خبرگزاری شبستان، گروه بین‌الملل: سلطان نشین عمان سرشار از آداب و رسوم مرتبط با ماه مبارک رمضان است، مناسبتی که ترکیبی از معنویت و آداب و رسوم اجتماعی است که نشان دهنده هویت جامعه است.
با گذشت زمان، این آداب و رسوم تحت تأثیر تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فناوری قرار گرفته است، بنابراین برخی از سنت‌های قدیمی از بین رفته‌اند و روش‌های جدیدی برای جشن گرفتن ماه مبارک پدیدار شده است که نشان دهنده توانایی جامعه برای انطباق با خواسته‌های زمانه بدون کنار گذاشتن ارزش‌های همبستگی و ارتباط است.
آداب و رسوم بین دیروز و امروز
با گذشت دهه‌ها، آداب و رسوم ماه رمضان به دلیل تغییرات عمده‌ای که در جامعه رخ می دهد، دستخوش دگرگونی‌های قابل توجهی شده است که منجر به انطباق برخی از اعمال ماه رمضان و ناپدید شدن برخی دیگر شده است.
سفره‌های ماه مبارک رمضان در گذشته با سادگی و اتکا به غذاهای محلی مانند خرما، ماست، نان و قیمه خانگی را متمایز می‌شد، امروزه گسترش غذاهای آماده و غذاهای وارداتی، تنوع بیشتری پیدا کرده است.
برخی از آداب و رسوم ماه مبارک رمضان نیز در فضای اجتماعی تغییر کرده است. در گذشته، کودکان در محله ها در اذان مغرب پرسه می زدند و جملاتی مبنی بر افطاری می خواندند، اما این رسم از بین رفته و جای خود را به بلندگوها و اعلان‌های دیجیتال داده است.
اما سنت «مسحّر» که در خیابان‌ها پرسه می‌زد و مردم را به سحری (غذای صبحگاهی) فرا می‌خواند، در گذشته باقی مانده است و زنگ هشدار تلفن و اپلیکیشن‌های هوشمند جایگزین آن شده است.
با این حال، برخی از آداب و رسوم مانند تبادل غذای افطاری بین همسایه ها که نشان دهنده روحیه همبستگی اجتماعی است و همچنین گردهمایی‌های خانوادگی پس از افطار، البته کمتر از گذشته، همچنان پابرجاست، علاوه بر این، بازی‌های قدیمی رمضانی که زمانی در محله‌ها انجام می شد، مانند «تیله» و «غمیضه» با فعالیت‌های تفریحی مدرن در پارک ها و پارک ها جایگزین شده است.
اگرچه رسانه‌های اجتماعی عملاً شکاف‌ها را پر کرده‌اند، اما دیدارهای چهره به چهره نیز کاهش یافته‌اند و برخی از سنت‌های اجتماعی را در معرض خطر انقراض قرار داده‌اند.
افطاری‌های گروهی در مساجد و اماکن عمومی نیز از مهم‌ترین ویژگی ماه رمضان است، جایی که روستاییان دور یک سفره جمع می شوند، غذا را تقسیم می کنند و پیوندهای برادری را تقویت می کنند.
رمضان: معنویت در حال تغییر
«حارث سیف الخروصی» پژوهشگر و محقق می گوید: ماه رمضان در جهان اسلام به طور کلی فضایی خاص و متمایز دارد که در آن پیوند انسان و خالقش تقویت می‌شود و ارتباط انسان با هم‌نوعش از طریق ارتباط و محبت است.
الخروصی توضیح داد که سلطنت عمان نیز از این فضای معنوی مستثنی نیست، اما تغییر الگوها قانون زمان است و تغییر تنها ثابت در این جهان است.
این پژوهشگر می‌گوید که چند دهه پیش، ماه رمضان در عمان ماه ملاقات بین افراد جامعه به شمار می‌رفت، جلسات به ویژه در سفره افطار، نماز تراویح و مجالس ذکر افزایش می‌یابد، اما تغییر الگوهای اجتماعی بر جامعه سایه افکنده است.
الخروصی خاطرنشان می کند که امروزه با توجه به انقلاب ارتباطات اجتماعی که جهان را فرا گرفته است، مردم بیشتر منزوی شده اند. بنابراین امروز آنها با سرعت زیادی زندگی می کنند و زمان کمی برای خود و معانی هستی مرتبط با آنها پیدا می کنند.
«دکتر بدریه النبهانی» پژوهشگر تاریخی، در این باره می گوید: آداب و رسوم رمضان در عمان به شدت تحت تأثیر تغییرات اجتماعی ناشی از عواملی مانند توسعه فناوری، ورود زنان به نیروی کار و رشد اقتصادی مرتبط با مهاجرت‌های داخلی قرار گرفته است که بر روابط بین خانواده‌های گسترده تأثیر گذاشته است.
النبهانی توضیح داد که گردهمایی‌های خانوادگی به دلیل مشغله مردم به کار یا تحصیل کمتر شده است. همچنین استفاده گسترده از رسانه های اجتماعی منجر به تغییراتی در نحوه برقراری ارتباط و جشن گرفتن ماه مبارک شده است و برخی از روابط سنتی را که بر اساس دیدارهای مستقیم و چهره به چهره ساخته شده اند، تضعیف کرده است.
النبهانی همچنین خاطرنشان کرد که عمانی‌ها هنوز بسیاری از آداب و رسوم ماه رمضان را حفظ می‌کنند و در تعطیلات هر زمان که فرصت داشته باشند، این آداب و رسوم را انجام می‌دهند. به طوری که شب نیمه ماه رمضان هنوز در آداب و رسوم رمضان زنده است و به اشکال مختلف در اکثر استان‌های عمان انجام می‌شود.
او معتقد است که امروزه بسیاری از مردم دلتنگ مجالس بزرگ خانوادگی در ماه مبارک رمضان می شوند، زمانی که خانواده‌ها برای صرف افطاری و سحری در خانه جمع می‌شدند. این لحظات باعث تقویت پیوندها و دوستی‌های خانوادگی و ایجاد خاطرات فراموش نشدنی می‌شد.
النبهانی می افزاید: نسل های جدید سعی می‌کنند روح ماه رمضان را حفظ کنند، اما به شیوه‌هایی که ممکن است با گذشته متفاوت باشد، در حالی که بسیاری از جوانان به آداب و رسوم رمضان علاقه نشان می‌دهند، میل آنها به جشن گرفتن ممکن است ناشی از سرگرمی‌های مدرن و مزایای اجتماعی باشد.
وی همچنین تاکید کرد که دستیابی به تعادل بین توسعه و حفظ آداب و رسوم اصیل مستلزم ترویج آداب و رسوم سنتی از طریق گنجاندن آنها در برنامه های درسی مدارس، سازماندهی رویدادهای اجتماعی با محوریت آداب و رسوم ماه مبارک رمضان و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای انتشار محتوای فرهنگی، تشویق جوانان به شرکت در رویدادهایی که سنت‌ها و میراث آنها را نشان می‌دهد، است.
رویدادهای اجتماعی خاص
در طول ماه مبارک در عمان، خانواده و عزیزان در یک گردهمایی خانوادگی خاص گرد هم می آیند، این گردهمایی با تهیه و ارائه غذاهای سنتی و در عین حال به اشتراک گذاشتن شادی در فضایی جذاب متمایز می شود که نشان دهنده روحیه بردباری و خوش بینی در از استقبال ماه مبارک روزه است.
جشن قرنقشوه جشنی است که معمولا کودکان در نیمه ماه رمضان به انتظار آن هستند و بزرگترها روزها قبل از شروع این جشن، با انتخاب لباس جدید در حال آماده شدن برای آن هستند و در روز چهاردهم ماه مبارک رمضان، پس از نماز مغرب، کودکان دسته دسته بیرون می‌روند تا از خانه‌هایی که بزرگترها در آنجا منتظرشان هستند، با شیرینی، پول نقد، آجیل و سایر شیرینی‌ها از آنان پذیرایی کنند.
پایتخت، مسقط، یکی از مناطقی است که این رسم را بیشتر برگزار می‌کند، جایی که کودکان پس از افطار دسته‌جمعی بیرون می‌روند و برای «قرنقشوه» که شامل شیرینی و پول است، سر و صدا می‌کنند.
این رسم نشان‌دهنده جشنی برای کودکان است، زیرا آنها از خانه به خانه برای جمع‌آوری هدایایی که از خانه‌ای به خانه دیگر متفاوت است، می‌روند و با آخرین تحولات و علایق کودکان همراه می‌شوند.
نظر شما