مساجد، پناه معلولان در سراسر جهان

خبرگزاری شبستان، گروه بین‌الملل: امروز سوم دسامبر مطابق با ۱۳ آذر روز جهانی معلولان، یک روز بین‌المللی است که از سال ۱۹۹۲ توسط سازمان ملل تصویب شد.

هدف از تعیین این روز ترویج درک در مورد مسائل مربوط به معلولیت و بسیج حمایت از بزرگ منشی، حقوق و رفاه افراد معلول و کم توان  و افزایش آگاهی نسبت به افراد معلول در عرصه‌های مختلف زندگی از جمله سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.

کشورهای مختلف تلاش کردند درعرصه‌های متفاوت از جمله تجهیز اماکن مذهبی و غیرمذهبی پاسخ‌گوی نیاز افراد معلول و کم توان باشند، از آنجا که مساجد در تاریخ اسلام تاثیر عمیقی بر جوامع داشته‌اند، همواره مکانی برای اجتماع مسلمانان و گفتگو درباره مسائل دنیا و دین و آموزش و خیریه و فرهنگی و پلتفرم رسانه‌ای است؛ همچنین می‌تواند مرکزی برای اهداف نظامی و قضائی باشد.

برهمین اساس، مسئولان کشورها برای ساخت مکان‌های مذهبی برنامه ریزی می‌کنند تا کودکان و افراد با نیازهای خاص و سالمندان را در خود جای دهد و سعی دارند مساجد و مراکز فرهنگی و آموزشی به مساجد و مراکزی اثرگذارتر و اجتماعی‌تر تبدیل کنند.زیرا مساجد مکان مناسبی برای اجتماعات پرنشاط است.

کشورهای مختلف از جمله ترکیه، عربستان، امارات، مصر،هند، آلمان، کانادا و دیگر کشورها خدمات ویژه‌ای را در مساجد و اماکن مذهبی تدارک دیدند که تردد در این مکان‌ها برای این افراد خاص تسهیل شود.

در اینجا نگاهی به فعالیت‌های کشورترکیه در زمینه تجهیز مساجد برای افراد معلول می اندازیم.

ریاست امور دینی ترکیه خدمات جدیدی را در مساجد این کشور راه اندازی کرده است که شامل نصب دستگاه‌هایی برای شارژ ویلچر برقی برای افراد با نیازهای ویژه است.

ریاست امور مذهبی در سال ۲۰۱۷ در هشت مسجد در آنکارا، استانبول، ازمیر، بورسا، قیصری، غازعنتاب، سامسون و دیاربکر این پروژه را به راه انداخت تا درصورت موفقیت این پروژه را گسترش دهد.

ریاست امور مذهبی ترکیه این پروژه را در مسجد احمد حمدی اکسیکی، مسجد حاجی بیرم در آنکارا، مسجد سلطان احمد، مسجد فاتح، مسجد اتاشهیر معمار سنان در استانبول، مسجد کوناک در ازمیر، مسجد امیرسلطان،  مسجد جامع اولودر بورسا، مسجد حاجی محمد اوزکان در قیصریه، مسجد جامع در سامسون، مسجد الابی در غازی عنتاب، مسجد برائت در دیار بکر برقرار کرده است.

مسئولان مساجد فرآیندی را تعبیه کردند تا افراد معلول بزرگسال هنگام شارژ ویلچر که قابلیت شارژ سه صندلی در یک زمان است، به خواندن قرآن کریم، احادیث، تفسیر، قرآن و فقه و کودکان معلول و کم توان به خواندن داستان و حکایات اقدام کنند. همچنین امکانی فراهم شده است تا برای افراد ناشنوا به زبان اشاره محتویات و مطالب ارایه شود.  

در اینجا به معرفی دو مسجد مهم ترکیه که برای افراد خاص امکانات فراهم دیدند، پرداخته می‌شود.

مسجد چاملیجا، بزرگترین مسجد ترکیه و از مساجد شهر استانبول است که در سال ۲۰۱۹ افتتاح شد. این پروژه عظمی را مهندسان معمار «بهار مزراک» و «خیریه گول توتو» طراحی کردند. معماری آن از دوره عثمانی و آثار معمار سنان الهام گرفته شده‌است.

گنجایش آن ۶۳ نمازگزار است و شامل موزه، نمایشگاه هنری، کتابخانه، سالن همایش و پارکینگ زیرزمینی به گنجایش سه هزار و ۵۰۰ خودرو است .

این بنا دارای چهار مناره است که ۱۰۷٫۱ متر طول دارد، و یادآور سال نبرد ملازگرد در سال ۱۰۷۱ میلادی است.

این مسجد با طراحی بی‌نظیرمتمایز شده است، زیرا نیاز زنان و کودکان و افراد کم توان و معلول را برآورده می کنند. معماران وضوخانه جداگانه و آسانسور برای رسیدن آسان به نمازخانه و مراکز نگهداری از کودکان طراحی کرد.

همچنین در این مسجد فضای ویژه برای تردد افراد معلول قرار داده شده است، تونلی که مسجد را به مناطق مسکونی مجاور متصل می‌کند و نگرانی از ترافیک را کاهش می‌دهد.

این طراحی بیانگر رویکرد و نگاه وسیع  نسبت به فضاهای مذهبی در راستای ارزش‌های معاصر است.

یکی دیگر از مساجد مهم «مسجد شهوار سلطان» برای افراد معلول در ایالت اسکی شهر در شمال غربی ترکیه است که این مسجد به گونه‌ای طراحی شده که افراد دارای ناتوانی شنوایی، بینایی و حرکتی بتوانند به راحتی نماز ادا کنند و دوره‌های روخوانی قرآن کریم را بگذرانند.

خانواده «شهوار چلیک اوغلو» نویسنده ترکیه این مسجد را در منطقه باتی کنت در شهر اسکی به یاد او بنا کردند.

این مسجد دارای یک سطح شیبدار مخصوص است که توسط اداره فتوای ایالت اسکی شهر طراح شده است. یک خط زرد برای راهنمایی افراد داری معلولیت بینایی و یک پارکینگ برای معلولان حرکتی و نوشته‌هایی به خط بریل برای نابینایان  باهدف تسهیل در حرکت افراد معلول و توانمندسازی آن برای عبادت در فضایی راحت فراهم شده است.

مسجد شهوار سلطان به سیستم «تشخیص صدا» مجهز است که چراغ‌هایی در گلدسته‌های آن روشن می شود تا ناشنوایان بتوانند اوقات نماز را بدانند.

این مسجد همچنین برای ناشنوایان و نابینایان شرکت کننده در دوره‌های آموزش قرآن کریم نشریه‌هایی که ریاست امور دینی در ترکیه آماده کرده است، فراهم کرده است.

این مسجد در سال ۲۰۲۱ برنده جایزه دوم پروژه «مسجد شهوار سلطان» در مسابقه «جوایز توانمندسازی افراد خاص» شد که وزارت خانواده و خدمات اجتماعی ترکیه برای حمایت از طرح‌ها، محصولات، پروژه‌ها و برنامه‌های هدفمند به منظور تسهیل فعالیت‌های روزانه افراد خاص برگزار کرد.