شناخت پیش از ازدواج یا علمی‌سازی گناه؟!

به گزارش خبرنگار زنان و خانواده  خبرگزاری شبستان، جامعه امروز با پدیده‌های نوظهوری مواجه شده است که در گذشته کمتر دیده می‌شدند؛ یکی از این پدیده‌ها، ازدواج سفید و دیگری، روابط آزاد بین افراد نامحرم است. 

برخی این رفتارها را توجیه کرده و معتقدند که چنین رویکردهایی می‌تواند جلوی طلاق را بگیرد و به شناخت بهتر پیش از ازدواج کمک کند. اما آیا این توجیهات علمی است یا در واقع نوعی علمی‌سازی گناه است که هنجارهای دینی و فرهنگی جامعه را تخریب می‌کند؟ برای پاسخ به این سؤال، با یک کارشناس مذهبی، یک پزشک روانشناس و تنی چند از افراد جامعه مصاحبه کرده‌ایم.

 ازدواج سفید و ارتباطات آزاد

ازدواج سفید، که به معنای زندگی مشترک دو نفر بدون ثبت قانونی یا اجرای احکام شرعی است، در برخی کشورهای غربی رایج است، اما ورود آن به جوامع اسلامی نظیر ایران، چالش‌های جدی به همراه داشته است.

در همین راستا، حجت‌الاسلام محمدرضا حسینی، کارشناس مذهبی، معتقد است که این پدیده، نه‌تنها راهکاری برای کاهش طلاق نیست، بلکه بنیان خانواده را تضعیف می‌کند.

او می‌گوید: ازدواج سفید و روابط آزاد با نامحرم، مصداق بارز تخطی از اصول دینی است. خداوند برای ازدواج، چارچوب‌هایی وضع کرده که بر اساس مسئولیت‌پذیری، تعهد و احترام متقابل است. چنین روابطی، چون بر پایه لذت آنی و تعهدگریزی شکل می‌گیرد، در بلندمدت موجب تخریب ارزش خانواده خواهد شد. 

این ادعا که این رفتارها مانع طلاق می‌شود، هیچ پایه شرعی و حتی علمی ندارد.

وی ادامه می‌دهد: کاهش طلاق باید از مسیر آموزش مهارت‌های زندگی و شناخت عمیق از یکدیگر در چارچوب دین باشد، نه از طریق رفتارهایی که بر خلاف ارزش‌های اسلامی است.

از منظر روانشناسی؛ آیا ازدواج سفید واقعا شناخت می‌آورد؟

یکی از ادعاهای طرفداران ازدواج سفید و ارتباطات آزاد، امکان شناخت بهتر دو طرف پیش از ازدواج است. برای بررسی این ادعا، با دکتر الهام رضوی، روانشناس خانواده، گفت‌وگو کردیم.

وی معتقد است: این تصور که روابط آزاد پیش از ازدواج یا زندگی مشترک بدون چارچوب قانونی به شناخت بهتر کمک می‌کند، از اساس اشتباه است. شناخت واقعی زمانی حاصل می‌شود که دو نفر در موقعیت‌های مختلف و در تعاملات عمیق‌تر (نه صرفاً زندگی در یک خانه) شخصیت یکدیگر را بررسی کنند. در ازدواج سفید، افراد بیشتر به‌دنبال رفع نیازهای عاطفی و جسمی هستند تا ساختن یک زندگی واقعی.

دکتر رضوی همچنین به اثرات روانی این نوع روابط اشاره می‌کند: ازدواج سفید معمولاً برای یکی از طرفین تعهدآورتر است و در نتیجه، وقتی این رابطه به پایان می‌رسد، فرد با احساس سرخوردگی، طردشدگی و حتی افسردگی مواجه می‌شود. این آسیب‌ها، برخلاف تصور، می‌تواند احتمال ازدواج موفق در آینده را کاهش دهد.

دیدگاه جامعه نسبت به این پدیده‌ها

برای بررسی دیدگاه مردم، با خانم مریم امینی، ۳۲ ساله، کارمند بانک، مصاحبه کردیم که تجربه‌ی یک رابطه طولانی‌مدت پیش از ازدواج را داشته است.

او می‌گوید: من فکر می‌کردم اگر مدتی با شریک آینده‌ام ارتباط نزدیک‌تری داشته باشم، می‌توانم او را بهتر بشناسم. اما واقعیت این است که در این مدت، بیشتر درگیر احساسات بودم و به نقاط ضعف او توجه نمی‌کردم. بعد از ازدواج، مشکلات یکی‌یکی آشکار شد و به طلاق ختم شد.

از سوی دیگر، محمد افشار، ۲۸ ساله، دانشجو، نظر متفاوتی دارد: در جامعه‌ای که آمار طلاق بالاست، طبیعی است که جوانان به‌دنبال راه‌های جدید برای جلوگیری از شکست باشند. ازدواج سفید شاید در نگاه اول غیرقابل‌قبول باشد، اما حداقل برای شناخت و کاهش ریسک، مفید است.

علمی‌سازی گناه؛ توجیه یا حقیقت؟

پدیده‌هایی مانند ازدواج سفید و روابط آزاد، گاهی با توجیهاتی به ظاهر علمی و روانشناسی همراه می‌شوند. حجت‌الاسلام حسینی در این باره می‌گوید: برخی با استفاده از الفاظ علمی، گناه را توجیه می‌کنند. مثلاً می‌گویند این رفتارها به شناخت بیشتر کمک می‌کند یا مانع از ازدواج‌های ناموفق می‌شود. اما در واقع، این رفتارها، گریز از مسئولیت و تعهد است و نمی‌توان آن را با اصول علمی یا دینی پذیرفت.

آمار طلاق و نقش عوامل فرهنگی و اقتصادی 

بسیاری از کارشناسان معتقدند که افزایش طلاق در جامعه، به‌جای آن‌که با رفتارهایی مثل ازدواج سفید جبران شود، نیازمند حل مسائل ریشه‌ای است. دکتر رضوی تأکید می‌کند: بیشتر موارد طلاق به‌دلیل نبود آموزش مهارت‌های ارتباطی، مشکلات اقتصادی و فشارهای اجتماعی رخ می‌دهد. به‌جای عادی‌سازی رفتارهای غیرهنجاری، باید روی آموزش خانواده‌ها و زوجین تمرکز کنیم.

راهکارها برای پیشگیری از طلاق بدون تخریب هنجارها

۱. آموزش مهارت‌های زندگی: مدارس و دانشگاه‌ها باید دوره‌های مهارت‌های ارتباطی و مدیریت زندگی مشترک را برگزار کنند.
۲. مشاوره پیش از ازدواج: زوجین می‌توانند با کمک روانشناسان و مشاوران متخصص، شناخت عمیق‌تری از یکدیگر به‌دست آورند.
3. تقویت باورهای دینی و فرهنگی: خانواده‌ها و نهادهای دینی باید نقش مؤثرتری در تربیت جوانان داشته باشند.
۴. بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی: ایجاد شغل و کاهش فشارهای اقتصادی، نقش مهمی در کاهش طلاق ایفا می‌کند.

نتیجه‌گیری

علمی‌سازی گناه، مفهومی است که در برخی رفتارهای نوظهور اجتماعی نظیر ازدواج سفید و ارتباطات آزاد دیده می‌شود.

این رفتارها، به‌جای آن‌که شناخت واقعی ایجاد کنند، باعث گسترش تعهدگریزی و تخریب هنجارهای دینی و اجتماعی می‌شوند. برای کاهش طلاق، باید ریشه‌های اصلی مشکلات بررسی و با راهکارهایی نظیر آموزش، مشاوره و تقویت باورهای فرهنگی و دینی، از این پدیده جلوگیری کرد. حفظ ارزش‌های خانواده، نیازمند مشارکت همگانی است.