به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: آیین رونمایی از کتاب‌های «اندیشه‌های فلسفی ابن سینا» یادگارنامه استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی و همچنین «حکمت صدرایی در جهان اسلام» یادگارنامه استاد دکتر سید مصطفی محقق داماد؛ عصر روز چهارشنبه ۴ مهر در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
در این مراسم که با پیام آیت الله العظمی «جعفر سبحانی» همراه بود، حجت‌الاسلام «مجید انصاری» معاون حقوقی رئیس جمهور؛ دکتر «علی اکبر صالحی»، دکتر «علی لاریجانی»، دکتر «شهین اعوانی»، دکتر «غلامرضا اعوانی»، دکتر «غلامحسین ابراهیمی دینانی»، آیت الله «مصطفی محقق داماد»، دکتر «غلامعلی حداد عادل»، دکتر «احمدرضا خضری» مشاور وزیر علوم و مدیر کل حوزه وزارتی این وزارتخانه؛ حجت الاسلام «مصطفی مرسلی» عضو دفتر مشاورت مقام معظم رهبری و همچنین تنی چند از دیگر اساتید حوزه علمیه و دانشگاه، پژوهشگران فلسفه اسلامی و فلسفه غرب حضور داشته سخنرانی کردند؛ ضمن اینکه «سید حسین نصر» نیز برای این مراسم و به صورت جداگانه بر هر دو استاد (آیت الله محقق داماد و دکتر ابراهیمی دینانی) پیام تصویری ارسال کرده بود که برای حاضرین پخش شد.
آیت الله محقق داماد، در ابتدای سخنان خود ضمن قدردانی از پیام ارسالی آیت‌آلله‌العظمی سبحانی به این مراسم گفت: انشاءالله خداوند وجود ایشان را برای جامعه ما نگاه دارد.
رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ادامه داد: سوال این است که چرا ملاصدرا؟ ... افرادی که در جامعه هستند که اگر از آنها از ملاصدرا پرسش کنید می گویند این نام خیابانی در تهران است یا نام چند نانوایی یا نام یک قصابی!
وی افزود: اما ملاصدرا کسی است که فلسفه ابن سینا را در کنار فلسفه و حکمت خسروانی یعنی حکمت ایرانی گذاشت، او کار نو انجام داد نَه اینکه فقط تقلید از دیگران کرده باشد، این اتهام است که کسی بگوید فلسفه ملاصدرا التقاطی است.
آیت الله محقق داماد در ادامه گفت: در اینجا بالاخره من باید سخن از صدیق حکیم‌ام دکتر دینانی بگویم. او مردی بسیار باهوش است اما خداوند یک نعمت و شانس بزرگ به او عنایت کرده و در مقطعی به قم آمد تا درس بخواند که اساتید خوبی در آن دوره حضور داشتند و از محضرشان استفاده کرد، اساتید فقه خوبی داشت، از محضر فیلسوفی چون علامه طباطبایی بهره مند شد؛ از سوی دیگر او این شانس را داشت که در جلسات هانری کربن بود حضور داشته باشد و در نهایت وقتی هم دست به قلم شد آثار بسیار ارزنده ای را تقدیم جامعه فضیلت کرد.
در ادامه دکتر «غلامرضا اعوانی» با اشاره به اینکه ایران فرهنگی بسیار تاثیرگذارتر از ایران جغرافیایی و سیاسی است، افزود: ایرانیان همواره به داشتن حکمت معروف بودند، غربی ها همواره ایرانیان را در حکمت ستودند، جندی شاپور اولین دانشگاه بین‌المللی در دنیا بود و کسانی که بیت الحکمه را تاسیس کردند همه از جندی شاپور بودند.
وی با بیان اینکه اگر کتاب‌های زردشتی را بخوانید همه حکمت است، افزود: با این وجود امروز اکثرا این کتاب از جنبه زبان پهلوی مورد توجه واقع می شوند در حالی که وجوه مختلف حکمت الهی را مطرح می‌کنند.
اعوانی ادامه داد: وقتی از بزرگان‌مان صحبت میکنیم آنها در واقع کسانی هستند که حافظ این فرهنگ‌اند، حکمت حیاتی گسترده در ایران داشت. از ابن سینا و سهروردی تا همین امروز در کشورهای دیگر چیزی به اسم حکمت نداریم بلکه اصول عقاید داریم، با این وجود مراکز فلسفه همواره از مراکز مهم حکومت بودند؛ اول در خراسان، بعد تبریز، بعد اصفهان، سپس شیراز و ...، اما آخرین مکتب در تهران بود و در نهایت تهران به شهر هزار حکیم معروف می شود.
این استاد فلسفه گفت: از جمله ویژگی های تهران در آن دوران این بود که در آن دانشگاه علوم جدید تدریس می‌شد، باید توجه کنیم که ما در ایران بزرگانی داشتیم که در دنیا بی نظیر هستند. در مورد فلاسفه نیز همین طور است. در مورد ابن سینا چنان که باید کار نشده است. آیت الله محقق داماد و دینانی ادامه‌دهنده فرهنگ ملاصدرا و فقهای بزرگ بودند و هستند.
وی با اشاره به اینکه از خصوصیات فرهنگ ما بین علوم نقلی و عقلی است، تاکید کرد: اساسا دگماتیسم فلسفی از دگماتیسم دینی بدتر است. چنین چیزی در عالم اسلام اتفاق نیفتاده چون حکمت همیشه، ملتزم به حقیقت است، اینگونه نیست که کسی دنبال اسم خودش یک ایسم بگذارد. مثلا بگوید دکارتیسم و کانتیسم؛ استادان ما در زمان ما بزرگ ترین نمایندگان حکمت هستند و خصوصیاتی دارند که امروز مورد نیاز است؛ هر دو این اساتید یعنی دکتر دینانی و محقق داماد از اساتیدی هستند که از حوزه و دانشگاه بهره بردند.
اعوانی ادامه داد: این دو استاد بزرگوار اهل گفت وگو و پرسش هستند، از سوی دیگر موفقیت دیگر آنها به تربیت دانشجو باز می گردد.
بر پایه این گزارش: در ادامه دکتر «سید احمدرضا خضری» طی سخنانی اظهار کرد: به عنوان کسی که ۴۲ سال دانش آموخته عرصه تاریخ هستم درس پس می‌دهم و می خواهم بگویم که تقدیر از عالم و دانشمند پیش از هر چیز نشان فهم و شعور و جامعه و چراغ راه آیندگان است، تقدیر از دانشمندان و عالمان موجب تعالی و شکوه جوانان و آیندگان است و به تعبیر مولوی تقدیر از خود و قدرشناسی از خود است.
مشاور وزیر علوم ادامه داد: من بین سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۶ شاگرد آیت الله محقق داماد در دانشکده الهیات دانشگاه تهران بودم، ایشان وارث مکتب فقهی، اصولی هستند که پیشینه‌اش به صدها سال قبل بازمی‌گردد؛ استاد مردی آزاده است، از سوی دیگر دکتر دینانی هم تحصیلات حوزوی بسیار درستی داشته و از محضر استادان گران‌سنگی بهره مند شده است، او سخن‌گویی به غایت مسلط و استوار است، عاشق ایران است و ایران همه وجود دکتر دینانی است.
در ادامه سیداحمدرضا خضری، متن لوح تقدیر «حسین سیمایی صراف» وزیر علوم را خطاب به این دو استاد قرائت کرد.
این گزراش می افزاید: در بخش دیگری از این مراسم «غلامعلی حدادعادل» طی سخنانی اظهار کرد: آشنایی من با استاد دینانی و آیت الله محقق داماد سابقه‌ای بیش از ۵۰ سال دارد؛ وقتی در اواسط دهه ۵۰ در دانشگاه شریف معلم بودم استاد دینانی به دفتر من آمد و واسطه آشنایی من با ایشان برادر شهیدم بود که ایشان را در فرودگاه دیده بود و واسطه خیر شد، البته بعدها هم در دانشگاه تهران در گروه فلسفه همکار بودیم، همچنین با استاد محقق داماد هم در دروس شهید مطهری حضور می یافتیم و بعد از آن هم این دوستی ها ادامه یافت.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: در این فرصت برای اینکه جلسه صرفا به ادای احترام محدود نشود میخواهم مختصری در مورد فلسفه اسلامی صحبت کنم. عده ای می گویند چون طبیعیات قدیم منسوخ شده فلسفه قدیم هم قاعدتا باید منسوخ شده باشد، مثلا همان طور که نجوم بطلمیوسی منسوخ شده فلسفه آن دوران هم گذشته است اما میخواهم بگویم ممکن است که بخش هایی از فلسفه اسلامی ممزوج با بخش هایی از طبیعیات شده باشد که آن بخش باطل شده اما این مساله به معنای باطل شدن تفکر نیست، البته برای برخی باید همه چیز را با مُهر و امضای غربی بیان کرد، در این صورت اینگونه توضیح می دهم که امروز در غرب فیزیک ارسطو را درس نمی دهند اما فلسفه او را تدریس کرده و همچنان ترجمه و تحلیل می کنند، بر این اساس حُکمی که در مورد علوم طبیعی است فایل تسری به مابعدالطبیعه نیست یعنی نمی توانیم بگوییم فلسفه ابن سینا و ملاصدرا اکنون باید منسوخ شود، فلسفه و استدلال و تفکر حکم خودش را دارد و نمی شود سیر تکاملی علوم را به فلسفه تسری داد، هیچ ملتی بدون فلسفه استوار و تمدن ساز نیست.
گفتنی است در پایان این آیین از دو از کتاب «اندیشه‌های فلسفی ابن سینا» یادگارنامه استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی و همچنین «حکمت صدرایی در جهان اسلام» یادگارنامه استاد دکتر سید مصطفی محقق داماد رونمایی شد.
نظر شما