حجت‌الاسلام «عبدالهادی مسعودی» به مناسبت فرارسیدن ۲۴ آبان، سالروز رحلت مفسر بزرگ قرآن علامه طباطبایی(ره) در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، ضمن گرامیداشت یاد علامه «سیدمحمدحسین طباطبایی» فیلسوف و مفسر قرآن کریم، اظهار گفت: اصلی‌ترین دلیلی که تفسیر علامه در قالب یک تفسیر درخشان میان شیعه درخشید این بود که وی توانست شبکه‌های در هم تنیده معنایی آیات قرآن را با هم کشف و شناسایی کند.
رئیس دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه قرآن یک متن به هم پیوسته است، ادامه داد: درست است که این امکان وجود دارد که برخی آیات را بخوانیم و حتی ارتباط یک آیه با آیه دیگر را متوجه نشویم اما کسانی که به قرآن تسلط دارند و با قرآن زندگی کرده و فهم خود را در مسیر قرآن قرار داده باشند؛ همواره پیوستگی و ساختار منسجم و درونی قرآن را به راحتی متوجه می‌شوند و تفاوت علامه طباطبایی با بسیاری از مفسران در همین نکته بود که به دلیل تسلط خاصی که بر قرآن داشت روابط غیرظاهر و غیرمکشوف و همچنین روابطی را که در نگاه اول بین آیات دیده نمی‌شد، می‌توانست تشخیص داده، کشف کند و ارایه دهد.
وی افزود: علامه طباطبایی در ارائه تفسیر خود هرگز به شهود و یا معرفت شخصی و کشفی درونی خویش اتکا و استناد نمی‌کرد بلکه گویه‌ها، سویه‌ها و معناهای کناری آیه را نمایان می‌کردند به گونه‌ای که مخاطب هم متوجه می‌شد که چرا این آیه به آن آیه ارتباط دارد و چرا این دو آیه در کنار هم آمدند و چرا ما در سوره «بقره» آیه آیت الکرسی نداریم؛ در بخشی از این آیات آمده است: «اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ»؛ در این آیه هیچ واژه هدایت نیامده است اما کسی که در حوزه (هدایت قرآنی) کار می‌کند باید به این آیه توجه داشته باشد چراکه هدایت چیزی جز خروج از تاریکی و حرکت به سوی نور نیست.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر اینچنین نبود که علامه فقط از طریق (لفظ)، آیات مرتبط را تشخیص دهد بلکه معناهای مرتبط آیات را از یکدیگر استخراج کرده و به هم ارجاع می‌داد کاری که از رایانه و معجم‌های لفظی ساخته نیست؛ علاوه بر اینکه مرحوم علامه در پس‌زمینه پژوهش خود به روایات تفسیری نیز توجه داشت و این مساله نقش مهمی در آشکار و نمایان کردن ارتباط آیات با یکدیگر در تفسیر آن عالم و مفسر بزرگ داشت.
حجت‌الاسلام مسعودی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد «وحدت موضوعی هر سوره» از نگاه علامه طباطبایی، گفت: در این رابطه آنچه که منظور علامه طباطبایی بوده ناظر بر این مساله است که نمی‌توانیم فقط به یک آیه اکتفا کنیم؛ در این مورد یک مثال را عنوان می‌کنم؛ وقتی شما پژوهشی در مورد استواری یک ساختمان انجام می‌دهید، یا در مورد حرکت کشتی‌ها، در مورد برق فشار قوی و ...، نمی‌توانید همه اسناد را در نظر نگیرید و تا آنجایی که ممکن است باید همه داده‌ها و اطلاعات و آگاهی‌های موجود را داشته باشید؛ از این مثال نقب می‌زنم به نگاه علامه که معتقد بود ما در مورد یک موضوع قرآنی اگر آیه در سوره «بقره» آمده، آیه دیگر در سوره «انفال» و آیه‌ای در سوره دیگری آمده است باید آنها را کنار هم بگذاریم و به صورت یک مجموعه واحد یک مفهوم قرآنی را نتیجه بگیریم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به همین منوال در واقع گاهی علامه مجبور می‌شد برای ارائه فهم از یک آیه در تفسیر ترتیبی حتی به صورت تفسیر موضوعی هم کار کند، بنابراین ما باید همه آیات مرتبط در یک موضوع را گرد هم بیاوریم تا بتوانیم بگوییم تفسیر قرآن به قرآن است.
نظر شما