به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان آیت الله «علی‌اکبر رشاد»، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نخستین پیش نشست همایش بین‌المللی «حقوق ملت و آزادی های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)» با تبریک ماه مبارک رمضان و بهره گیری از ساعات این ماه شریف گفت: آزادی تکوینی مربوط به تکوین انسان ها است و در این مقوله وقتی انسان را آزاده بنامیم ، آزادی یک مفهوم کلان و فلسفی را در برمی‌گیرد.
وی افزود: آزادی تشریعی مربوط به مقررات و اصول و ارزش‌هایی است که رفتار انسان را مدیریت می کند، آزادی تکوینی به باطن و وجود او مربوط می شود و در آزادی تشریعی یعنی آیا تشریعا مجاز به انجام این کار است یا خیر.
وی گفت: آزادی تشریعی به دو بخش برونی و درونی تقسیم می شود، آزادی درونی مربوط به علم اخلاق، عرفان و کشش های درونی رهایی در آزادی انسان در کشش های درونی است. آزادی برونی به کنش جوارح و رفتار بیرونی انسان مربوط می شود که در چهارچوب چه ضوابطی انسان رفتار کند.
وی افزود: در مورد مفهموم آزادگی که ایهام به درون دارد و اتلاق به آزادی درونی می شود. در آموزه های قرآنی وظایفی را به رسول خدا(ص) نسبت می دهد که از جمله به آزادی بردگان اشاره می کند که پیامبر گرامی اسلام(ص) در زمانی که برده داری بسیار رایج و امری عادی بود، بردگانی را آزاد کردند. پیامبر گرامی اسلام تمام آزادی هایی را که می توان برشمرد برای انسان آوردند و تمام برده دارهایی را که امکانش بود، از انسان برداشتند.
آیت الله رشاد ادامه داد: در نگاه دینی تمرکزی که روی آزادی برونی است اینگونه نیست، یعنی آزادی و آزادگی دو مقوله جدا از یکدیگر نیست، آزادی بدون آزادگی درونی حتما به آزادی لطمه می زند و آزادی خود و دیگران را نقض می کند، در تعاریف ما آزادی و آزادگی دو روی سکه هستند.
وی در مورد اصل آزادی اجتماعی و سیاسی گفت: یک اصل اساسی آزادی این است که نمی توان آزادی را از آزادگی جدا کرد و هر یک بدون دیگری معدوم است و تحقق پیدا نمی کند.
وی در مورد آزادی های مشروع و رابطه آن با عدالت با بیان اینکه آزادی و حقوق دو روی سکه هستند، گفت: آزادی از اساسی ترین حقوق است که تکلیف هم به دنبال دارد و هر حقی تکلیفی را برای انسان به ارمغان می آورد و بزرگترین تکلیف انسان عدالت است، عدالت انجام حق و بزرگترین تکلیف انسان است.
وی گفت: از هر زاویه ای که بنگریم توحید ارتباط با آزادی و آزادگی دارد و خداوند انسان را آزاد خلق کرده و عبد غیر نمی تواند باشد حتی در عبادت خداوند نیز آزادی و آزادگی معنا دارد مجموعه آزادی و آزادگی را باید در مفهوم و پیوند توحید ببینیم و اگر در غیر از این باشد محقق نمی شود.
جمهوری اسلامی پدیده ای در حال جریان است
در ادامه این نشست جواد لاریجانی، رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی گفت: جمهوری اسلامی یک تجربه اجتماعی است که تولد، رشد تطور و تحول دارد و پدیده ای در حال جریان است. ملتی تصمیم گرفت برگرفته از مکتب اهل بیت(ع) انقلابی را مهیا کند که تطور آن در بسترهای واقعی است و اکنون این بسترها وجود دارد. در اوایل انقلاب تردیدهایی در آن ایجاد کردند که اسلام برای بیش از دو هزار سال قبل است و توان ایجاد نظم اجتماعی را ندارد و تنها برای بخش خصوصی است، در حالی که امام خمینی(ره) ثابت کردند که دین توان ایجاد نظم اجتماعی و در تمام ابعاد را دارد.
وی ادامه داد: مرحوم بازرگان و جمعی از همفکران ایشان می‌گفتند اصلاً اسلام یک دین مندرس و برای هزار و خورده سال قبل است و با دنیای امروز و دنیای علم و تکنولوژی متفاوت است و این توان را ندارد که یک نظم اجتماعی ایجاد کند بعد گروه دیگر می‌گفتند که اسلام مندرس نیست اما اسلام برای بخش خصوصی زندگی و دارای دوگانه خصوصی، عمومی است، گروه سومی هم بودند که می‌گفتند اسلام خیلی خوب است اما مندرس شده و قابل اجرا نیست!
وی با اشاره به پاسخ امام به این موضوعات گفت: تفکرات دموکراسی از قبل از افلاطون بوده بنابراین سنش از اسلام خیلی بالاتر است و اصلا این مکتب، مکتب مندرسی نیست. در مورد موضوع خصوصی و عمومی بودن دین هم امام (ره) فرمودند در تفکر دینی و مکتب اهل بیت(ع) دین خصوصی و عمومی نداریم بنابراین اینطوری نیست که خط کشی کنیم بین مسائل خصوصی و عمومی. پاسخ امام رحمت الله به موضوع سوم یکی از شاهکارهای ایشان بود که فرمودند: اسلام را پیاده کرد و پای آن ایستاد و هیمنه تمدن غربی نباید ما را بترساند.
عقلانیت اسلامی در نظام اسلامی منبعث از مکتب اهل بیت(ع) است
لاریجانی ادامه داد: پس این تجربه‌ای که در جمهوری اسلامی شروع و به این واقعیت اجتماعی منجر شد که ما می‌توانیم یک نظم مدنی کاملاً معقول پیشرفته درست کنیم که براساس عقلانیت باشد. عقلانیت اسلامی منبعث از مکتب اهل بیت(ع) است و البته مکانیزم دموکراسی نمایندگان در آن وجود دارد.
تجربه اجتماعی جمهوری اسلامی در یک بستر در خلاء نیست
وی اظهارداشت: در این چهل و اندی سال هم عملاً توفیقات چشمگیری وجود داشته و ضمناً نقاطی ضعفی هم هست که نشان می دهد ما به این قسمت‌ها کم توجه کرده‌ایم. ما اصلاً به ساختار مدنی خیلی توجه نداریم فقط زمان انتخابات و دعوای سیاسی این بخش رشد می‌کند و بعد فراموش می‌شود در حالی که چرخ دنده های زندگی مدنی خیلی چیز مهمی است و احتیاج به توسعه دارد.
منظومه فکری رهبر انقلاب در موضوع عدالت
حجت‌الاسلام خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه این نشست گفت: هفت ویژگی برای عدالت در سخنان رهبر انقلاب وجود دارد، عدالت وسیع، امری غایی، جانبدارانه، جامع، شامل، وسیع و گسترده است. در بیانات رهبر انقلاب، عدالت، حق، قانون فطری، سنت الهی اصل ثابت اسلام محور و مدار همه چیز است.
وی با اشاره به بخش دیگری از سخنان رهبر انقلاب در مورد اینکه عدالت چیست؟، افزود: در بیانات رهبر انقلاب عنوان کردند که عدالت به معنای برابری و مساوات و توزیع فقر و تندروی نیست، عدالت در اسلام معارض با مفاهیم دیگر نیست و نسبتی با مفاهیم و بعثت انبیای الهی دارد.
عدالت ورزی با عقلانیت امکان پذیر است و البته کافی نیست
وی ادامه داد: عدالت ورزی با عقلانیت امکان پذیر است و البته کافی نیست و باید از وحی نیز استفاده کنیم، نسبت عدالت و معنویت و ارزش‌های اخلاقی می تواند مسائل مختلف را حل کند.
خسروپناه درمورد نسبت آزادی و عدالت گفت: آزادی بدون عدالت و عدالت بدون آزادی بوجود نمی آید.در تفکر اسلامی و منظومه فکری رهبر انقلاب آزادی و عدالت درهم تنیده است. عدالت و آزادی از صنف حق در بیانات رهبر انقلاب عنوان شده و اگر قرار است به آزادی برسیم باید نظام عادلانه اجتماعی شکل بگیرد که در اینجا نقش دولت به معنای عام مهم است.
آزادی و عدالت و چالش‌های اقتصادی در جامعه
حجت‌الاسلام خسروپناه خاطرنشان کرد: نظریه اسلام در باب عدالت و آزادی مبتنی بر الگوی انسان شناسی است، و باید نظریه ما در باب انسان مشخص شود. در وضعیت کنونی جامعه با چالش هایی مواجهیم که اگر تئوری رهبری در عدالت اجرا شود این چالش ها حل می شود. مثلا چالش مهاجرت، بسیاری از قوانین و ضوابط اگر مبتنی بر منظومه فکری «آزادی» رهبر انقلاب باشد، بسیاری از چالش های نخبگان و مهاجرت حل می شود.
وی با اشاره به چالش های اقتصادی در جامعه گفت: ۸۵ درصد اقتصاد دولتی و ۱۵ درصد خصوصی است زیرا ساختار حکمرانی دولت اجازه نمی دهد اصل ۴۴ ابلاغی رهبر انقلاب اجرا شود. باید امنیت سرمایه گذاری ایجاد شود تا سرمایه گذاری ها از خارج وارد کشور شود و در برخورد با تخلفات اقتصادی نباید از حیض انتفاع افراد اقتصادی را ساقط کرد.
خسروپناه در پایان خاطرنشان کرد: ۶۰ درصد پوشاک از طریق قاچاق وارد کشور می شود با مرور بر فرایند مقررات و اجرائیات گمرک می بینیم که ساختار طوری ناعادلانه است که مانع آزادی در اشتغال و تولید است. در این نشست ها باید کاربست آزادی و عدالت و حقوق ملت و چالش هایی که با آن مواجه هستیم حاصل شود باید خروجی این مباحث سر سفره مردم حاضر شود تا به نتیجه واقعی و عینی برسیم در غیر اینصورت نتیجه ای ندارد و ناکام است.
نظر شما