حجت الاسلام محسن ادیب بهروز، استاد سطوح حوزه علمیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان در رابطه با رمزگشایی از آیات قرآن کریم که در آن از بعثت پیامبر اسلام به عنوان «نعمت اعظم» یاد می کند و همچنین فرازی از دعای اختصاصی شب عید مبعث که در آن نیز واژه «تجلی اعظم» ذکر شده است، اظهار کرد: در بحث از شخصیت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله فرمایشات حضرت امام (ره) پیرامون رسول الله(ص) را در خاطر من زنده کرد که مضمون فرمایشات ایشان این بود که شخصیت رسول الله(ص) و اهل بیت(ع) برای ما قابل شناخت نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان این که ما از فهم این وصف که برای رسول خدا صلی الله علیه وآله به کار برده شده یعنی «تجلی اعظم» عاجز و ناتوان هستیم، گفت: مرحوم ملاصدرا در شرح اصول کافی درباره خلقت عالم هستی و ارتباط آن با ذات مقدس الهی فرمایشی دارد که به بیان ساده یعنی در عالم هستی آیات و نشانه هایی از وجود خدا به چشم می خورد که با شناخت آنها می توانیم معرفت‌مان را نسبت به ذات خداوند افزایش دهیم.
خلق عالم برای پیامبر (ص)
وی تصریح کرد: وقتی عالم خود یک نمونه از تجلی ذات خدا می شود - بر اساس نظریه عرفا - وجود مبارک رسول الله نیز از ذات خدا تجلی یافته است. به تعبیر دیگر تمام عالم خلق می شود برای اینکه یک انسان ویژه و منحصربه فرد آفریده شود.
وی ادامه داد: در روایت درباره حقیقت نورانی پیامبر(ص) آمده قبل از خلقت هستی، خداوند متعال نور وجود مبارک ایشان را خلق کرد. بعد بر اساس اینکه این نور می خواهد یک فرآیند را طی کند تا به کمالاتی برسد، عوالم خلق می شوند و این نور در هر عالمی مستقر گردیده، فرآیند کمالی خود را طی می کند تا به خلقت حضرت آدم (ع) می رسد.
ژن واحد همه انبیا و اوصیا
حجت الاسلام ادیب افزود: تمامی این مراحل طی می شود تا به مرحله ای می رسد که قرار است این نور در وجود یک انسان نهاده و به جناب عبدالله (پدر گرامی پیامبر) و حضرت آمنه (مادرگرامی ایشان) منتقل شود. در روایت چنین بیان شده که آدم و حوا خلق می شوند تا این نور در وجود آنها قرار بگیرد و سپس به شکل طبیعی و سلسله وار از آنها به حضرت ابراهیم و اسماعیل و ... تا به جناب عبدالله می رسد. لذا این انسان که با تعبیر «تجلی اعظم» از او یاد شده وجودش (یا به زبان امروزی ها «ژن» این انسان) در تمام اجداد پدری از انبیاء و اوصیا بوده است برخلاف آنچه که برخی تاریخ نویسان در این زمینه ادعا می کنند.
همه عالم مدیون وجود پیامبر(ص)
استاد سطوح حوزه با بیان این که عین فرمایش پیامبر است که فرمودند: «تمام اجداد من یک به یک تا آدم (ع) یا از انبیاء یا از اوصیاء بوده اند»، گفت: قرآن خطاب به پیامبر می فرماید «ما ارسلناک الا رحمه للعالمین» یعنی همه عالم به حسب وجود ایشان خلق شده اند، به حسب وجود ایشان بقا دارند و به حسب وجود ایشان به کمال می رسند. این نیست جز به دلیل رحمت صفر تا صدی وجود ایشان. به عبارت دیگر ما اکنون درباره انسانی گفت وگو می کنیم که طبق تعبیر امام از درک آن عاجز هستیم، با انسانی مواجه هستیم که در تمام هستی همه مخلوقات (صفر تا صد) وام دار ایشان هستند، وجود آنها، بقای آنها، کمال آنها و حتی حرکات آنها به دلیل وجود شریف پیامبر خاتم است. لذا در همین دعا که در شب مبعث تلاوت می شود، تعبیری دارد که می گوید: «اَللّهُمَّ فَاِنّا نَسْئَلُکَ بِالْمَبْعَثِ الشَّریفِ، وَالسَّیِّدِ اللَّطیفِ، وَالْعُنْصُرِالْعَفیفِ؛ خدایا از تو خواهیم به آن بعثت شریف و آن آقای با لطف و عنصر پارسا».
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: وقتی وجود پیامبر انسانی است که همه موجودات وام‌دار او هستند، بنابراین ایشان یک انسان عادی و پیامبری مانند دیگر پیامبران یا آنچه که در تاریخ بیان شده، نیست. بلکه بسیار فراتر از آن است.
انتخاب در عالم ذر
ادیب بهروز درباره اینکه چرا خدا این مراحل را برای دیگران رقم نزد؟، تصریح کرد: پاسخ سوال مربوط به عالم ذر است. ما معتقدیم در آن عالم خداوند مخلوقات را در برابر آیات الهی قرار می دهد و آنها خود جایگاه‌شان را انتخاب می کنند. این انسان تنها موجودی است که در آن عالم (ذر)، اعلام آمادگی می کند که هر کمالی را که پروردگار بیان کند، توانایی تحقق آن را دارد.
عبد محض
وی ادامه داد: این نقل از شخص رسول الله صلی الله علیه وآله است که فرمودند: «انا اعبد العباد» یعنی اگر حضرت ابراهیم (ع) عبد خداست، اگر امیرالمومنین (ع) عبد الهی است، ایشان می فرمایند: من اعبد العباد هستم یعنی از همه آنها فراتر، کامل تر و بیشتر عبد ِ محض ِخداست؛ بنابراین این انتخاب خود شخص ایشان بوده است.
این کارشناس مباحث دینی در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله تاثیر شخصیت پیامبر(ص) بر ما اشاره کرد و افزود: اگر ما بتوانیم حتی یک هزارم درصد شناخت کسب کنیم، مفهوم کمال برای ما از آن حالت تصور ذهنی خارج شده و حالت واقعی و حقیقی برایم پیدا می کند. در نتیجه دیگر سوال نمی کنیم که چرا کمال؟ و اصلا کمال چیست؟ که باید این همه مشقت و زحمت تحمل کرد تا به آن رسید؟
حجت الاسلام ادیب بهروز خاطرنشان کرد: به عبارت دیگر این مفهوم برای ما عینیت می یابد و این عینیت به شکلی است که هرچه در این کمال می بینم، زیبایی است. زیبایی هایی که به قدری جذابیت دارد که دیگر سوال نمی کنیم چرا؟ بلکه تلاش می کنیم تا به آن دست پیدا کنیم.
امروز هم پیامبر(ص) در عالم حضور ۱۰۰ درصدی دارند
وی در ادامه به آثار وجود مبارک رسول خدا(ص) برای ما انسان ها در جایگاه رسالت و بعثت اشاره کرد و افزود: ما معتقدیم ایشان درحال حاضر هم حضور صددرصدی در عالم هستی دارند و طبق آیات سوره توبه حضرت جزء به جزء اعمال مخلوقات از انسان ها، اجنه، جمادات، نباتات و غیره را رصد کرده و بر اساس اختیاری که از طرف خدا به ایشان تفویض شده این رصد را مدیریت می کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: ما مخلوقات به خصوص انسان ها به دلیل رفتارهایی که داریم در عالم، آثار بسیار مخربی ایجاد می کنیم. چه برای انسان ها چه برای جمادات و نباتات و ... این خسارات عظیم و جبران ناپذیر اگر ساماندهی نشود، کل هستی ظرف چند دقیقه نابود خواهد شد. این جمله اغراق یا مبالغه نیست. یکی از اقداماتی که وجود مبارک رسول خدا (ص) در ادامه آن رصد انجام می دهند، این است که بخش عظیمی از این آثار را به دلیل ماهیتی که شخصیت ایشان دارد، از بین می برند. یعنی آثارزدایی گسترده ای از اعمال ما دارند. حال چه ما بدانیم چه ندانیم؛ چه ما بخواهیم یا نخواهیم، حتی درباره کفار، منافقان و مشرکان.
رئوف نسبت به مومنین
ادیب بهروز در پایان تاکید کرد: قرآن کریم پیامبر(ص) را رئوف و رحیم نسبت به مومنین معرفی می‌کند. آن حضرت بر اساس رحمانیت و رافت به مومنین آثار اعمال خوب آنها را چندین برابر افزایش می دهند. به گونه ای که اگر انسان مومن بداند و متوجه باشد که آن حضرت چه آثاری برای او ایجاد می کنند اگر در تمام آنات و لحظات عمرش هم به آن حضرت اظهار عشق و محبت کند باز چیزی نیست.
نظر شما