مستندسازی سیر تحول برنامه پنجم توسعه

به گزارش خبرگزاری شبستان، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مقوله مستندسازی سیر تحول برنامه پنجم توسعه از لایحه تا قانون را بررسی کرد. دفتر مطالعات برنامه و بودجه این مرکز اعلام کرد:
بررسی لایحه برنامه پنجم، مصوبات کمیسیون تلفیق برنامه و مصوبات صحن علنی یا همان قانون برنامه پنجم توسعه نشان‌دهنده آن است که برنامه پنجم توسعه نسبت به برخی موضوعات توجه ویژه‌ای داشته که اهم آنها عبارتند از:
ـ توجه به رفع برخی مشکلات اساسی کشور و مقوله‌های مهم
ـ توجه بیشتر و عدم تناقض کمتر با قوانین مادر تصویب شده
ـ سعی در رعایت انطباق با سیاست‌های کلی ابلاغی برنامه پنجم توسعه کشور
ـ توجه بیشتر به همکاری‌های منطقه‌ای (در سیاست خارجی)
ـ توجه بیشتر به موضوع‌های قبل از وقوع جرم و اصلاح قوانین مربوط و تقویت زیرساخت‌ها (در بخش قضایی)
ـ ایجاد صندوق توسعه ملی و تغییر نگاه به درآمدهای حاصل از نفت و گاز (در بخش انرژی)
ـ توجه به تدوین الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی و توجه بیشتر به دین‌باوری و حمایت از بخش‌های غیردولتی (در بخش فرهنگ)
ـ توجه بیشتر به توسعه علوم انسانی و بازنگری محتوای دروس و تدوین رشته‌های جدید (در بخش آموزش)
بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد آنچه به عنوان لایحه دولت یا مصوبه کمیسیون تلفیق مطرح شده فاقد ویژگی‌های برنامه پنج ساله متناسب با اولویت‌های اساسی کشور به ویژه برای دوره سرنوشت‌ساز آتی است و با وجود برخی کاستی‌های اساسی و نقاط ضعف در متن قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، از جمله فقدان جداول اهداف کلان و کمی احکام برنامه که برای اولین بار این امر اتفاق افتاده است و کم توجهی به مهمترین اولویت‌ها در تصویب پاره‌ای مواد مهم، بنابراین می‌توان امید داشت که با تصویب الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، برنامه‌های بعدی توسعه، مشکلات و نواقص برنامه‌های گذشته را نداشته و رسیدن به اهداف غایی چشم‌انداز 20 ساله را امکانپذیرتر کند.
واقعیت‌های پیش روی کشور از قبیل بهره‌وری نیروی کار و سرمایه، بی‌سابقه‌ترین سطح عرضه نیروی کار (به ویژه نیروی کار تحصیلکرده) در پنج سال آتی، تشدید محدودیت های مالی دولت و کمبود شدید منابع آزاد برای تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری، عدم بهبود شاخص‌های توزیع درآمد با وجود پیگیری سیاست‌های متعدد در چند سال گذشته و مواردی از این قبیل نشان می‌دهند که در وضعیت کنونی، اختلاف در مورد مرجع هدف‌گذاری و تعیین اولویت و.. اهمیت چندانی ندارد، آنچه مهم است نقش و جایگاه برنامه در حل مسائل اساسی کشور است، پنج سال بعد معلوم نیست که چه کسی رئیس قوه مجریه است یا چه کسانی در مجلس حضور دارند.
آنچه مهم است وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور در آن زمان است که باید در مجموع کشور را به آرمان‌های سند چشم‌انداز نزدیک کرده و رضایت خاطر مردم را فراهم کنند.
با توجه به نکات ذکر شده و درک شرایط موجود به نظر می‌رسد آن چه به عنوان لایحه دولت یا مصوبه کمیسیون تلفیق مطرح شده فاقد ویژگی‌های برنامه پنج ساله متناسب با اولویت‌های اساسی کشور به ویژه برای دوره سرنوشت‌ساز‌ آتی است.
هر چند بسیاری از کاستی‌ها و نقاط ضعف آنها در مصوبات نهایی صحن علنی برطرف شد و پاره ای از مسائل مهم و نکات مثبت از جمله توجه بیشتر و رفع تناقض با قوانین مادر تصویب شده، انطباق زیاد قانون با سیاست‌های کلی ابلاغی برنامه پنجم توسعه کشور، توجه مضاعف به همکاری‌های منطقه‌ای، عنایت فراوان به موضوع‌های قبل از وقوع جرم و اصلاح قوانین مربوط و تقویت زیرساخت‌ها، ایجاد صندوق توسعه ملی و تغییر نگاه به درآمدهای حاصل از نفت و گاز، توجه به تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و توجه بیشتر به دین‌باوری و حمایت از بخش‌های غیردولتی و ... مورد تأکید خاص قرار گرفته، بنابراین این مشکل اساسی همچنان باقی است که قانونی توسعه‌ای تصویب شده که اولین برنامه‌ای خواهد بود بدون جداول اهداف کلان و کمی و بدین ترتیب در سطح سیاست‌های کلی برنامه نیز اهداف کمی (به خصوص در حوزه امور اقتصادی) در برنامه وجود نخواهد داشت و به عبارتی مهمترین اولویت‌ها متناسب با منابع محدود در آن رعایت نشده است.
بنابراین می‌توان امیدوار بود که با تصویب الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، برنامه‌های بعدی توسعه علاوه بر عملیاتی تر بودن و توجه لازم به کیفیت همراه با کمیت رسیدن به اهداف، مشکلات و نواقص برنامه‌های گذشته را نداشته و رسیدن به اهداف غایی سند چشم‌انداز بیست ساله را امکان‌پذیرتر کنند.
پایان پیام/