لزوم صیانت از نسخ خطی و چاپ سنگی مدارس حوزه علمیه کشور

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از گنجینه رضوی، ابوالفضل حسن‌آبادی، مدیر مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی در این‌خصوص اظهار کرد: کتابخانه آستان قدس رضوی به‌دلیل اهمیت صیانت از میراث دانشی علما و اهمیت نگهداری و باززنده‌سازی کتابخانه‌های علما و مدارس علمیه، اهتمام ویژه‌ای به نگهداری امانی نسخ خطی مدارس علمیه داشته است. 
وی ادامه داد: دراین‌راستا، این کتابخانه تا سال ۱۴۰۱ توانسته در مجموع، ۱۳۴۱ نسخه خطی و ۱۴۳۷ نسخه چاپ سنگی به‌صورت امانی از مدارس علمیه دریافت کند. از جمله این مدارس می‌توان به مدرسه علمیه عباس‌قلی‌خان، مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد، مدرسه علمیه امام صادق(ع) طبس، مدرسه علمیه گلشن نیشابور، مدرسه علمیه کاشمر، مدرسه موسی بن جعفر(ع) و مدرسه علمیه امام صادق(ع) چالوس، اشاره کرد.
مدیر مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی گفت: در سال ۱۴۰۲ نیز با تأکید تولیت آستان قدس رضوی بر تعامل و همکاری با حوزه علمیه خراسان، طرح گردآوری، شناسائی و احیاء نسخ خطی در دستور کار قرار گرفت. 
وی افزود: در همین راستا، در سال ۱۴۰۲ در تعامل مستقیم با مدیریت عالی حوزه علمیه خراسان و با هدف شناسایی نسخ خطی و سنگی، باززنده‌سازی کتابخانه‌های قدیمی مدارس علمیه و معرفی جنبه‌های مختلف اهمیت محتوایی این آثار، شروع شد.
حسن‌آبادی تصریح کرد: به منظور اجرای این طرح، مدارس علمیه به‌صورت جداگانه و حضوری توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. 
وی گفت: به‌این‌ترتیب، در سال ۱۴۰۲، در مجموع ۲۸۲ نسخه خطی و ۱۴۹۴ نسخه چاپ سنگی از مدارس هراتی تربت حیدریه، فاطمه الزهرا(س) مشهد، مدرسه فخریه سبزوار، مدرسه اهل بیت(ع) سبزوار، مدرسه جعفریه زهان و مدرسه سلیمانیه مشهد، به صورت امانی دریافت شد.
مدیر مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی بیان کرد: در ادامه انجام این طرح، در سال ۱۴۰۳ و تا آبان‌ماه، ۱۴۴ نسخه خطی و ۲۶۰ نسخه سنگی از مدرسه حبیبیه و ۲۴۳ نسخه خطی از مدرسه معصومیه(س) در بیرجند نیز دریافت شده است. 
وی افزود: تمامی فرآیندهی آرشیو نسخ خطی شامل شناسایی و فهرست‌نویسی نسخ خطی و سنگی، ایجاد دفاتر جداگانه ثبت، تهیه تصویر دیجیتال و اقدامات اولیه مرمتی درباره این نسخ امانی در حال انجام است و به‌زودی به اتمام خواهد رسید.
همچنین حسن‌آبادی گفت: نسخ برخی از مدارس علمیه که از واگذاری نسخ خطی خود خودداری کرده‌اند، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. این نسخه‌ها تحویل فرد خاصی نیز نیست و فقط از آن‌ها نگهداری می‌شود. از طرف دیگر، علی‌رغم ارزش محتوایی نسخه‌ها در زمینه میراث فکری شیعه، این آثار از دسترس محققان خارج شده است.
وی تأکید کرد: بنابراین در راستای حفظ نسخ خطی موجود در مدارس علمیه و امکان بهره‌مندی اهل علم و پژوهش از این آثار، ضروری است تا برنامه اساسی دراین‌خصوص در کشور اجرا شود. بی‌تردید، در بیشتر مدارس علمیه، مکان مناسبی برای نگهداری این آثار خطی وجود ندارد. 
گفتنی است، آستان قدس رضوی از گذشته دور به عنوان مأمنی برای نگهداری میراث مکتوب مطرح بوده است. وجود نسخ خطی از اواخر قرن یکم هجری قمری تا زمان حال، بیانگر ارادت علاقه‌مندان به حضرت رضا(ع) در قالب وقف فرهنگی بوده است. امروزه نیز مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی با دارابودن بیش از ۹۰ هزار نسخه خطی در موضوعات مختلف ادبی، مذهبی، پزشکی، تاریخ علوم و...، در زمره یکی از بزرگترین مراکز میراثی در دنیا محسوب می‌شود.