به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از قم، حضرت معصومه سلام الله علیها با نام اصلی فاطمه، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) است. او برترین دختر امام کاظم(ع) دانسته شده و گفته‌اند در میان فرزندان امام کاظم(ع)، پس از امام رضا(ع) کسی هم‌پای معصومه نیست. در منابع تاریخی اطلاعات زیادی دربارهٔ زندگینامه حضرت معصومه(س) از جمله تاریخ تولد و وفات وی ثبت نشده است. دربارهٔ ازدواج او نیز اطلاعات چندانی در دست نیست، اما مشهور است که هرگز ازدواج نکرد. معصومه و کریمه اهل‌بیت(س) لقب‌های مشهور فاطمه دختر امام کاظم(ع) هستند. طبق حدیثی امام رضا(ع) از او با نام معصومه یاد کرده است.
حضرت معصومه به درخواست برادرش امام رضا(ع) و برای دیدار او از مدینه راهی ایران شد؛ اما در راه بیمار شد و به درخواست اهالی قم به آن شهر رفت و در خانه شخصی به نام موسی بن خَزْرَج اَشعری ساکن شد و پس از ۱۷ روز درگذشت. جنازه وی در قبرستانی به نام بابِلان (حرم کنونی) دفن شد. سید جعفر مرتضی عاملی (درگذشت: ۱۴۴۱ق) بر این باور است حضرت معصومه(س) در ساوه مسموم و در قم شهید شده است.
شیعیان، فاطمه معصومه(س) را بزرگ می‌دارند و برای زیارت او اهمیت قائل‌اند. همچنین روایاتی دربارهٔ او نقل میکنند که از شفاعت وی برای شیعیان سخن گفته شده و بهشت پاداش زیارت او دانسته شده است. گفته شده پس از حضرت فاطمه(س)، او تنها زنی است که از امامان برای او زیارتنامه روایت شده است. بمناسبت شهادت این بزرگ بانو خانم دکتر مریم اسماعیلی استاد حوزه و دانشگاه، شیعه شناس، نویسنده و پژوهشگر در گفتگو با خبرگزاری شبستان در خصوص القاب مختلف حضرت معصومه «عَلِیه السلام» گفت: اسامی و القابی که در مورد حضرت معصومه سلام الله علیها ذکر شده میتوان به شفیعه، کریمه، معصومه اشاره کرد. این کلمات و الفاظ به صورت تصادفی روی حضرت معصومه سلام الله علیها گذاشته نشده هرکدام یک فلسفه ای دارد.
استاد حوزه افزود: در مورد کریمه بودن حضرت لازم است به این ماجرا اشاره کنم که پدر آیت الله مرعشی نجفی که دنبال قبر حضرت زهرا سلام الله علیها می گشتند، چهل روز روزه گرفتند، تزکیه کردند و ختم گرفتند. شب چهلم خواب امام صادق علیه السلام را می‌بینند که به ایشان میفرمایند : "علیک بکریمة اهل البیت" . ایشان با تصور اینکه کریم اهل بیت حضرت زهرا سلام الله علیها هستند، عرضه می کنند که من این ختم را برای همین برداشتم. امام فرمودند: منظور من حضرت معصومه سلام الله علیها در قم است. پدر آیت الله مرعشی بعد از این جریان به همراه همسر و فرزندان با وجود همه ی سختی های مسیر راه به قم آمدند و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها را زیارت کردند. سپس تصمیم گرفتند که در قم ساکن شوند و در حوزه های علمیه قم مشغول به تحصیل شدند.
وی با اشاره به مقام شفیعه و شفاعت حضرت معصومه از دوستداران اهل بیت ادامه داد: امام رضا علیه السلام در زیارت نامه حضرت معصومه سلام الله علیها میفرمایند:" یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ" نکته ظریفش" لی فی الجنه" است. (فی الجنه) نه (بالجنه) یعنی در بهشت مرا شفاعت کن نه برای رفتن به بهشت. برای رفتن به بهشت با شفاعت امیر المومنین علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها و آن آب کوثری که به انسان ها میدهند و انسان ها را لایق و قابل می کنند، صورت میگیرد.
وی گفت: از بعضی عرفای بزرگ شنیده شده که می فرمودند: در بهشت درجاتی هست و هرکس می خواهد به درجات بالاتر برسد حتما باید با شفاعت حضرت معصومه سلام الله علیها باشد. بعضی ها در بهشت هستند و هیچکدام از ائمه و پیامبران را نمی‌بینند. اگر قرار باشد انسان محضر پیامبران یا حضرات معصومین مشرف شود با شفاعت حضرت معصومه سلام الله علیهااست که این خیلی نکته مهمی است و شفاعت ایشان شفاعت کل انسان ها است.
وی ادامه داد: گفته شده میرزای قمی فرمودند شفاعت اهل قم با من است. شفاعت عالم با حضرت معصومه سلام الله علیها است.
این پژوهشگر در زمینه اینکه چرا لقب حضرت به نام معصومه عنوان گردید گفت : با تتبع در کتابها این مطلب به دست می آید که در زمان حیات حضرت هیچکس به ایشان معصومه نمی‌گفته است.
اولین بار این لقب را امام رضا علیه السلام بعد از مرگ یا شهادت حضرت معصومه سلام الله علیها به ایشون اطلاق فرمودند. زمانی که عده ای خدمت حضرت رضا علیه السلام رفته بودند این جمله معروف را فرموده بودند که : «مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی» در این جمله کوتاه معارف بلندی را تبیین فرموده بودند. وقتی می فرمایند: "من زار المعصومه" اولین بار است که این لقب را به خواهرشان میدهند.
دوم اینکه یک امام معصوم که غلو نمی کند، اشتباه نمیکند و از درون و بیرون و نیات و افکار و اعمال انسان ها مطلع است، خبر میدهند که خواهرم به مقام عصمت رسیده (من زار المعصومه) اگر همین یک قسمت از عمر حضرت معصومه سلام الله علیها از راه مدینه تا قم و این هفده روزی که در قم بودند و به شهادت رسیدند را نگاه بکنیم و امام رضا شهادت بدهند که در این مسافرت یک گناه هم نکردند خود این یک جنبه الگویی برای همه دارد.
در مورد «مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی» امام رضا خبر میدهند که هر ویژگی هایی زیارت من امام رضا علیه السلام دارد زیارت خواهرم هم دارد. یعنی هرکس دسترسی به زیارت امام رضا علیه السلام ندارد اگر به حرم حضرت معصومه سلام الله علیها برود تمام ویژگی هایی که به زائر امام رضا میدهند به زائر حضرت معصومه سلام الله علیها هم میدهند.
دکتر مریم اسماعیلی یکی دیگر از ویژگی های حضرت معصومه سلام الله علیها را محدثه بودن ذکر کرد که از جمله میتوان به حدیث روز غدیرخم اشاره کرد.
وی با توجه به اینکه آیا وفات حضرت معصومه سلام الله علیها درست است یا شهادتشان افزود: به دو دلیل حضرت معصومه (س) شهید شدند. زمانی که ایشان به ساوه رسیدند با اشاره مأمون کاروان حضرت معصومه (س) از هم پاشیده شد و با شدت خیلی بدی با ایشان رفتار کردند. تألمات روحی که به حضرت معصومه (س) وارد شد سبب شهادت ایشان شد.
اما دلیل دوم "الا من مات علی حبّ آل محمدّ مات شهیداً " که این روایت را خود خانم ذکر کردند، "هر کسی که با محبت اهل بیت از دنیا برود شهید است ".
وی در توضیح اینکه آیا درست است که حضرت را مسموم کردند تا شهید شود گفت: در رابطه با سم دادن به حضرت معصومه (س) مطلبی در تاریخ پیدا نکردیم که ایشان ترور بیولوژیک شدند یا نه. اما بعید نیست این موضوع! چراکه یک دختر صحیح و سالم از مدینه حرکت کردند هیچگونه سابقه بیماری نداشتند، در اوج جوانی بودند، حداکثر سنی که برای حضرت معصومه (س) ذکر شده ۲۸ سال هست؛ بنابراین سابقه بیماری نداشتند در اوج جوانی، قوت و قدرت حرکت کردند و در جریان هجومی که به کاروان ایشان شد یا ترور بیولوژیک بر اساس همان " الا من مات علی حبّ آل محمدّ مات شهیداً " ایشان را شهید میدانیم.
این نویسنده در مورد اینکه چرا حضرت معصومه به قم آمدند؟ گفت: کاروان حضرت معصومه بیست و دو نفره بودند. ایشان با بیست و دو نفر همراه برادران و پسران برادر که تقریبا محارمشان بوده از مدینه حرکت کردند.
اما اینکه چرا برای چه منظور حرکت کردند؛ سبب اصلی آن نامه ی امام رضا (علیه السلام) بود. دوم اینکه مسیر حرکتشان را مشخص کردند که از چه راهی بیایند. چون خود امام رضا از طریق بصره، اهواز، یزد و نیشابور آمدند ولی حضرت معصومه از طریق دهلران، همدان و ساوه و از این مسیر آمدند یعنی از طریق غرب وارد خاک ایران شدند.
اگر مثل یک پازل روایات امام صادق، امام کاظم و امام رضا (علیه السلام) را با همدیگرجمع کنیم، تقریبا به یقین میرسیم که این سفر یک سفر پیش بینی شده و نقشه ای از جانب خدا برای جابه جایی مرکز ثقل تشیع از عراق به ایران هست. یعنی با آمدن حضرت رضا و مخصوصا حضرت معصومه مرکز ثقل تشیع از عراق به ایران منتقل میشود و این خود یک بحث بسیار مفصلی دارد. این که با آمدن حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم حوزه ی علمیه شروع شد و موثقین و ثقاتی از اصحاب ائمه با نقل روایات و معارف اسلام و نشر آنها باعث شدند که اسلام از قم منتشر شود.
وقتی به تاریخچه ی حوزه های علمیه نگاه کنیم، تاریخش از ورود حضرت معصومه به قم برمی گردد و اینکه حضرت معصومه با اذن و امر برادر آمدند. دیدار بهانه بود ولی در واقع یک نقشه از قبل معین شده از جانب خدا بود. یعنی مأموریتی به عهده ی حضرت معصومه برای شکل گیری تمدن اسلام یا ادامه ی تمدن اسلام از بعد از بعثت گذاشته شده و توسط حضرت معصومه در قم اتفاق می افتد که به دستور برادر انجام می شود. وی دلیل انتخاب قم توسط حضرت معصومه را روایت معروف امام صادق(ع) ذکر کرد و افزود : امام ششم میفرماید : خداوند حرمی دارد مکه، پیغمبر (ص) حرمی دارند مدینه، امیرالمومنین (ع) حرمی دارند نجف، و ما اهل بیت حرمی داریم که آن قم است.
امام صادق (ع) زمانی که حضرت معصومه به دنیا نیامده بودند بحث قم رو مطرح میکنند. دکتر اسماعیلی با اشاره به اینکه امر ظهور به دست اهل قم صورت میگیرد، ادامه داد: در روایاتی امر ظهور و نابودی کفر و نفاق به دست اهل قم است که همه این اتفاقات به پایگاه اصلی یعنی حرم حضرت معصومه (س) و وجود این حضرت در شهر قم مربوط است.
این استاد دانشگاه به فرمایشات مقام معظم رهبری در شان و شخصیت حضرت معصومه سلام الله علیها اشاره کرد و افزود : رهبر انقلاب می فرمایند:
این بانوی بزرگوار، این دختر جوانِ تربیت‌شده‌ی دامان اهل‌بیت پیغمبر، با حرکت خود در جمع یاران و اصحاب و دوستان ائمه (علیهم‌السّلام) و عبور از شهرهای مختلف و پاشیدن بذر معرفت و ولایت در طول مسیر در میان مردم و بعد رسیدن به این منطقه و فرود آمدن در قم، موجب شده است که این شهر به عنوان پایگاه اصلی معارف اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) در آن دوره‌ی ظلمانی و تاریکِ حکومت جباران بدرخشد و پایگاهی بشود که انوار علم و انوار معارف اهل‌بیت را به سراسر دنیای اسلام از شرق و غرب منتقل کند. قم، حرم مطهّر و مضجع شریف حضرت فاطمه معصومه علیها سلام است؛ آن بزرگواری که این سرچشمه جوشان و خروشان نخستین بار از کنار مرقد او جوشید و برکاتش به همه عالم و بخصوص به دنیای اسلام رسید.
نظر شما