خوانش ابعاد شخصیتی «حضرت زهرا(س)» در کتاب‌های اندیشمندان غرب

خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: پژوهشگران، اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان همواره به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف زندگی اهل بیت(ع) و شخصیت‌های بزرگ اسلامی علاقه‌مند بودند. گاهی اوقات در میان این آثار مطالب مفید یا حتی غیرمفید وجود دارد. برخی از نویسندگان شواهد تاریخی را با انصاف و دلیل و استنباط تبیین می کنند و برخی دیگر مسایل تاریخی را مغرضانه بررسی می کنند. برخی دیگر نیز در تحلیل و توصیف اشتباهی از مسایل تاریخی دارند که ناشی از عدم آگاهی آنها نسبت به منابع و معارف صحیح اسلامی به ویژه شیعه است.

در اینجا به معرفی آثار نویسندگان غربی می پردازیم که به ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(ع) و زندگی پرفراز و نشیب‌شان پرداختند که شامل 52 عنوان کتاب یا فصل مستقل از کتاب یا مقاله یا مدخل دایره المعارف و لغت نامه‌هایی از سال 1912 میلادی تا به امروز است که به زبان‌های اروپایی به صورت چاپی یا الکترونیکی منتشر شده است.

این آثار به شرح زیر است:

1. کتاب «La mubāhala de Medine et l’hyperdulie de Fāṭima)» (مباهله در مدینه و تقدیس فاطمه(س) نوشته «لوئی ماسینیون»
2. کتاب «L’expérience musulmane de la compassion, ordonnée à l’universal. A propos de Fâtima, et de Hallâj.» ( تجربه رحمت اسلامی برای جهانی شدن، درباره فاطمه(س) و حلاج) نوشته «لوئی ماسینیون»
3. کتاب «Maryam, Khadija and Fatima as Spiritual Female Models in al-Tabari's Presentation» (مریم، خدیجه، فاطمه(س)، الگوی معنوی زنان در کلام طبری) نوشته «لورا النا جی بنارد»
4. کتاب «The Politics of Praise: Depictions of Khadija, Fatima, and A’isha in Ninth-Century Muslim Sources»( سیاست مدح: تصویر خدیجه، فاطمه(س) و عایشه در منابع اسلامی قرن نهم» نوشته «دنیس اسپیلبرگ»
5. کتاب «The Image of Fatima in Classical Muslim Thought» ( تصویر فاطمه(س) در اندیشه سنتی مسلمانان) نوشته «دنیز لوئیز صوفی»
6. کتاب «Fatimah bint Muhammad»( فاطمه بنت محمد) نوشته «وون دهسن»
7. کتاب «The Authority of the Feminine and Fatima’s place in an Early Work»(قدرت زنان و جایگاه فاطمه(س) در اثر اولیه) نوشته «تود لاوسون»
8. کتاب «Fāṭima bint Muḥammad, Metamorphosen einer frühislamischen Frauengestalt» (فاطمه(س) بنت محمد، شخصیت زنان در اوایل اسلام را تغییر داد) نوشته «باریل بینهاور- کوهلر»
9. کتاب «Image Formation of an Islamic Legend: Fatima, the Daughter of the Prophet Muhammad» (تصویر اسطوره اسلامی، فاطمه(س) بنت حضرت محمد(ص) نوشته «ورنا کلم»
10.  کتاب «Medieval Isma'ili Perspective on the Women of the Prophet Muhammad’s Household: Fatima and khadija» (درباره زنان آل محمد(ص): فاطمه(س) و خدیجه(س) نوشته : «دلیا کورتسه» و «سیمونه‌تا کالدرینی»
11.  کتاب « Lady Of The Women Of The Worlds Exploring Shii Piety And Identity Through A Consideration Of Fatima Al-Zahra» (سیده نساء العالمین، گزیده تقوا و هویت  شیعه در پرتو شخصیت فاطمه زهرا(س) نوشته «روث ای یولا»
12. کتاب «Chosen among Women: Mary and Fatima in Medieval Christianity and Shi'ite Islam » (زنان برگزیده: مریم و فاطمه(س) در مسیحیت قرون وسطی و اسلام شیعی) نوشته «مری اف تورلکیل»
13.  کتاب «Fatima, Daughter of Muhammad» (فاطمه دختر محمد(ص) نوشته: «کریستوفر کلوهسی»

فصلی از کتاب:

1.  فصلی از یک کتاب « Does it Matter Whether the Holy Spirit Spoke to Fatima?» ( آیا فرقی می کند که روح القدس با فاطمه(س) صحبت کند؟) نوشته «اولگ دیک»
2.  فصلی از یک کتاب « Fatima» (فاطمه) نوشته «تورال-نیهوف، ایزابل(فرایبورگ)»
3. فصلی از یک کتاب « Fatimah’s Eyes and Zainab’s Tongue: Feminine Power and Potency in Shaping Shi’i Material and Ritual Practice.» ( چشمان فاطمه و زبان زینب(س): قدرت و توان زنان در شکل دادن شیعه و انجام مناسک) نوشته «کارن جی رافل»
4.  فصلی از یک کتاب « Fatima bint Muhammad» (فاطمه بنت محمد) نوشته «ملانی ترکسلر»

 مقالات:

1.  « The Last Days of Fatimah, Daughter of the Prophet» ( آخرین روزهای زندگی فاطمه(س) دختر پیامبر(ص) نوشته : «مارگولیوت، دیوید ساموئل»
2.  « Der gnostische Kultus der Fâima im schiitischen Islam»( عبادت پنهان فاطمه(س) در اسلام شیعی) نوشته: «لویی ماسینیون»
3. « L’oratoire de Marie à l’Aqça. Vu sous le voile de deuil de Fatima» (فصاحت و بلاغت مریم در مسجد الاقصی، نگاهی به خیمه عزاداری فاطمه) نوشته: «لوئی ماسینیون»
4. «La notion du voeu et la dévotion musulmane à Fatima»( مفهوم نذر و محبت مسلمانان به فاطمه(س) نوشته «لوئی ماسینیون»
5. « Les origines de la méditation shi`ite sur Salmân et Fâtima» (نقطه شروع تامل شیعی از سلمان و فاطمه(س) نوشته: «لوئی ماسینیون»
6. « Chosen of all women. Mary and Fāima in qurānic exegesis» (برگزیده از بین تمام زنان: مریم و فاطمه(س) در تفاسیر قرآن) نوشته: «جین دامن مک آلیف»
7.  « Fatimeh as a role model in the works of Ali Shari`ati»( فاطمه به عنوان الگو در آثار علی شریعتی) نوشته «مارسیا کی هرمانسن»
8. «Rachel, Mary, and Fatima» (راحیل، مریم و فاطمه) نوشته «سوزان سرد»
9.  « Fatima: in Islamic Desk Reference: compiled from the Encyclopedia of Islam»(فاطمه در مراجع اسلامی: گردآوری شده از دایره المعارف اسلامی) نوشته: «دونزل، امیر یوهانس وون »
10. « Fatima`s book, ashi`ite Quran?» (فاطمه کتاب است، آیا قرآن شیعه است؟) نوشته «سنداوی، خالد»
11. « Recreating Fatima, Aisha and Marginalized Women in the Early Years of Islam: Assia Djebar's Far from Medina (1991)» (فاطمه، عایشه، و زنان حاشیه نشین در سال‌های اولیه اسلام: در کتاب دور از مدینه تالیف آسیه جبار 1991) نوشته : «روث روود»
12. « May Fatimah Gather Our Tears: The Mystical and Intercessory Powers of Fatimah al-Zahra in Indo-Persian, Shi'i Devotional Literature and Performance» (فاطمه اشک مارا جمع کن: قدرت عرفانی و شفاعتی فاطمه الزهرا(س) در ادبیات مذهبی هندو- فارسی و شیعی) نوشته «کارن جی رافل»
13. « The Mistress of Two Worlds: Fatimah al-Zahra in Shi’i Literature and Ritual Devotion»(بانوی دوعالم: فاطمه الزهرا در ادبیات و مناسک شیعه) نوشته «کارن جی رافل»
14. « May You Learn from Their Model: The Exemplary Father-Daughter Relationship of Mohammad and Fatima in South Asian Shi`ism» (شما می توانید از الگوی آنها یاد بگیرید:  نمونه رابطه پدر با دختر، محمد و فاطمه در تشیع جنوب شرقی آسیا) نوشته «کارن جی رافل»
15. « The Best of Women: Engendered Sainthood in Material and Ritual Devotion to Fatimah al-Zahra.»(بهترین زنان: قداست در عبادت مادی و مناسکی فاطمه زهرا(س) نوشته «کارن جی رافل»
16. « An Even Better Creation: The Role of Adam and Eve in Shi’i Narratives about Fatimah al-Zahra» (بهترین مخلوقات بهشتی: نقش آدم و حوا در روایات شیعه در مورد فاطمه زهرا(س) نوشته «کارن جی رافل»
17.  « Does traditional Islamic Malay literature contain Shi`itic elements? `Alî and Fâtimah in Malay Hikayat literature» ( آیا ادبیات سنتی اسلامی مالایی حاوی عناصر شیعه می شود؟ علی و فاطمه در ادبیات مالایی) نوشته: «ادوین و یرینگا»

مدخل‌های دایره المعارف

1. فاطمه (س) نوشته «هنری لامنس» در دایره المعارف اسلام(چاپ اول)
2.  فاطمه(س) نوشته «لورا وچیا والری» در دایره المعارف اسلام(چاپ جدید)
3. «فدک » نوشته «لورا وچیا والری» در دایره المعارف اسلام(چاپ جدید)
4. « Fāṭimah: In myth, folklore, and popular devotion» (فاطمه: در اسطوره، فولکلور و عبادت مردمی) نوشته: «ژان کالمارد» در دایره المعارف ایرانیکا
5. « Fāimah bint Muhammad»(فاطمه (س) بنت محمد(ص) نوشته «جین دامن مک آلیف» در دایرالمعارف دین
6. « Fatima»( فاطمه س) نوشته «ریچارد سی اس ترهیر»
7. « Fatima»(فاطمه س) نوشته «جین دامن مک آلیف» در فرهنگ مختصر ادیان جهان آکسفورد
8.  «فاطمه» نوشته:«جین دامن مک آلیف» در دایره المعارف قرآن
9. «فاطمه» نوشته: «اورسولا گونتر» در دایره المعارف بریتانیکا
10. «فاطمه»: نوشته «اورسولا گونتر» در دایره المعارف اسلام و مسلمانان جهان
11. «فاطمه» در لغت نامه اسلامی آکسفورد
12.  «فاطمه » در دایرالمعارف جهان
13. «فاطمه» در لغت‌نامه اصطلاحات و حکایت آکسفورد
14. « Fatima bint Muhammad»(فاطمه بنت محمد) نوشته «سیمونه‌تا کالدرینی» در دایره المعارف زنان در تاریخ جهان آکسفورد
15. « Religious Practices: Religious Commemorations: China: Fāṭima Day» (اعمال مذهبی: بزرگداشت‌های مذهبی: چین: روز فاطمیه) نوشته «آلس الیزابت»
16. ـ«فاطمه» : در لغت‌نامه تاریخی ادیان، فلسفه و جنبش‌ها
17. «فاطمه»: در فرهنگ اسلام
18. «فاطمه»: در لغت‌نامه قرون وسطی آکسفورد

منبع: مجلة دراسات الاستشراقیه