به گزارش خبرنگار گروه زنان و خانواده خبرگزاری شبستان، مسئله «سرپرستی خانواده» از جمله مباحث مهمی است که در همه نظام‌های حقوقی، از جمله نظام حقوقی اسلام مورد توجه قرار گرفته و آیاتی از قرآن کریم درباره آن نازل شده است. از دیدگاه صاحب‌نظران مسلمان در حقوق خانواده، ریاست مرد بر خانواده پذیرفته شده است، اما در محدوده این ریاست و نیز در شرایط آن و در علل انتخاب مرد به عنوان رئیس خانواده اتفاق‌نظر وجود ندارد. مطابق متون دینی مراد از «قوّامیت مردان بر زنان» در آیه ۳۴ سوره نساء، مسئول بودن و سرپرستی ایشان نسبت به زنان در چارچوب مسائل خانواده است. در این مجال برای تبیین این نقش مرد درخانواده اسلامی و اهمیت تقویت نقش های مرد و زن در قبال هم برای برخورداری از زندگی مشترک مومنانه به سراغ حجت الاسلام والمسلمین سیدمعصوم حسینی، رئیس دانشکده علوم قرآنی آمل رفتیم که حاصل این گفتگو از نظرتان می گذرد:
-لطفا با توجه به معنای آیه ۳۴ سوره نساء «اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ»، بفرمایید این قوامیت چه حوزه‌هایی را شامل می‌شود؟
همگان باید توجه داشته باشیم خانواده یک واحد کوچک اجتماعی است یعنی یک جامعه از چندین خانواده تشکیل می شود همانطور یکه یک جامعه بزرگ نیازمند سرپرست و رهبر است خانواده نیز نیازمند سرپرست و رهبر است زن و مرد در خانواده کنارهم زیست دارند اگر بگوییم این دو نفر هردو به اصطلاح امروزی سرپرست خانوار هستند مفهوم درستی نخواهد داشت و نتیجه ای را نخواهد داشت لذا بایدیک نفر رئیس خانواده و دیگری بعنوان معاون درکنار او قرار بگیرد. قرآن کریم در آیه ۳۴ سوره نساء اشاره دارد بدین صورت «اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ» اگر هیاتی به کشوری مامور شوند یکی از این دونفر باید رئیس و دیگری عضو هیات باشد وگرنه تداخل و هرج و مرج را شاهد خواهیم بود این موقعیت به خاطر خوصیاتی که در مرد وجود دارد ترجیح داده شده که رهبری و سرپرست خانواده را مرد خانه عهده دار شود البته ممکن است بانوانی به دلایل مختلف نسبت به همسران خویش امتیازات بیشتری داشته باشد اما از نظر کلی مردان نسبت به زنان برای سرپرستی خانوار آمادگی بیشتری دارند در ادامه این آیه شریفه آمده است: «بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَیٰ بَعْضٍ» سرپرستی خانوار به جهت تفاوت هایی که از نظر آفرینش در میان انسان ها وجود دارد مرد به عنوان سرپرست خانوار انتخاب شود چرا که مردان در برابر زنان و خانواده تعهدات مالی برعهده دارند وگرنه مردان هیچ برتری دیگری نسبت به زنان ندارند بلکه برتری انسان ها براساس تقوا و ایمان آنها سنجش می شود
اساساً خدا در آیه ۳۴ سوره نساء خواسته چه نقش‌هایی را برای زن و مرد تصریح کند و پرده از چه کیفیتی در روابط زن و مرد در فضای خانواده بر دارد؟
مرد بعنوان سرپرست خانوار نقش نگهبانی و حراست از خانواده، تامین هزینه های زندگی، تامین زندگی آبرومندانه برای همسر و فرزندان را عهده دار است. همچنین خداوند متعال در این آیه شریفه وظایفی را برای زنان معرفی نموده است. زنان در وظایفی که در خانواده به عهده دارند دودسته اند یک گروه صالحان و درستگاران هستند که خاضع و متعهد هستند نه تنها در حضور همسر بلکه در غیاب همسر متعهد به خانواده هستند و مرتکب به خیانت مالی نمی شوند و عفت خویش را حفظ می کنند و در برابر حقوق که خداوند برای آنها قائل شده وظایف و نقش اصلی خودش را در خانواده اعمال می کند و مردان دربرابر اینگونه زنان مومنه باید نهایت حق شناسی را داشته باشند در مقابل دسته دوم زنان ناسازگار قرار دارند که متاسفانه در برخی از خانواده های امروزی یافت می شوند و نقش مادری و همسری را به درستی انجام نمی دهند خوب در برابر اینگونه از زنان، مردان مسئولیت هایی را برعهده دارند باید مراقبت کنند حریم خانواده از حد عدالت تجاوز نکند. مرحله اول درحد نصیحت و سفارش، در مرحله دوم هجرت و دوری از بستر همسر و مرحله آخر «وَ اضرِبُوهُنَّ برانگیختن و به میل آوردن زن برای زندگی کردن است.» بنابراین خداوند برای زن و مرد نقش هایی را تعریف کرده که باید هرکدام از نقش ها به درستی اجرایی شود تا تحکیم خانواده را شاهد باشیم.
تقویت نقشی که خدا برای زنان و مردان قائل است در فضای خانواده چه گره‌هایی را از ما باز می‌کند؟
اگر زنان و مردان هرکدام به نقش خود در خانواده پایبند باشند گره های کور را از خانواده باز می کند باید نقش های زن و مرد در خانواده تقویت شود برای تحقق این مهم باید نیازهای زن و مرد شناسایی و مرتفع شوند. نیاز به درک یکدیگر از نظر روحی، عاطفی واجتماعی، نیاز به کسب احترام از یکدیگر، نیاز به برخورد مثبت و گرم، نیازبه دریافت پیام های مثبت، نیازبه کاهش استرس و فشارهای روانی، نیاز به محبت و عشق، نیاز به همکاری و همدلی و نیاز به حمایت و پشتیبانی از جمله این نیازهاست که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر این نیازها به درستی مرتفع شوند تحکیم خانواده را درپی خواهد داشت.
راهکارهای زیادی برای تحکیم بنیان خانواده وجود دارد اگر زن و مرد به نقش هایی که خداوند برای آنها معرفی کرده پایبند باشند زندگی موفق خواهند داشت. و راه نفوذ شیطان و هجمه های دشمن به زندگی مشترک شان بسته خواهد ماند و زندگی شان از دوام و قوام مورد انتظار قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) برخوردار خواهد بود.
تداخل نقش زنان و مردان چه آسیب‌هایی را به دنبال دارد؟
خداوند متعال انسان را به منظور میل به مراتب تعالی و کمال آفریده است و این انسان باید این مسیر را طی کند تا به کمال برسداین نیازمند این که درخانواده باید بین زن و مرد پیوند عاطفی و محبت آمیز وجود داشته باشد لذا اسلام خانواده را محبوب ترین بنیاد اجتماعی نزد خداوند رحمان معرفی کرده است زن در خانواده سازنده و موجب شخصیت توانایی و کارآیی مرد است آرامش که زن به مرد می بخشد در هیچ محیط دیگری محقق نمی شود خداوند در آیه ۲۱ سوره رم فرمودند: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا» لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا در کنار همسر است که انسان به آن دست می یابد نباید بین نقش زن و مرد در خانواده تداخل ایجاد شود چراکه زن مسئولیت کسب درآمد برای تامین هزینه های خانواده را ندارد و اگر در بیرون خانه به کاری مشغول است نبایداز نقش همسری و مادری خود غافل شود چرا که زن مایه آرامش مرد در خانواده است از دیدگاه اسلام زن در خانواده ملزم به پرستاری از روح مرد است قرآن در سوره اعراف آیه ۱۸۹ نیز به این مهم اشاره دارد.
حضرت زین العابدین امام سجاد علیه‌السلام در رساله حقوق فرمودند: «حق زن این است که بدانی خداوند عزوجل او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و این نعمتی از جانب اوست. پس احترامش کن و با او مدارا نما...» این نقش مخصوص زنان است و جابجایی این نقش در تربیت فرزندان مشکلاتی را ایجاد می کند همچنین خانواده را از حرکت در مسیر تحکیم بنیان خانواده دور می کند. زن نقش مادری دارد مراقبت از فرزندان و تامین نیازهای روانی و احساسی به عهده مادر است که در آموزهای دینی اشاره شده مادری یک ارزش محسوب می شود اگر تداخل نقش ها را در خانواده شاهد باشیم قطعا نتیجه عکس خواهد داشت به طور زن در موقعیت مادری مسئولیت هایی نظیر حفظ سلامت جنین را عهده دار است که باید بدرستی از این نقش خود مراقبت نماید.
مرد باید در حوزه تامین منافع مالی و مادی خانواده قدم بردارد و نباید با نقش های زن تداخل پیدا کند چرا که اثرات سوء را همراه خواهد داشت.
نظر شما