ضرورت بازسازی تمدن نوین اسلامی با توجه به شرایط جدید جهانی

به گزارش خبرگزاری شبستان از مشهد، حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی که امروز چهارشنبه (۲۱شهریور) در چهارمین دوره طرح مکتب حبیب ویژه استادان دانشگاه های خراسان رضوی که در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی در حال برگزاری است، گفت: بحث درباره تمدن نوین اسلامی دچار آشفتگی مفهومی شده است و بخشی از واکنش‌های شتاب‌زده به این موضوع به دلیل عدم دقت در انطباق مفهومی است. 

او سپس به اهمیت موضوع تمدن در روابط جامعه و ساختار اجتماعی پرداخت و تصریح کرد: فرهنگ بدون الزام قانونی و جبر، و نیز بدون انگیزه‌های اقتصادی و منفعت‌طلبی، می‌تواند مناسبات اعضای جامعه را شکل دهد و باعث ایجاد ارتباطات پایدار میان افراد جامعه شود.

معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی گفت: فرهنگ مانند هوایی است که به طور طبیعی مناسبات اجتماعی را شکل می‌دهد. فرهنگ به اعتقادات مشترک، باورها و ارزش‌های مشترک جامعه بستگی دارد و به همین دلیل تفاوت‌های آن با روابط غیرساختاریافته یا روابط مبتنی بر قانون و الزام رسمی مشخص است. از این منظر، فرهنگ سازمان‌دهی اجتماعی را به شکلی طبیعی و بدون نیاز به الزامات رسمی هدایت می‌کند.

تفاوت فرهنگ‌ها و تلاش کشورها برای ایجاد فرهنگ مشترک

الهی خراسانی در ادامه افزود: برخی کشورها تلاش کرده‌اند تا از قومیت یا نژاد به عنوان مبنای فرهنگ مشترک استفاده کنند. او به نمونه‌هایی از کشورهایی مانند آمریکا اشاره کرد: به دلیل مهاجرپذیری بالا، قاعده فرهنگ عمومی را به سمت سبک زندگی هدایت کرده‌اند و سبک زندگی را به عنوان نشانه‌های فرهنگی مشترک قرار داده‌اند. او تأکید کرد که در ایران، فرهنگ موجب سبک زندگی می‌شود و نه بالعکس.

اراده جمعی و نقش فرهنگ در ساختار تمدنی

وی بیان کرد: در جوامعی که فرهنگ مشترک وجود دارد، اراده جمعی شکل می‌گیرد و جامعه به صورت مشترک تصمیم‌گیری می‌کند. این اراده جمعی مبتنی بر اعتقادات و ارزش‌های مشترک است و می‌تواند باعث توسعه و آبادانی جامعه شود.

 او به این نکته اشاره کرد: بسیاری از کشورها برای تقویت فرهنگ مشترک خود تلاش می‌کنند و حتی زبان و آداب‌ورسوم به عنوان نمادهای مشترک فرهنگی می‌توانند وحدت‌بخش جامعه باشند.

الهی خراسانی توضیح داد: اگر فرهنگ با اقتصاد، سیاست و امنیت پیوند بخورد و پهنه جغرافیایی وسیعی را دربرگیرد، می‌توان آن را تمدن نامید. او به نیاز تمدن‌ها به فرهنگ مشترک قوی، اقتدار سیاسی و پهنه جغرافیایی وسیع اشاره کرد و اظهار داشت که بدون این سه پیش‌نیاز، تولد تمدن امکان‌پذیر نخواهد بود.

نقش علم و فناوری در تمدن اسلامی

او در بخشی دیگر از سخنان خود به نقش علم و فناوری در تمدن اسلامی پرداخت علم و فناوری باید در خدمت فرهنگ و نیازهای جامعه قرار گیرد. او تأکید کرد: علم باید به مسائل و مشکلات جامعه پاسخ دهد و فرهنگ هر جامعه حق دارد مسیر علم را ویرایش کند تا علم در خدمت حل مشکلات آن جامعه قرار گیرد. همچنین فرهنگ اسلامی به دلیل تأثیر مستقیم آموزه‌های اسلامی بر علم و فناوری، توانسته در حوزه‌های مختلفی مانند پزشکی، نظامی و فناوری‌های دیگر پیشرفت کند.

تمدن اسلامی در گذشته و تأثیر آن بر جهان

الهی خراسانی در بخش دیگری از سخنان خود به تاریخ تمدن اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: تمدن اسلامی پهناورترین و طولانی‌ترین تمدن تاریخ بشریت بوده است.

 او تأکید کرد: یکی از علل دوام طولانی تمدن اسلامی این بود که این تمدن بر اساس ملیت و قومیت شکل نگرفت و همه ملت‌ها احساس مشارکت در آن داشتند.

وی افزود فرهنگ اسلامی توانست خرده‌فرهنگ‌های مختلف را به رسمیت بشناسد و در نتیجه، ملت‌های مختلف از این تمدن احساس بیگانگی نمی‌کردند.

او همچنین توضیح داد؛ تمدن اسلامی توانست حضور قدرتمندی در حوزه علم و فناوری داشته باشد و به دلیل حضور در پهنه جغرافیایی وسیع و پیوند فرهنگ با اقتدار سیاسی و نظامی، توانست تمدنی پایدار و ماندگار بسازد.

 الهی خراسانی به برخی از دستاوردهای علمی و فناوری تمدن اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: که یکی از دلایل پیشرفت‌های علمی و فناوری در این تمدن، تأثیر عمیق آموزه‌های اسلامی بر علم و فناوری بوده است.

آینده تمدن نوین اسلامی

 وی با بیان آیا تمدن نوین اسلامی قرار است احیای تمدن گذشته باشد یا اینکه به بازسازی و نوسازی آن پرداخته خواهد شد. 

الهی خراسانی تأکید کرد: تمدن نوین اسلامی باید با توجه به شرایط و الزامات جدید جهانی بازسازی شود و نمی‌تواند به سادگی ادامه تمدن گذشته باشد.

هوش مصنوعی و پیشرفت‌های علمی در خدمت ارتقای ارزش‌های اسلامی

 محسن کاهانی، استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد نیز این نشست اظهار کرد: هوش مصنوعی به طور چشمگیری در سال‌های اخیر توسعه یافته و به یکی از موضوعات داغ در دنیای فناوری تبدیل شده است. 

وی اشاره کرد: در سال گذشته، کاربردهای عمومی این فناوری به شدت گسترش یافت و به همین دلیل مردم با ابعاد جدیدی از هوش مصنوعی آشنا شدند.

استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد توضیح داد: هوش مصنوعی به مدت طولانی در حال توسعه و استفاده بوده است. اما در حال حاضر، با توجه به پیشرفت‌های اخیر، درک و کاربرد این فناوری برای عموم مردم ساده‌تر شده است.

کاهانی افزود: به طور کلی، هوش مصنوعی به شبیه‌سازی قابلیت‌های انسانی در زمینه‌های مختلف می‌پردازد، از جمله پردازش زبان طبیعی، بینایی کامپیوتری، شناسایی الگوها و حل مسائل پیچیده. برای مثال، سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند زبان‌های پیچیده را پردازش کنند، چهره‌ها و پلاک‌های خودرو را شناسایی کنند، و مسیرهای بهینه را برای مسافران پیشنهاد دهند.

وی به پیشرفت‌های اخیر در زمینه ربات‌های انسان‌نما نیز اشاره کرد. به گفته کاهانی، اخیراً چین به تولید و استفاده از تعداد زیادی ربات‌های انسان‌نما پرداخته است که قادر به انجام وظایف مختلفی از جمله شناسایی و جابجایی اشیاء هستند. این ربات‌ها با هدف بهبود کارایی در محیط‌های مختلف طراحی شده‌اند و می‌توانند به صورت خودکار وظایف مختلفی را انجام دهند.

استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد همچنین به تست تورینگ اشاره کرد: معیاری برای سنجش توانایی سیستم‌های هوش مصنوعی در تقلید رفتار انسان‌هاست. این تست به ما کمک می‌کند تا بفهمیم آیا یک سیستم هوش مصنوعی می‌تواند به گونه‌ای عمل کند که تشخیص آن از انسان دشوار باشد یا خیر. 

تعامل هوش مصنوعی با انسان

کاهانی افزود: پیشرفت‌های اخیر در این زمینه نشان می‌دهند که سیستم‌های هوش مصنوعی به مرزهایی نزدیک شده‌اند که در آن‌ها می‌توانند به طور مؤثر با انسان‌ها تعامل داشته باشند.

وی به مثال‌های معروفی از پیشرفت‌های هوش مصنوعی نیز اشاره کرد، از جمله پیروزی برنامه شطرنج IBM به نام "دیپ بلو" بر قهرمان شطرنج گاری کاسپاروف در سال ۱۹۹۷. این پیروزی به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ هوش مصنوعی شناخته می‌شود و نشان‌دهنده توانایی‌های پیشرفته سیستم‌های هوش مصنوعی در حل مسائل پیچیده است.

استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد به پیشرفت‌های دیگر در زمینه هوش مصنوعی نیز اشاره کرد، از جمله برنامه "واتسون" شرکت IBM که در مسابقات تلویزیونی "Jeopardy!" توانست انسان‌ها را شکست دهد.

 وی گفت: که این برنامه توانایی پردازش و تحلیل حجم بالای داده‌ها را دارد و می‌تواند به‌طور مؤثر به سوالات پاسخ دهد.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه به روش‌های مختلف یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی اشاره کرد. یادگیری ماشین به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: یادگیری نظارت‌شده و یادگیری بدون نظارت. در یادگیری نظارت‌شده، مدل‌ها با استفاده از داده‌های آموزشی مشخص می‌شوند، در حالی که در یادگیری بدون نظارت، مدل‌ها به طور خودکار الگوها و ساختارهای جدید را از داده‌ها استخراج می‌کنند.

پیشرفت علم در شبکه‌های عصبی

کاهانی به پیشرفت‌های اخیر در شبکه‌های عصبی نیز اشاره کرد و گفت: این شبکه‌ها به تقلید از ساختار مغز انسان طراحی شده‌اند و قادر به پردازش اطلاعات پیچیده به‌طور مؤثر هستند. به گفته کاهانی، پیشرفت در این حوزه‌ها به توانایی‌های هوش مصنوعی افزوده و کاربردهای آن را در زمینه‌های مختلف گسترش داده است.

وی افزود: یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی در پردازش زبان طبیعی است، پردازش زبان طبیعی یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های هوش مصنوعی است، زیرا شامل درک معانی و ساختارهای پیچیده زبان انسان‌ها می‌شود. سیستم‌های هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته می‌توانند متن‌ها را تحلیل کنند و به استخراج اطلاعات از آن‌ها بپردازند.

استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد به پیشرفت‌های اخیر در پردازش تصویر نیز اشاره کرد و گفت که این فناوری اکنون قادر به شناسایی و تحلیل تصاویر به‌طور دقیق است. برای مثال، سیستم‌های بینایی کامپیوتری می‌توانند تبلیغات را در تصاویر تشخیص دهند و به بهبود تجربه کاربر کمک کنند.

در زمینه تحلیل متنی، کاهانی به توانایی‌های سیستم‌های هوش مصنوعی در شناسایی و تحلیل احساسات موجود در متون اشاره کرد و گفت: این فناوری می‌تواند به شناسایی نظرات و احساسات عمومی در شبکه‌های اجتماعی و دیگر منابع داده کمک کند.

انتهای پیام /