به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، امام موسی بن جعفر (ع)، ملقب به کاظم و باب الحوایج هفتمین امام شیعیان دوازده امامی است. ایشان در سال ۱۲۸ق، همزمان با شروع قیام ابومسلم خراسانی، داعی بنی عباس علیه امویان، به‌دنیا آمد و در سال ۱۴۸ قمری پس ازشهادت پدرش، امام صادق علیه السلام، به امامت رسید. دوران ۳۵ ساله امامت ایشان با خلافت منصور، هادی، مهدی و هارون عباسی همزمان بود. ایشان چندین بار توسط مهدی و هارون عباسی زندانی شد و در ۱۸۳ق در زندان سندی بن شاهک به شهادت رسید. پس ازایشان، امامت به فرزندش علی بن موسی علیه السلام منتقل شد. بمناسبت شهادت این امام همام گفتگویی انجام دادیم با سرکار خانم دکتر معصومه ظهیری دبیر ستاد راهبری زن وخانواده حوزه علمیه و استاد حوزه و دانشگاه قم که در پی می آید:
به عنوان سوال اول بفرمایید چرا امام موسی کاظم(ع) به باب الحوائج ملقب شدند؟
بیست و پنجم ماه رجب مصادف با شهادت جانسوز هفتمین اختر تابناک آسمان ولایت امام موسی ابن جعفر علیه السلام است. امامی که ایرانیان به نحوی ریزه خوار خان نعمت فرزندان حضرت موسی بن‌جعفر و ولی نعمت نعمتشان هستند. همه شیعیان داغدارند و به شهادت جانسوز حضرت عنایت ویژه ای دارند؛ چون مقام حضرت آنقدر بالاست که باب الحوائج نام گرفته است. ایشان مظهر پاسخگویی از صفات خداوند تبارک و تعالی در مورد تفویض امر اجابت دنیای مومنین هستند. همانطوری که نوه ی ایشان امام جواد مظهر جود خدا و فرزندشان مظهر رضای خدا در روی زمین هستند؛ در پاسخگویی به حوایج سائلین نیز بابی را خداوند برای ایشان باز کرده است.
مهمترین ویژگی امام موسی ابن جعفر علیه السلام تسلیم ناپذیری در مقابل خلافت جور، جایگاه خلافت و خلفای زیاده طلبی بود که سیره پیامبر و شیوه نبوی را تحت تاثیر قرار داده بودند. به همین دلیل وحدت رویه همه امامان معصوم علیه السلام برگردان جامعه به سبک زندگی نبوی است
چرا امام موسی بن جعفر(ع) بیشترسالهای عمرشان را در زندان بسر بردند؟
بعد از عصر طلایی صادقین یعنی امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام دوران انتقال حکومت بنی امیه به حکومت بنی عباس اتفاق افتاد در این فاصله یک فرصتی در اختیار آن دو امام همام قرار گرفت؛ لذا حکومت نسبت به رغبت مسلمین از طریق امامت و جایگاه امامت و سست شدن پایه های غاصبانه حکومت حساس شد به همین دلیل تلاش کرد مدینه را از جایگاه امامت خالی کند چون موطن اصلی همه امامان معصوم مدینه بود گرچه در برخی جاهای تاریخ محل تولد امام موسی ابن جعفر علیه السلام را شهری بین مکه و مدینه ذکر می کنند اما با روایت قوی تر مدینه محل تولد حضرت است. به هرحال حضرت سالهای زیادی از عمرشان را یا در تبعید و یا در حصر یا در زندان بودند کما اینکه در اواخر عمر امام صادق علیه السلام این حساسیت برای حکومت ایجاد شد و ایشان در خانه خودشان در حصر خانگی بسر می بردند. به همین دلیل است که سالهای زندانی امام موسی بن جعفر را خیلی طولانی ذکرمی کنند. در همه این سالها امام در زندان بسر نمی بردند. شاید آن ۴ الی ۶ سال آخر را در زندان بسر می بردند علتش هم این است در تمام آن دورانی که حضرت یا در تبعید یا در حصر بودند از طریق شبکه وکالتی که در زمان امام صادق علیه السلام تاسیس شده بود به نحوی شیعیان و رابطین با ایشان ارتباط برقرار می کردند و پیامایشان، پاسخگویی به سوالات ایشان، روشنگری شان در بین مسلمانها و شیعیان انتقال پیدا می کرد
به نظر شما مهمترین ویژگی امام موسی بن جعفر(ع) چیست؟
مهمترین ویژگی امام موسی ابن جعفر علیه السلام تسلیم ناپذیری در مقابل خلافت جور، جایگاه خلافت و خلفای زیاده طلبی بود که سیره پیامبر و شیوه نبوی را تحت تاثیر قرار داده بودند. به همین دلیل وحدت رویه همه امامان معصوم علیه السلام برگردان جامعه به سبک زندگی نبوی است. لذا در روایات از همه معصومین دیده می شود که نقلی را عنوان می کنند ازسینه پدری به پدر دیگر و تا می رسند به رسول خدا بسیاری از روایات منقول از معصومین ما به پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه و آله می رسد. لذا نور و سیره و سبک زندگی واحد، روش واحدی را در بین مسلمانها رواج می دادند. همین باعث حساسیت جریان خلافت و حاکمانی بود که در حال ایجاد بدعت بودند. آنها خلاف رویه سبک زندگی نبوی و آموزه های دینی اسلامی را که پیامبر گرامی با خلق و روش واحادیث خودش بین مردم رواج داده بود را مورد تقطیع یا تغییر یا تضعیف قرار می دادند یا حذفش می کردند. به همین دلیل بدعت ها چند نوع بود یا با سیره نبوی مخالفت یا کتمان و یا اینکه تقطیع می کردند. بخشی از سیره نبوی را بیان و بخشی را حذف می کردند. این باعث انحراف در اهداف و سبک روش و مدل زندگی بود که اسلام برای مردم آورده بود و ارزشها و اهداف را تبیین می کرد.
گاهی اینطور شبهه افکنی می شود که امام موسی بن جعفر با وجود زندانی های طولانی پس چطور این همه فرزند از ایشان به جا مانده است؟
در مورد این شبهه باید گفت که امام موسی ابن جعفر با وجود اینهمه زندانی های طولانی که داشتند بخشی مربوط به حکمت الهی است. چون از کارهایی که حکومت بنی عباس کرد این بود شیعیان را به شهادت می رساند. شهید مطهری رحمه الله علیه در یکی از کتب خودشان این مسئله را بطور کامل نقل می کنند. تمام شیعیان و وفاداران به امام مورد تهدید قرار می گرفتند به نحوی که بعضی از آنها را زنده زنده در بین ستونها قرار می دادند و این ضرب المثل " لای جرز دیوار گذاشتن" از تنبیهات و شکنجه های سخت برای شیعیان وفادار به جریان امامت از طرف بعضی حکام سفاک قسم خورده نشات گرفته آنها تلاش میک ردند تا نامی از فرزندان زهرا باقی نماند و لذا یک بخش از این اتفاقات حکمت الهی است. اینکه خداوند فرزندان زیادی به امام موسی بن جعفر علیه السلام عطا کرد اما ضرب و تقسیم سالهای عمر حضرت پنجاه و چند سال بوده آنچه واقعیت دارد تعداد فرزندان باقیمانده از آن حضرت را بین ۳۰ تا ۳۷ فرزند نقل کردند. در بعضی نقل ها ۱۹ دختر و ۱۸ پسر ذکر کردند. این تعداد فرزندان نشان می دهد که امام هفتم شیعیان همه سالهای زندگیشان رادر زندان نبودند. بلکه در دوران حصر و تبعید به شکل طبیعی زندگی عادی داشتند و در یک زندگی عادی ولو در حصر خانگی فرزند آوری یک امر طبیعی بود. اما اینکه چرا سالهای آخر عمرشان در زندان سندی بن شاهک که دور از دسترس بود که هنوز هم آثار این زندان باقی است در واقع یک زندانی در قعر زمین بود بطوری که حضرت روز و شب را تشخیص نمی دادند؛ زندانی بودند؛ بعلت اینکه می خواستند قطع ارتباط با رابطین شبکه وکالت صورت بگیرد و شیعیان به امام دسترسی نداشته باشند. در واقع در شرایط تبعید و حصربه نحوی امام پیام مخالفت خود با روش غاصبانه حکومت و تغییراتی که داشت ایجاد می شد را به شیعیان می رساند و به این شکل مسئله مقاومت و ظلم ستیزی را بین مردم رواج می داد؛ لذا حکومت در آن سالهای آخر عمر با برکت امام موسی ابن جعفر علیه السلام سعی کرد با این شبکه ارتباطی مقابله کند و لذا تعداد زیادی از شیعیان را زندانی می کرد و به شهادت میرساند و خود امام را هم دور از دسترس قرار داده بود
امام موسی بن جعفر علیه السلام مظهر دفاع از حق و مقاومت و ایستادگی در مقابل ظلم، همچنین مظهر لطف و مهربانی و عطوفت در میان شیعیان هستند. معروف به امامی هستند که نسبت به پاسخگویی به سوال مخاطبین و انس و رافت بسیار زبانزد بودند.
حضرت معصومه (س) چقدر از تربیت چنین پدر بزرگواری برخوردار می شد؟
حضرت معصومه سلام الله علیها ۲۵ سال بعد از امام رضا متولد شد و تنها خواهر تنی از یک مادر با امام رضا علیه السلام هستند ایشان تحت اشراف تربیت امام رضا علیه السلام بودند. در همان اوان کودکی حضرت معصومه سلام الله علیها تحت مراقبت و مطالفت و آموزه های امام موسی ابن جعفر علیه السلام بزرگ شدند. در آن روایت معروف عنوان شده که در پاسخگویی به سوالات سائلین امام به دخترش فرمودند "فداها و ابوها" از طرفی امام موسی ابن جعفر یک عنایت ویژه ای به امام رضا بعنوان امام بعد از خودشان و فرزند برگزیده و سرآمد داشتند و دادن لقب معصومه برای فاطمه معصومه سلام الله علیها از طرف امام رضا علیه السلام مشخص است که در میان دختران امام هفتم حضرت معصومه یک تفوق برتری داشتند و همین توجه و مراقبت و تحت اشراف تربیتی باعث شد که تاثیرگذاری کلمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها هم بیشتر باشد گرچه در مورد فرزندان امام موسی بن جعفر علیه السلام فرزندان اهل علم وتقوا زیاداند که نوادگان آنها بعد از هجرت امام رضا علیه السلام به ایران تعداد زیادی از خوبان تاریخ اند که دارای شجره طیبه ای هستند که در ایران از آنها یاد می شود.
امام موسی بن جعفر مظهر چه خصوصیتی هستند؟
امام موسی بن جعفر علیه السلام مظهر دفاع از حق و مقاومت و ایستادگی در مقابل ظلم، همچنین مظهر لطف و مهربانی و عطوفت در میان شیعیان هستند. معروف به امامی هستند که نسبت به پاسخگویی به سوال مخاطبین و انس و رافت بسیار زبانزد بودند. حکایت معروفی که در تاریخ آمده غلامی دستش لرزید و شوربا یا آشی که در دستش بود را به روی امام ریخت این غلام بلافاصله زرنگی کرد و این آیه را خواند که" ولکاظمین الغیظ و العافین ان الناس ولا یحب المحسنین "که حضرت فرمود: تو را بخشیدم و از خشم خود گذشتم و تو را عفو کردم، تورا در راه خدا آزاد می کنم چون خدا نیکو کاران را دوست دارد. در خصوصیات فردی امام هفتم آمده که ایشان امام ساجدین است. عبادت و سجده طولانی داشتند به نحوی که در آن سالهای زندانی شدنشان دشمن سعی می کرد از تزویر استفاده کند و امام را تحت تاثیر قرار بدهد اما هر کسی که به امام نزدیک می شد تحت مناجات و عبادت و خلق نیکوی حضرت قرار گرفته و جذب این سیره زیبای امام می شد. در بعد خانوادگی حضرت اداره یک عائله با فراوانی زیاد را مدیریت میکرد که خودش یک امتیاز است. حضرت نسبت به خانه و اهل خانواده بسیار مهربان بودند. در بعد اجتماعی حضرت برای ایجاد توازن و تعادل عدالت محوری در جامعه بسیار کوشیدند و سعی کردند که در بین حتی افرادی که غیر شیعه و اهل مذهب دیگری بودند رویه ی وحدت را بر اساس نام پیامبر گرامی اسلام و قرآن بوجود آورند. می توان گفت وحدت مسلمانان حول محور پیامبر خاتم و آخرین کتاب آسمانی قرآن است؛ صورت می گیرد. بر همین اساس امام موسی بن جعفر علیه السلام سعی می کردند این وحدت رویه را در بین مسلمانان همراه با انس و الفت ایجاد کنند و همین هم باعث شد در یک شرایط بسیار سخت وجود گرامی حضرت را حکومت تاب نیاورد و حضرت را به شهادت رساندند و مسموم شان کردند به رغم اینکه قبل از این جریان مسمومیت هم شکنجه های زیادی را تحمل کرده بودند. نقل است وقتی بدن مطهر حضرت را حمل می کردند هنوز آثار غل و زنجیر بر دست و پای ایشان باقی مانده بود و در هنگام غسل که می خواستند این زنجیرها را جدا کنند آثار این غل و زنجیر بر دست و پای حضرت باقی مانده بود و آنقدرسخت و جانکاه بود که پوست را رشته رشته کرده بود در واقع به گوشت رسیده بود.
سخن پایانی؟
امیدوارم در این روز که به نام باب الحوائج امام موسی ابن جعفر علیه السلام است فرصتی باشد بر اینکه به بهانه روزشهادت حضرت مروری دوباره بر زندگی سراسر نورانی حضرت داشته باشیم. درس صبر، حسن خلق، ظلم ستیزی و مقاومت را از ایشان یاد بگیریم. خدا محوری وعبادت و حلاوت و شیرینی این عبادت با مطالعه زندگی ایشان به کام ما چشانده شود.
نظر شما