خبرگزاری شبستان-شمال استان اصفهان/روح اله باقری؛کاشان، نگین کویر ایران، در نوروز ۱۴۰۴ میزبان بیش از نیم میلیون گردشگر از سراسر کشور بود. این شهر تاریخی با خانه‌های باشکوه، باغ‌های سرسبز و آیین‌های سنتی، توانست بار دیگر جایگاه خود را به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری ایران تثبیت کند.
این منطقه کویری که به داشتن خانه‌های تاریخی باشکوه، باغ‌های ایرانی چشم‌نواز و مراسم‌های سنتی زنده مشهور است، بار دیگر توانست خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران مطرح کند.
در طول ۱۳ روز تعطیلات نوروزی، بناهای تاریخی مانند باغ فین، خانه های تاریخی، جاذبه های طبیعی قمصر و نیاسر و برزک پذیرای خیل عظیمی از گردشگران بود. علاوه بر این، شهر زیرزمینی نوش آباد و کویر مرنجاب هم با آسمان پرستاره و تپه‌های شنی در شهرستان آران و بیدگل، تجربه‌ای متفاوت و به یادماندنی را برای بازدیدکنندگان رقم زده است.
شمار گردشگران نوروزی کاشان از مرز نیم میلیون نفر عبور کرد
رئیس ستاد هماهنگی خدمات سفر شهرستان کاشان به افزایش۳۷ درصدی بازدید گردشگران از کاشان در روز ۱۱ فروردین نسبت به روز دهم نوروز گفت: شمار بازدید گردشگران در مدت ۱۳ روز تعطیلات نوروزی از جهان شهر کاشان از مرز نیم میلیون نفر گذشت.
مجتبی راعی افزود: ۵۹۸ هزار و ۷۶۰ گردشگر در بازه زمانی ۲۸ اسفند ۱۴۰۳ تا پایان یازدهمین روز از فروردین ۱۴۰۴ از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی در شهرهای قمصر، نیاسر، بَرزُک و ابنیه تاریخی فرهنگی تحت پوشش میراث و شهرداری در شهر کاشان از جمله اماکن شاخص باغ تاریخی فین، خانه بروجردی، تپه‌های باستانی سیلک، خانه طباطبایی، خانه عباسیان، حمام سلطان امیر احمد، مسجد آقابزرگ و بازار دیدن کردند.
به گفته وی، ۶۵ هزار و ۶۰۸ نفر روز ۱۰ فروردین از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرستان کاشان بازدید کردند که این آمار در روز ۱۱ فروردین با بازدید ۱۰۵ هزار و ۴۱۵ نفر رشد ۳۷ درصدی داشت.
وی تاکید کرد: باغ فین با ۱۵۷ هزار و سه نفر بازدید کننده در مدت یاد شده از بین ابنیه تاریخی شهرستان کاشان و استان اصفهان نیز در صدر بازدیدها قرار گرفته است. شمار بازدید گردشگران در سایر آثار و ابنیه تاریخی شهرستان نسبت به سایر روزها افزایش یافته است.
راعی با اشاره به وجود چهار محور گردشگری قمصر، نیاسر، برزک و کاشان گفت: روستاهای دُرّه، نَشَلج و باریکرسف با وجود آستان مقدس امامزاده حضرت سلطان علی ابن امام محمدباقر (ع) در مشهد اردهال به عنوان کربلای ایران به عنوان سه روستای هدف گردشگری مصوب انتخاب و معرفی شده است.
چرا منطقه کاشان این قدر در نوروز محبوب است؟
نگاهی کوتاه به تنها چند جاذبه اصلی گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی این منطقه، پاسخی به این پرسش است:
۱. باغ فین: تجلی هنر و تاریخ در دل کویر
باغ فین، بدون شک، یکی از زیباترین و مهم‌ترین باغ‌های تاریخی ایران است که در شهر کاشان واقع شده است. این باغ که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، نمونه‌ای برجسته از باغ‌های ایرانی است و قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد.
باغ فین با طراحی دقیق و هنرمندانه خود، نمونه‌ای کامل از باغ‌های ایرانی است. این باغ دارای حوض‌های متعدد، فواره‌های زیبا، درختان سرو سر به فلک کشیده و ساختمان‌های تاریخی است که همگی در کنار هم فضایی دلنشین و آرامش‌بخش را ایجاد می‌کنند. آب در باغ فین نقش بسیار مهمی دارد و از طریق قنات فین تامین می‌شود.
این اثر جهانی علاوه بر زیبایی‌های بصری، از نظر تاریخی نیز اهمیت فراوانی دارد. این باغ محل وقوع قتل امیرکبیر، صدراعظم مشهور ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است. حمام فین که در این باغ واقع شده، محل به قتل رسیدن امیرکبیر است و هر ساله گردشگران بسیاری از این مکان بازدید می‌کنند.
بخش‌های مختلف باغ فین شامل بخش‌های مختلفی از جمله عمارت شتر گلو، موزه ملی کاشان، حمام فین و کتابخانه است. هر کدام از این بخش‌ها دارای ویژگی‌های خاص خود هستند و بازدید از آن‌ها تجربه‌ای متفاوت را برای گردشگران رقم می‌زند.
۲.خانه‌های تاریخی کاشان؛ گنجینه‌های معماری ایرانی
خانه طباطبایی‌ها: عروس خانه‌های کاشان
خانه طباطبایی‌ها، که اغلب به عنوان “عروس خانه‌های کاشان” شناخته می‌شود، یکی از برجسته‌ترین و زیباترین خانه‌های تاریخی این شهر است. این خانه که در دوران قاجار و به دستور حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی، از تجار معروف فرش، ساخته شده، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری مسکونی ایرانی است.
خانه طباطبایی‌ها با زیربنایی حدود ۴۷۰۰ متر مربع، شامل سه بخش اصلی: اندرونی، بیرونی و بخش مخصوص خدمه است. این خانه دارای سه حیاط (حیاط اصلی، حیاط خدمه و حیاط گودال باغچه) است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. حیاط اصلی خانه با حوض بزرگ، باغچه‌های زیبا و ایوان‌های باشکوه، فضایی دلنشین و آرامش‌بخش را ایجاد می‌کند.
بخش اندرونی، مخصوص سکونت خانواده بوده و شامل اتاق‌های متعدد، پنجره‌های ارسی زیبا و تزئینات ظریف است و بخش بیرونی آن برای پذیرایی از مهمانان و انجام امور تجاری استفاده می‌شده و دارای اتاق‌های بزرگ و تزئینات باشکوه است.
تزئینات خانه طباطبایی‌ها شامل گچ‌بری‌های ظریف، نقاشی‌های دیواری زیبا، شیشه‌های رنگی (ارسی) و آینه‌کاری است. گچ‌بری‌های این خانه با طرح‌های گل و بوته، پرندگان و نقوش هندسی، نمونه‌ای بی‌نظیر از هنر گچ‌بری ایرانی را به نمایش می‌گذارند. شیشه‌های رنگی ارسی نیز با انعکاس نور خورشید، فضایی رنگارنگ و جذاب را در داخل خانه ایجاد می‌کنند.
از ویژگی‌های خاص خانه طباطبایی‌ها می‌توان به استفاده از نور طبیعی، وجود بادگیرها و حیاط‌های متعدد و تهویه طبیعی هوا و استفاده از مصالح بومی مانند خشت و گل که باعث خنکی خانه در تابستان و گرمی آن در زمستان می شود اشاره کرد.
خانه بروجردی‌ها: نمادی از شکوه و هنر قاجاری
خانه بروجردی‌ها، که در اواسط قرن ۱۳ هجری قمری به دست تاجری به نام حاج سید حسن نطنزی (بروجردی) ساخته شده، یکی دیگر از خانه‌های تاریخی مشهور کاشان است. این خانه به دلیل بادگیرهای بلند و گچ‌بری‌های منحصربه‌فردش شناخته می‌شود و نمادی از شکوه و هنر قاجاری است.
خانه بروجردی‌ها دارای دو حیاط بزرگ (حیاط بیرونی و حیاط اندرونی) و یک حیاط کوچک‌تر (حیاط خدمه) است. این خانه با زیربنایی حدود ۱۷۰۰ متر مربع، شامل اتاق‌های متعدد، ایوان‌های بزرگ و یک تالار اصلی است. بادگیرهای خانه بروجردی‌ها از ویژگی‌های بارز این خانه هستند. این بادگیرها با طراحی خاص خود، هوا را به داخل خانه هدایت کرده و باعث تهویه طبیعی هوا می‌شوند.
تالار اصلی خانه بروجردی‌ها با گچ‌بری‌های زیبا، نقاشی‌های دیواری و آینه‌کاری، فضایی باشکوه و مجلل را ایجاد می‌کند.
تزئینات خانه بروجردی‌ها شامل گچ‌بری، نقاشی دیواری، آینه‌کاری و حجاری است. گچ‌بری‌های این خانه با طرح‌های گل و بوته، پرندگان و نقوش اسلیمی، نمونه‌ای از هنر گچ‌بری ایرانی را به نمایش می‌گذارند. نقاشی‌های دیواری نیز با موضوعات مختلف، از جمله صحنه‌های شکار، نبرد و زندگی روزمره، زینت‌بخش دیوارهای خانه هستند.
گفته می‌شود که حاج سید حسن نطنزی (بروجردی) این خانه را برای سکونت دخترش که همسر تاجر معروف دیگری بود، ساخته است.
خانه عامری‌ها: بزرگترین خانه تاریخی کاشان
خانه عامری‌ها، که یکی از بزرگترین خانه‌های تاریخی کاشان است، با زیربنایی حدود ۷۰۰۰ متر مربع، دارای هفت حیاط و بیش از ۸۰ اتاق است. این خانه در دوران زندیه ساخته شده و در دوران قاجار توسعه یافته است.
معماری و طراحی: خانه عامری‌ها با حیاط‌های متعدد، اتاق‌های بزرگ، ایوان‌های باشکوه و تزئینات زیبا، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری مسکونی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. این خانه شامل بخش‌های مختلفی از جمله اندرونی، بیرونی، بخش مخصوص خدمه و اصطبل است.
حیاط‌ها: هر کدام از حیاط‌های خانه عامری‌ها دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. حیاط اصلی خانه با حوض بزرگ، باغچه‌های زیبا و ایوان‌های باشکوه، فضایی دلنشین و آرامش‌بخش را ایجاد می‌کند.
اتاق‌ها: اتاق‌های خانه عامری‌ها با کاربری‌های مختلف، از جمله اتاق نشیمن، اتاق خواب، اتاق کار و اتاق پذیرایی، طراحی شده‌اند.
تزئینات: تزئینات خانه عامری‌ها شامل گچ‌بری، نقاشی دیواری، آینه‌کاری و منبت‌کاری است. گچ‌بری‌های این خانه با طرح‌های گل و بوته، پرندگان و نقوش هندسی، نمونه‌ای از هنر گچ‌بری ایرانی را به نمایش می‌گذارند.
کاربری فعلی: خانه عامری‌ها پس از مرمت و بازسازی، به عنوان هتل و رستوران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برگزاری جشنواره‌های نوروزی، برپایی نمایشگاه‌های صنایع دستی و اجرای برنامه‌های فرهنگی متنوع، از جمله اقداماتی بود که در جذب گردشگران موثر واقع شد.
همچنین، اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای اطراف کاشان نیز با استقبال خوبی از سوی گردشگران مواجه شدند. این اقامتگاه‌ها با ارائه خدمات سنتی و ایجاد فضایی صمیمی و دلنشین، تجربه‌ای اصیل از زندگی در دل کویر را برای مهمانان خود به ارمغان آوردند.
سایر خانه‌های تاریخی
علاوه بر خانه‌های ذکر شده، کاشان دارای خانه‌های تاریخی دیگری نیز است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. از جمله این خانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خانه عباسیان: این خانه با معماری زیبا و تزئینات منحصربه‌فرد، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری کاشان است.
خانه منوچهری: این خانه که به عنوان هتل سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای حیاط زیبا و اتاق‌های دلنشین است.
خانه احسان: این خانه با معماری خاص و تزئینات زیبا، یکی دیگر از نمونه‌های معماری مسکونی ایرانی در کاشان است.
۳. شهر زیرزمینی نوش‌آباد؛ سفری به اعماق تاریخ
شهر زیرزمینی نوش‌آباد، که با نام “اویی” نیز شناخته می‌شود، یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه است. گرچه این منطقه گردشگری در محدوده شهرستان آران و بیدگل واقع شده است اما همسایگی این دو شهرستان گردشگران را به این شهر که در زیر شهر نوش‌آباد واقع شده گسیل می دارد. این شهر در دوران سلجوقیان به عنوان پناهگاهی برای مردم در برابر حملات دشمنان ساخته شده است.
معماری و ساختار: شهر زیرزمینی نوش‌آباد دارای ساختاری پیچیده و تودرتو است. این شهر شامل اتاق‌های متعدد، راهروهای باریک، چاه‌های آب و سیستم تهویه هوا است. معماری این شهر به گونه‌ای است که در صورت حمله دشمنان، امکان دفاع و مقاومت برای ساکنان فراهم باشد.
کاربری: شهر زیرزمینی نوش‌آباد در دوران مختلف تاریخی کاربری‌های گوناگونی داشته است. این شهر علاوه بر پناهگاه، به عنوان محل نگهداری آذوقه، انبار اسلحه و محل عبادت نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
اهمیت تاریخی: شهر زیرزمینی نوش‌آباد یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران است که نشان‌دهنده نبوغ و خلاقیت ایرانیان در ساخت و ساز است. این شهر همچنین اطلاعات ارزشمندی را درباره زندگی و فرهنگ مردم در دوران گذشته در اختیار ما قرار می‌دهد.
۴. کویر مرنجاب: تجربه‌ای متفاوت در دل طبیعت
کویر مرنجاب، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین کویرهای ایران است که در شهرستان آران و بیدگل و همجوار با شهرستان کاشان واقع شده است. این کویر با تپه‌های شنی طلایی، آسمان پرستاره و سکوت بی‌انتهایش، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای گردشگران رقم می‌زند.
کویر مرنجاب دارای جاذبه‌های متعددی است که از جمله آن‌ها می‌توان به تپه‌های شنی، دریاچه نمک آران و بیدگل، کاروانسرای مرنجاب که به ثبت جهانی رسیده و چاه دستکند اشاره کرد. تپه‌های شنی این کویر مکانی ایده‌آل برای تفریحاتی مانند سافاری، شترسواری و پیاده‌روی هستند.
در کویر مرنجاب می‌توان فعالیت‌های مختلفی انجام داد و سفر خاطره انگیزی را تجربه کرد. سافاری با خودروهای آفرود، شترسواری، پیاده‌روی در تپه‌های شنی، رصد ستارگان در شب و عکاسی از مناظر کویری از جمله این فعالیت‌ها هستند.
بهترین زمان سفر به کویر مرنجاب فصل‌های بهار و پاییز است. در این فصل‌ها هم هوا خنک و مطبوع است و از گرمای طاقت‌فرسای تابستان خبری نیست و هم بلورها و کرت های نمکی شکل گرفته در دریاچه نمک آران و بیدگل، صحنه های بی نظیری را بوجود می آورند که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.
۵. جاذبه های معنوی گردشگری کاشان
کاشان به عنوان یک مقصد برجسته گردشگری معنوی، با داشتن جاذبه‌های مذهبی و فرهنگی متعدد، فرصتی منحصر به فرد برای زائران و گردشگران فراهم می‌کند. این شهر نه تنها تاریخ و فرهنگ غنی خود را به نمایش می‌گذارد، بلکه با آستان امامزادگان و مساجد تاریخی، فضایی معنوی و آرامش‌بخش را به وجود می‌آورد.
مسجد جامع کاشان؛ شاهکاری از معماری اسلامی
مسجد جامع کاشان، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مساجد تاریخی ایران، در مرکز شهر کاشان واقع شده است. این مسجد با قدمتی بیش از ۸۰۰ سال، شاهکاری از معماری اسلامی ایرانی است و در طول تاریخ، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
مسجد جامع کاشان در قرن پنجم هجری قمری (دوره سلجوقی) ساخته شده و در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوره‌های ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجاری، مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است. این مسجد دارای معماری زیبا و منحصربه‌فردی است و شامل صحن، ایوان، شبستان، گنبد، مناره و محراب است.
صحن مسجد جامع کاشان، فضایی وسیع و آرامش‌بخش است که در مرکز آن، حوضی بزرگ قرار دارد. ایوان مسجد، با ارتفاع بلند و تزئینات زیبا، یکی از زیباترین ایوان‌های مساجد تاریخی ایران است. شبستان مسجد جامع کاشان، فضایی بزرگ و مسقف است که برای برگزاری نماز جماعت و سایر مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد و گنبد آن با ارتفاع بلند و تزئینات کاشی‌کاری، از دور قابل مشاهده است و نشان از عظمت این مسجد دارد.
مناره مسجد جامع کاشان، با ارتفاع حدود ۳۰ متر، یکی از بلندترین مناره‌های مساجد تاریخی ایران است و محراب مسجد، با تزئینات گچ‌بری و کاشی‌کاری، یکی از زیباترین محراب‌های مساجد تاریخی ایران است.
مسجد آقا بزرگ کاشان: تلفیقی از شکوه معماری و معنویت
مسجد آقا بزرگ، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین مساجد تاریخی ایران، در شهر کاشان واقع شده است. این مسجد با معماری منحصربه‌فرد، تزئینات چشم‌نواز و فضایی معنوی، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم کاشان به شمار می‌رود.
این مسجد در اواسط قرن سیزدهم هجری قمری (دوره قاجار) به همت حاج محمدتقی خانبان، از خیرین کاشان، ساخته شده است. این مسجد به یادبود آقا محمدباقر، از علمای برجسته کاشان، نامگذاری شده است.
مسجد آقا بزرگ دارای معماری زیبا و منحصربه‌فردی است. این مسجد شامل صحن، ایوان، شبستان، گنبد، مناره، مدرسه علمیه و سرداب است. صحن مسجد آقا بزرگ، فضایی وسیع و آرامش‌بخش است که در مرکز آن، حوضی بزرگ قرار دارد. دور تا دور صحن، حجره‌های مدرسه علمیه قرار گرفته‌اند که محل سکونت طلاب علوم دینی است.
ایوان مسجد آقا بزرگ، با ارتفاع بلند و تزئینات کاشی‌کاری زیبا، یکی از زیباترین ایوان‌های مساجد تاریخی ایران است. این ایوان، ورودی اصلی مسجد به شبستان است. شبستان آن، فضایی بزرگ و مسقف است که برای برگزاری نماز جماعت و سایر مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سقف شبستان، با گنبدی بزرگ و باشکوه پوشیده شده است. گنبد مسجد آقا بزرگ، یکی از بزرگترین گنبدهای آجری ایران است و از نظر معماری، شاهکاری به شمار می‌رود. این گنبد با ارتفاع بلند و تزئینات کاشی‌کاری، از دور قابل مشاهده است و نشان از عظمت این مسجد دارد.
مسجد آقا بزرگ دارای دو مناره بلند و زیبا است که در دو طرف ایوان قرار گرفته‌اند. این مناره‌ها، با تزئینات کاشی‌کاری، جلوه‌ای خاص به مسجد بخشیده‌اند. همچنین سرداب مسجد آقا بزرگ، فضایی زیرزمینی است که در زیر شبستان قرار دارد. این سرداب، در فصل تابستان، فضایی خنک و مطبوع را برای نمازگزاران فراهم می‌کند.
مسجد آقا بزرگ با تزئینات کاشی‌کاری، گچ‌بری، مقرنس‌کاری و خطاطی، یکی از زیباترین مساجد تاریخی ایران است. در تزئینات این مسجد، از طرح‌های گل و بوته، نقوش هندسی و آیات قرآن استفاده شده است.
این مسجد علاوه بر اهمیت مذهبی، از نظر فرهنگی نیز دارای اهمیت زیادی است. این مسجد، در طول تاریخ، محل برگزاری مراسم مذهبی، فعالیت‌های فرهنگی و گردهمایی‌های مردمی بوده است.
حرم سلطانعلی(ع) و هلال بن علی(ع)؛ دو گنجینه معنوی در تاریخ منطقه فرهنگی کاشان
آستان های مقدس حضرت سلطانعلی بن امام باقر(ع) در مشهد اردهال و حضرت محمدهلال بن علی(ع) در شهرستان آران و بیدگل به عنوان دو شخصیت برجسته از خاندان اهل بیت (ع)، در تاریخ منطقه فرهنگی کاشان نقش ویژه‌ای ایفا کرده و به مجمعی از زائران و محبان بدل شده‌اند. این دو مکان نه‌تنها از نظر مذهبی بلکه از لحاظ تاریخی نیز به عنوان گنجینه‌هایی از فرهنگ و ادب اسلامی به حساب می‌آیند.
زائران با حضور در این آستان‌ها می‌توانند به عمق تاریخ و روحانیت این سرزمین پی ببرند و تجربه‌ای معنوی و فراموش‌نشدنی را از آن خود کنند.
افزون بر هزار و ۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده در کاشان
افزون بر یکهزار و ۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده این شهرستان که ۳۴۱ اثر آن در فهرست میراث ملی کشور و ۴۰ اثر در میراث معنوی فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده و اکنون ۲۵ اثر تاریخی و طبیعی کاشان قابل بازدید است.
پنج اثر ثبتی کاشان شامل مجموعه باغ موزه فین، مهارت سنتی بافت قالی کاشان، کاروانسرای گبرآباد و آئین قالیشویان مشهد اردهال کاشان-شهر جهانی نساجی سنتی در فهرست میراث جهانی سازمان علمی- فرهنگی یونسکو وجود دارد که هنرمندان کاشانی نیز ۸۰ نشان ملی کشور و ۲۰ نشان جهانی صنایع دستی را از سازمان فرهنگی یونسکو دریافت کرده‌اند.
منطقه کاشان با این حجم از استقبال گردشگران در نوروز، نشان داد که همچنان یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور است و می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب، نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری ایران ایفا کند.
نظر شما