خبرگزاری شبستان-گروه مسجد و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد: مسجد را تا کجا می‌شناسیم و از ظرفیت‌هایش خبر داریم؟ آیا در ذهن‌مان مسجد را صرفا به مکانی مقدس برای اقامه نماز و برگزاری مراسم ارتحال و ختم محدود کرده‌ایم یا برعکس، به عنوان یک مسلمانِ مدرن که گذرگاه سنت را پشت سر گذاشته است، ضمن احترام به میراث پیشینیان سعی می‌کنیم تا کارکردهای جدیدی را برای مساجد تعریف کنیم که هم رضای خدا و هم بنده‌اش را در پی داشته باشد؟
و این عبورِ حاشیه‌ساز از سنت به مدرنیته
قطعا که نسل جدید همواره خواستار تغییر بوده، هست و خواهد بود و این مساله در ساحات مختلف زندگی این قشر متبلور است؛ به قول معروف نَه می‌توان این مطالبات را پَس زد و نَه می‌توان تام و تمام به اجرا گذاشت، به هر روی اولا باید توجه به فرهنگ قاطبه جامعه داشت و در وهله دوم نباید این نکته مهم را فراموش کرد که به تعداد افرادی که در این اجتماع زندگی می‌کنند، سلیقه‌های متنوع وجود دارد و این امکان وجود ندارد که بشود تماما پاسخگو و اجراکننده این نظرات و سلایق رنگارنگ باشیم؛ آنچه که مشخص است اینکه باید به نوعی برنامه‌ریزی داشته باشیم که ذیل آن بتوانیم ضمن توجه به تنوع فرهنگی، سنت‌ها را ذیل رویکردهای نوین حفظ کنیم به ویژه در حوزه حساس و مهمی چون مسجد که پایه اصیلِ تمدن اسلامی را از گذشته تاکنون میراث‌داری می‌کند.
ارایه علایق نسل جوان اولین قدم برای حضور آنان در مسجد است
یکی از مهمترین عوامل در راستای حضور نوجوانان و جوانان در مسجد آن است که بتوانیم برای این حضور، انگیزه ایجاد کنیم. جامعه، دیگر آن جامعه قدیم نیست که مردم صرفا برای اقامه نماز در مسجد حضور یابند؛ جوان امروز مطالباتی دارد که شاید بسیاری از این خواسته‌ها به سبب شرایط مختلف از جمله کمبود امکانات مادی، امکان تامیین از سوی خانواده را نداشته باشند در نتیجه مسجد می‌تواند مأوا و جایگاه امنی برای تامیین این خواسته‌ها باشد.
از جمله این موارد می‌توان به مساله ورزش و برگزاری کلاس‌های کمک‌درسی اشاره کرد که هرکدام وقت مستطابی را برای بررسی می‌طلبد اما در این فرصت اشاره‌ای هرچند کوتاه به موضوع ورزش خواهیم داشت چراکه با توجه به احادیث و روایات متعددی که پیرامون اهمیت این مقوله وجود دارد، نیاز است که نهادهای مختلف دینی به ویژه مسجد ورود جدی به این عرصه داشته باشند.
گسترش ورزش جوانان از معبر مسجد؛ لبیک به پیامبر (ص)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: «عَلِّمُوا أولادَکُم السِّباحَةَ و الرِّمایَةَ» (به فرزندانتان شنا کردن و تیراندازی بیاموزید)؛ آن حضرت همچنین در حدیثی دیگر می‌فرماید: «خَیرُ لَهوِ المُؤمِنِ السِّباحَةُ» (بهترین تفریح مؤمن، شناست) و بیانات متعدد دیگر از رسول خدا و فرزندان مطهرش که باید آویزه گوش مسئولان زیربط قرار گیرد.
به هر روی نمی‌توان این واقعیت مهم را از نظر دور نگاه داشت که بسیاری از خانواده‌ها توانایی ثبت‌نام فرزندان خود در کلاس‌های ورزشی آزاد را با توجه به هزینه‌های گزاف این مراکز ندارد، از سوی دیگر نوجوان و جوان نیاز به فعالیت و جنب و جوش دارد؛ اینجاست که مساجد باید وارد میدان شده و در کوی و برزن و هر محله فراخوان برای شرکت نسل جوان در کلاس‌های ورزشیِ مسجد ارایه کنند؛ کلاس‌هایی با حداقل هزینه که البته کم‌لطفی است که به این مساله اشاره نکنیم که اکنون نیز سالهاست در بسیاری از مساجد این روند در جریان است اما نکته اینجاست که باید تقویت و حمایت شود.
ارایه طرح‌های جدید عاملی برای حمایت از ورزش مساجد
چند سالی می‌شود که ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور طرحی تحت عنوان «مسجد، کانون نشاط» را به منظور غنی‌سازی اوقات فراغت نوجوانان در ایام تعطیلات تابستانی اجرا کرد که با استقبال بی‌نظیر اعضای کانون‌های مساجد نیز همراه شد. این تجربه می‌تواند نمونه و الگوی بسیار مناسبی برای سایر نهادها و ارگان‌ها باشد، به هر صورت آنچه که باقی خواهد ماند حاصل و نتیجه کار و فعالیت است نَه صرفا ارایه آمار و گزارش‌های متعدد و متنوعی که در سطوح مختلف شاهد بوده‌ایم.
«علیرضا خلیلی» مدیر کانون فرهنگی هنری «محمد رسول‌الله (ص)» شهر مقدس قم و دبیر کمیته ورزش ستاد راهبری مساجد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور، در گفت‌وگویی به مناسبت ۲۶ مهرماه که در تقویم رسمی کشور به عنوان روز «تربیت‌بدنی و ورزش» نام‌گذاری شده است، در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان اظهار کرد: یکی از راهکارهای جذب جوانان به مسجد بحث ورزش است اما این عرصه نیازمند برنامه‌ریزی جدی است.
وی گفت: یکی از مهمترین برنامه‌هایی که می‌توان در این راستا انجام داد برگزاری مسابقات و برنامه‌های ورزشی منظم در سطح مساجد است؛ همچنین اگر بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که مساجد دارای باشگاه ورزشی شوند قدم بزرگی را در جذب جوانان به مسجد برداشته‌ایم، این مهم البته نیازمند حمایت است چراکه گاهی طرح و برنامه خوب است و مورد استقبال بچه‌های مسجد واقع می‌شود اما مسئولان امر حمایت کافی را ندارند و در نتیجه برنامه‌ها رونق نمی‌گیرد.
دبیر کمیته ورزش ستاد راهبری مساجد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور با تاکید بر اینکه دغدغه ما این است که مسئولان، فعالیت‌ها و برنامه‌های اجرایی در حوزه ورزش را (در سطح مساجد) نیز داشته باشند، تصریح کرد: البته این مساله وجود دارد اما باید تقویت شود، برای مثال اکنون اداره کل ورزش و جوانان و شهرداری‌های استان‌ها و شهرها نسبت به برگزاری مسابقات ورزشی نظر دارند اما در جایی (به جز مسجد) به قول معروف دلشان نیست که این مسابقات با محوریت مسجد برگزار شود؛ البته برخی شهرها به قول معروف دلی وارد میدان شدند اما نکته اینجاست که اگر مسئولان ما دغدغه فکری‌شان مسجدمحوری است که در این چند وقت اخیر در گفتار بسیاری از آنان این مساله نمود داشته است، باید کاری کنند که واقعا در عمل این رویکرد در سطح مساجد نمود پیدا کند.
خلیلی افزود: عموما در شهرهایی که مسئولان ورزشی آنها چنین نگاهی را نسبت به تحقق برنامه‌ها و فعالیت‌های ورزشی در مساجد دارند شاهد هستیم که جمعیت جوانان بسیار بیشتری به نسبت به سایر شهرها در مساجد حضور یافته‌اند؛ برای مثال برخی مساجد در شهر مقدس قم از طریق شهرداری تجهیز شد و مورد استقبال نسل جوان نیز قرار گرفت؛ ماجرا نیز به این شکل بود که آن مسجد فضایی بلااستفاده در مساحت کوچک/بزرگ در اختیار داشت و شهرداری و اداره ورزش و جوانان اقدام به در اختیار قرار دادن تجهیزات و امکانات ورزشی در این فضا در سطح آن مساجد کردند، همین مساله باعث شد که جمعیت جوان محلات روانه مسجد شوند.
مدیر کانون فرهنگی هنری «محمد رسول‌الله (ص)» شهر مقدس قم در بخش دیگری از مباحث خود گفت: با این همه ما آنچنان که باید و شاید در سطح مساجد برای برگزاری مسابقات ورزشی فعال نیستیم، به طوری که اکنون نیز به جز چند استان از جمله قم، خراسان رضوی، خوزستان در این عرصه ورود جدی و قوی نشده است که جا دارد در این فرصت از زحمات مسئولان این استان‌ها قدردانی کنم؛ واقعیت آن است که اگر از ورزش مساجد حمایت شود نوجوانان و جوانان بیش از همیشه در مساجد حضور خواهند یافت، به اعتقاد من در راستای تحقق این هدف باید المپیادهای ورزش مساجد راه‌اندازی شود و هر دفعه در یکی از شهرها برگزار شود.
وی ادامه داد: مسئولان استانی نقش بسزایی در برگزاری مسابقات ورزشی و شکل گیری المپیاد ورزش مساجد دارند، اگر با ورود مسئولان استانی شاهد حمایت وزارت ورزش و جوانان باشیم به تدریج شاهد تحقق این المپیاد در کنار شماری از المپیادهای ورزشی خواهیم بود، اگر دقت کنیم اکنون المپیاد ورزشی دانش آموزان، المپیاد ورزشی دانشجویان، المپیاد ورزشی هلال‌احمر، المپیاد ورزشی نیروهای مسلح و ... هستیم، در این بین تنها جای خالی المپیاد ورزش مساجد خالی است که نیاز است تا مسئولان مربوطه ورود جدی در این عرصه داشته باشند.
دبیر کمیته ورزش ستاد راهبری مساجد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور گفت: ما در چندین مقطع اعلام کردیم که آمادگی میزبانی شهر مقدس قم از مسابقات را داریم اما این مهم نیازمند حمایت است، برای مثال یک مسجد کارهای اجرایی را انجام دهد و زمینه برای برگزاری مسابقات فراهم شود اما هزینه، اجرا، ایام و ذهاب و اسکان ورزشکاران نیازمند حمایت است که باید در این عرصه وزارت ورزش و جوانان و سازمان و نهادهای زیربط وارد عمل شوند تا بتوانیم به یاری خداوند از مسیر ورزش دریچه جدیدی را ذیل فعالیت‌های مسجدی تعریف کرده و جوانان را جذب این مکان مقدس کنیم.
در ادامه بخشی از فعالیت‌های ورزشی بچه‌های مسجد به روایت تصویر را می‌توانید مشاهده کنید:
نظر شما