاوت‌های مذهبی در اربعین
دبیر گروه فلسفه هنر و ارتباطات مجمع عالی حکمت اسلامی در بخش دیگری از مباحث خود در پاسخ به پرسشی در مورد دستاوردهای مواجهه فرهنگ‌های مختلف در جریان پیاده‌روی اربعین برای امت اسلامی، اظهار کرد: مهمترین دستاورد آن است که در نگاه اول امت‌های اسلامی و مذاهب نسبت به یکدیگر از دور قضاوت دارند و این قضاوت‌های از دور که هرکدام به زاویه دید خاصی برمی‌گردد باعث می‌شود که فرقه‌ها و گروه‌هایی که درک درستی از یکدیگر ندارند و همیشه نسبت به هم نگاه غیردوستانه دارند، با واقعیت دیگری مواجه شوند، ما همواره با مباحث تقابلی در مورد شیعه و سنی، یا بحث مسیحی و مسلمان، یهودی و مسلمان مواجه بوده‌ایم که این بحث ها در حالت عادی با تفرقه‌افکنی و تلاش دشمن دامن زده می شود اما در شرایط و جایگاهی چون پیاده‌روی اربعین وقتی گروهی عظیم از فرهنگ های مختلف گرد هم می‌آیند، همه چیز متفاوت می‌شود و همه یکپارچه با یک هدف حرکت می کنند.
حجت الاسلام میرمرشدی افزود: انواع و اقسام ملیت‌ها با گرایش‌ها و بینش‌های مختلف می آیند و گویی بر بستر فطرت عدالت‌خواهانه و آزادی طلب خود سوار شدند و به سمت این مقصد بسیار زیبا و متعالی امام حسین (ع) حرکت می کنند، این شرایط فرصت مناسبی است برای نزدیک شدن دیدگاه‌های این مکاتب و فرهنگ‌های مختلف برای فرار کردن یا دور شدن از تنش‌ها و اختلافات فرقه‌ای و مذهبی است، فرصتی برای فرار از همه اختلاف‌افکنی‌هایی که رسانه‌های معاند تلاش می کنند تا بر علیه ملیت‌های مختلف مثل ایرانی و عراقی و به بیان دیگر عرب و عجم ایجاد کنند؛ بنابراین پیاده‌روی اربعین نه تنها حرکت به سوی امام حسین (ع) که حرکت به سوی انسانیت خالص است، انسانیتی که به دور از رنگ و لعاب و اسم و مذهب‌ها و مکتب‌های مختلف است، در نتیجه فرصت مغتنمی است تا بتوانیم دل‌ها را بهم نزدیک کنیم.
این پژوهشگر و فعال رسانه در پایان خاطرنشان کرد: وقتی می بینیم که یک چگونه یک عربِ عراقی همه سرمایه خود را می‌گذارد تا از زوار حسینی پذیرایی کند و التماس می‌کند که زوار به خانه‌اش بروند جای تامل دارد، این شرایط و دوستی شاید در شرایط عادی بین این افراد وجود نداشته باشد اما وقتی پای امام حسین (ع) به میان می آید، وحدت و همدلی جایش را می گیرد، از نظر من باید جلوه های این وحدت را در رسانه تبلیغ و ترویج کنیم آن هم نه فقط در سطح رسانه های خودمان به عنوان کشورهای مسلمان بلکه برای اهالی آسیای شرقی و اروپاییان، باید تبلیغ کنیم تا مردم جهان پی به این نقطه مشترک انسان دوستانه و وحدت انسانی که حول محور امام حسین (ع) جمع شده است ببرند، این حضور باعث تعامل و اشتراک نقاط و نگاه‌های مثبت فرهنگی می شود و در نهایت وحدت امت اسلام را به همراه دارد.
نظر شما