به گزارش خبرگزاری شبستان از زنجان، شب چله در زنجان با عنوان چله گجه‌سی خوانده می شود که با توجه به سابقه کهن آن دارای رسم و رسوم خاصی است که خانواده ها تلاش می کنند این رسم و رسوم را حفظ کنند.
این شب که به عنوان طولانی ترین شب سال شناخته شده است، محفلی در خانواده ها برپا می کند که اعضای خانواده در کنار بزرگترها جمع می شوند و تلاش می کنند تا این شب را به بهترین شکل سپری کنند.
شب چله در زنجان هم با آیین های خاصی همراه است که با فرهنگ چندهزارساله این شهر پیوند دارد، در این شب بلند که خانواده ها سوروساتی برای دورهمی ایجاد می کنند، دور از قیل و قال جامعه خانواده ها لحظات خوشی را در کنار هم می گذرانند؛ این شب با تفال حافظ و شعرخوانی و گپ و گفت های شنیدنی موجب گرمی خانه ها می شود.
یلدا، واژه‌ای سریانی به معنای زایش خورشید است؛ در گذشته مردم تابش خورشید را از تجلیات اهورایی یا خدایی و تاریکی شب را از اعمال اهریمنی می‌پنداشتند و متوجه بودند که گاه روزها بلند و شب‌ها کوتاه و گاهی هم شب‌ها بلند و روزها کوتاه می‌شود؛ به مرور زمان مردم دریافتند که کوتاه‌ترین روز سال، آخرین روز پائیز و بلندترین شب سال نیز اولین شب زمستان است و پس از این شب روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند و خورشید در آسمان بیشتر می‌پاید. به همین جهت آن شب را شب یلدا یا شب تولد خورشید نامیدند و پس از این نامگذاری، اول دی‌ماه تا ۱۰ بهمن که در آن هر روز بر شدت سرما افزوده می‌شود، به عنوان چله بزرگ و ۱۰ بهمن تا ۲۰ اسفند که در آن از شدت سرما روز به روز کاسته می‌شود، به عنوان چله کوچک شناخته شد.
در این شب که سفره های یلدایی در خانه ها پهن می شود، انواع میوه‌ها و خشکبار، هندوانه، انار، خربزه و میوه هفت مغز (پسته، بادام، توت، فندق، کشمش و انجیر) که نمادی از برکت است چیده می شود.
اعتقاد براین است که این میوه‌ها کثیرالدانه هستند و در میان مردم قدیم نیز نوعی جادو محسوب می‌شدند، به گونه‌ای که انسان‌ها با توسل به برکت‌خیزی و پردانه بودن آنها، با خوردن این میوه‌ها خودشان را نیز مانند آنها پربرکت می‌کنند و نیروی باروری را در خود افزایش می‌دهند.
در این شب هر خانواده ای که عروسی دارد، خنچه‌ای تزئین شده از هنداونه همراه با شال قرمز به نشان خوش یمنی به خانه عروس فرستاده می شود.
در خطه زنجان شب یلدا خوردن قاووت و پخش حلوا جزو رسومات است و پس از خوردن حلوا و قاووت، بر سر سفره یلدا، ظرفی از حلوا و قاووت را در طاق پنجره می‌گذاشتند و کنار آن یک آیینه و گلدان پر از گل قرار می‌دادند و اعتقاد داشتند شب هنگام خضر نبی برای خوردن حلوا و قاووت به خانه آنها خواهد آمد.
همچنین مردم این دیار معتقدند اگر در این شب هندوانه بخورند، از گرمای تابستان مصون می‌مانند و از همین‌رو این میوه جایگاه خاصی در مراسم شب یلدا دارد. در گذشته مردم معتقد بودند که در این شب کسی نباید به مسافرت برود، چون در این صورت تا پایان سال در به دری و آوارگی می‌کشد.
یلدا و جشن‌های شب یلدا، یک سنت دیرین در ایران است و به عنوان یک جشن آریایی از هزاران سال پیش رواج داشته است. این آیین‌ها که تا چند دهه پیش فراگیر و اکنون در برخی مناطق اغلب روستایی پابرجاست.
در زنجان مرسوم بود که در شب‌های چله، مردم گندم برشته را به ردیف، روی بام خانه‌هایشان می‌ریختند و معتقد بودند که با این کار، سال پر برکتی پیش رو دارند. متأسفانه این آداب و آیین‌ها به علت کم‌توجهی، رو به فراموشی هستند.
بعضا افراد سعی می‌کردند روز اول دی را در معرض آفتاب قرار گیرند و به اعتقاد خود از اولین روز تولد خورشید، گرمی و حرارت و پویایی را تبرک می‌گرفتند و بعضی نیز هنگام طلوع خورشید را زایش خورشید می‌دانستند و به نیایش مشغول می‌شدند و پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خدا طلب می‌کردند و شب هنگام دعایی به نام «فی‌یوم» می‌خواندند که دعای شکرانه نعمت بوده است.
نظر شما