حجت الاسلام والمسلمین محی الدین محمدیان، مشاور ستاد اقامه نماز در امور برنامه ریزی و نماز نسل نو در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با اشاره به فضای مجازی و نقش آن در کاهش مطالعه در میان جوانان و نوجوانان اظهار کرد: نسل ما اهل کتاب بودند البته همه کتاب نمی خواندند، اما کتاب را هم مبارک و هم مقدس می شمردند. در مقطع ابتدایی معلمی داشتیم که کتاب برایشان خیلی ارزشمند بود؛ به ما می گفت: کتاب مقدس است، روی آن چیزی (کیف با اشیاء دیگر) قرار ندهید. این جمله خمیر مایه «کتاب دوستی» ما را شکل می داد.
وی تصریح کرد: امروز کتابخوانی تعاریف مختلفی به خود گرفته است، گاهی عنوان دیجیتال گاهی هم عنوان کتاب صوتی را بیان می کنند. بنابراین این عناوین جایگزین یک واژگون اندیشه یا به تعبیری جا به جایی در خود کتاب ایجاد کرده است. به عنوان مثال وقتی فردی پاکدست یا یک نوار صوتی را گوش می دهد، می گوید: کتاب گوش دادم . البته من اینها را رد نمی کنم، شاید بشود اینها را مساوی یا مترادف با مطالعه قرار داد که به روش های مختلفی صورت می گیرد.ضمن اینکه افراد می توانند با این شیوه بهترین استفاده را از زمان خود ببرند، شاید موقع راه رفتن یا رانندگی زمان مناسبی برای مظالعه نباشد؛ اما مطالعه صوتی یا تصویری شیوه خوبی است که می تواند اندوخته ها و آموخته های افراد را افزایش دهد.
افزایش قیمت کتاب در کاهش مطالعه نقش دارد
حجت الاسلام محمدیان با بیان اینکه مطالعه کتاب کاغذی کاهش یافته است افزود: در این کاهش عوامل متعددی دخیل است؛ یکی از این عوامل،جایگزین ها یا معادل سازی هایی (کتاب دیجیتال، کتاب صوتی و..) است که گاهی برای کتاب اتفاق می افتد. در این بین پرسش دیگری که مطرح می شود آن است که به چه دلیل مولفه کتاب و کتابخوانی از چرخه برنامه روزانه فرزندان ما خارج شده است ؟ البته پاسخ آن روشن است؛ وقتی تا این اندازه رقبای مختلف و رنگارنگ در سطح جامعه زیاد شده و از سوی دیگر فضای مجازی یکه تاز میدان شده است، نمی توان انتظار چندانی داشت که بچه ها در طول روز زمانی را برای مطالعه اختصاص دهند؛ این مساله نیازمند آموزش است. ضمن اینکه کتاب هایی که الان در دسترس بچه های ما قرار دارد، کسل کننده اند؛ کتاب های فرح افزا و نشاط آور نیستند.
تحمیل کلاس هاو کتاب های آموزشی مختلف بچه ها را از مطالعه دلزده کرده است
وی ادامه داد: کتاب درسی که از عنوانش مشخص است؛ در برابر تکلیف خواننده می شود نه به صورت آزاد. ضمن اینکه در کنار کتاب های ۱۲ سال تحصیلی، کتاب های کمک آموزشی هم به دانش آموزان تحمیل می شود که همه اینها موجب دلزدگی بچه ها از کتاب های کاغذی می شود لذا تا این دلزدگی بر طرف نشود کتاب خوانی اتفاق نمی افتد و این دلزدگی باعث می شود که بچه ها در ساعت تفریح به سمت عوامل رقیب بروند؛ عوامل رقیب چه چیزهایی هستند؟ چیزهایی که سهل الاوصل است، از فیلم، کلیپ، آهنگ و پاکدست گرفته تا یاداشت های کوتاه فضای مجازی.
کتاب های درسی فاقد مطالب مفید برای زندگی جوانان است
مشاور ستاد اقامه نماز در امور برنامه ریزی و نماز نسل نو در ادامه گفت: دلیل دیگر کم بودن سرانه مطالعه در کشور این است که ما از کتاب هایی که می خوانیم خوب استفاده نمی کنیم یا به عبارت دیگر نویسندگان و مولفان ما آن چه آموزش می دهند؛ جنبه عینی و عملی برای زندگی افراد ایجاد نمی کند؛ در واقع ما بیشتر به دنبال حرف هایی هستیم که این حرف ها آهنگین، موزون، شعر و عزل خوان باشد و وقتی اینها را می خوانیم در آخر هیچ چیز از آنها متوجه نمی شویم. اگر به کسی هم بگوییم چی گفت؟ می گوید نمی دانم. مانند این جمله «قناری زرد طلایی از لانه اش پریده؛ رفته کنار جوی نشسته با آهو صحبت کرده است» یعنی هیچ کدام از این فانتزی ها در زندگی عملی کودکان، نوجوانان و جوانان اثر ندارند؛ احساس می کند که سرگرمش کرده اند، حال اگر سرگرم شده، چرا با چیز بهتری سرگرم نشود.
یارانه فرهنگی در کشورمان نهادینه نشده است
وی بیان کرد: عامل دیگری که امروزه برای کتاب و کتابخوانی یک تهدید محسوب می شود و حتی برای افرادی مانند من که سابقه کتاب خواندن و کتاب نوشتن دارم، بسیار سخت شده است؛ هزینه های سنگین تهیه کتاب می باشد. این مساله برای بچه هایی که پول جیبی خود را از پدرشان دریافت می کنند بسیار مشکل است؛ اینها نمی توانند کتاب بخرند یا کتاب بخوانند ضمن اینکه قیمت روزنامه و مجله هم افزایش یافته است. مساله این است؛ برای دانش آموزان و دانشجویان هم یارانه کتاب اختصاص نمی دهند. مشکل اینجاست که اصلا یارانه فرهنگی در کشور ما نهادینه نشده است. جالب است، روغن نباتی را کالای اساسی می دانند و یارانه هم تخصیص می دهند؛ اما کتاب که غذای فکر محسوب می شود یارانه برایش تعلق نمی گیرد؛ در نمایشگاه های کتاب هم دانش آموزان و دانشجویان محل توجه نیستند.
دانش فضای مجازی باید اصیل و ماندگار باشد
حجت الاسلام محمدیان خاطر نشان کرد: ای کاش همین فضاهای مجازی که می گوییم کتاب است؛ معلومات و دانشی که ارائه می دهد، دانش های اصیل یعنی ماندگار باشد، رسوب فکری پیدا کنند، در ذهن و جان بنشینند. ما الان با انباشت اطلاعات و آوار شدن اطلاعات بر سر مخاطبان جوان و نوجوان مواجهه هستیم. این بمباران اطلاعاتی افراد را مصدوم و ذهن ها را مجروح می کند، اطلاعاتی که درست و نادرستش مشخص نیست. همین اطلاعات سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی که در جامعه وجود دارد و هیچ منشاء و منبع موثقی هم ندارند لذا این گونه اطلاعات افراد را مجروح می کنند در حالی ما نیازمند این هستیم که اینها تبدیل به دانش شوند و جان فیلسوفانه و متفکرانه انسان را بارور کنند.
وی در ادامه اظهار کرد: من نمی گویم که به کودکان فلسفه بگویید، نه! فلسفه کودکان مخصوص خودشان است. امروزه بیان چیستی و چگونگی یک مساله برای کودکان به عنوان یک امر جدی در سطح جهان مطرح است. اما در کشورما هنوز نویسندگان و مولفان به این مساله فکر نکردند که با بچه ها هم می شود در قالب خواندن ، گفتن و صحبت کردن از چیستی، چگونگی و چرایی ها حرف زد.ای کاش فضای مجازی ما را کنترل می کردند ، تولید محتوایی هایی که انجام می شد به این مساله جواب می داد؛ یعنی روح و جان انسان ها را با جان فربه می کردند نه با اطلاعات، مجروح و مصدوم بکنند.
تصفیه در فیلترینگ باید در حوزه فکر اتفاق بیفتد
مشاور ستاد اقامه نماز در امور برنامه ریزی و نماز نسل نو با اشاره به فیلترینگ تصریح کرد: فیلترینگ به معنای حقیقی خودش چیز بدی نیست؛ بالاخره باید یک جایی بتوانیم تصفیه کنیم، اما این تصفیه ها باید در حوزه فکر اتفاق بیقند؛ در جایی باید اتفاق بیفتد که برای جامعه فکری کشور (جوانان و نوجوان، دانش آموزان و دانشجویان) آلودگی ایجاد نکند. ما یک پدافند هوایی نیاز داریم تا این بمباران اطلاعاتی را که اطلاعات کاذب، غیر خالص، وارونه یا به تعبیری آمیخته حق به باطل را ارایه می دهند خنثی کند؛ در حالی که اگر دانش بود، چه اشکالی داشت، من از روی کتاب کاغذی می خواندم؛ دیگری هم از فضای مجازی کسب اطلاعات می کرد یا گوش می داد این هم مطالعه محسوب می شد. لذابا توجه به اینکه امروزه شبکه های اجتماعی جزء لاینفک زندکی بشری شده اند باید سعی کنیم همان حقایقی را که در گذشته در کتاب ها نوشته می شد در فضای مجازی هم ارایه دهیم.
نظر شما