شور حسینی در شهر حسینیه ها / عزاداری به رنگ دارالعباده

خبرگزاری شبستان-یزد

یزد شهر حسینیه هاست، عشق و علاقه مردمان دارالعباده به سید و سالار شهیدان در حسینیه ها تجلی یافته است، هر یک از محلات یزد حسینه دارند، حتی در روستاهایی که جمعیت چندانی نداشته باشند، دو اتاق ساخته اند و نام آن را حسینیه گذاشته اند، یزد یک حسینیه بزرگ است.

از قدیم در هر حسینیه نخل چوبی به نسبت حسینیه در محله یا روستا وجود داشته است، نخل را ظهر عاشورا با "یا حسین، یا حسین" دور کلک حرکت می دهند، نخل یادآور تابوتی است که پیکر امام حسین (ع) در آن از میدان جنگ به مزار همیشگی‌اش منتقل شد.

نام دارالعباده برای یزد بی مسمی نیست، یزدی ها نسبت به اهل بیت پیامبر(ص) به ویژه حضرت امام حسین(ع) ارادت بسیاری دارند.

یزدی ها قبل از آمدن ماه محرم، شهر را برای عزاداری آماده می کنند، زنان لباس سرخ و زرد را کنار می گذارند و پیراهن و چارقد های مشکی می پوشند و همین روال را تا آخر ماه صفر ادامه می دهند، مرد ها نیز سردار، قبا و یا پیراهن مشکی می پوشند، هرگز امکان ندارد که کسی در ایام محرم و صفر لباس قرمز یا گلی بپوشد، لباس ها باید مشکی، سورمه ای تند یا قهوه ای باشد.

در روزهای نخستین ماه محرم مراسم پرسه زنی و محله گردی در یزد برگزار می شود و چاووشی خوانان با خواندن اشعاری نظیر" هر که دارد هوس کرببلا بسم الله" هرکه دارد هوس همراهی ما بسم الله" خبر از آمدن ماه محرم می دهند.

در روزهای قبل از این مراسم نیز پوش حسینیه ها کشیده می شود، پوش پارچه محکمی با الیاف پنبه ای مزین به تصاویر و نقوش که نماد خیمه گاه دینی است، پوش بر سقف حسینیه ها کشیده می شود تا عزاداران به دور از هیاهوی روز و تابش گرمای کویر، مراسم عزاداری امام حسین (ع) را برپا می کنند.

صبح اول محرم، روضه خوانی ها در یزد آغاز می شود، برخی روضه خوانی ها بعد از اذان صبح و نماز اول وقت آغاز می شود که هنوز هوا تاریک است، مجالس روضه در همه حسینیه ها برگزار می شود، مجالس روضه خوانی به غیر از ماه محرم و صفر در ایام مختلف سال نیز در یزد ادامه دارد.

هیچگاه چراغ مجلس امام حسین(ع) در این شهر خاموش نشده است، حتی سال هایی که از طرف رضاخان، ممنوعیت روضه خوانی اعلام شده بود با وجود تمام سخت گیری های ماموران امنیتی باز هم در یزد مجلس روضه خوانی برگزار می شد.
 

در کنار مجالس روضه خوانی عزاداری هیئت های مذهبی یزد از شکوه و عظمت وصف ناپذیری برخوردار است، اکنون بیش از 400 هیئت عزاداری تنها در شهر یزد وجود دارد که قدمت برخی از آنان به اندازه قدمت تاریخ یزد است، برخی از این هیئت ها در قالب دسته های سینه زنی و زنجیر زنی در ایام محرم به محلات مختلف می روند و عزاداری می کنند.

در گذشته هیات های عزاداری از محلات مختلف یزد، در مرحله اول به طور ساده جمع می شدند و با سینه زنی از محله شان به طرف میدان امیر چخماق می آمدند و یک دور نخل را می بوسیدند و دور کلک امیر چخماق می گشتند و به محله های خود بر می گشتند.

دسته های سینه زنی و زنجیرزنی یزد از شهرت خاصی برخوردارند و از هیات های معروف یزد می توان هیات فهادان، علقمه، خلف باغ، باغ گندم، بعثت، خرمشاه، گنبدسبز، پنبه کاران و مسجدجامع را نام برد.

پیشاپیش دسته‌های عزادار، افرادی پرچم‌های بسیار بلند را حمل می‌کنند به رنگی غیر از سیاه و سپس پارچه‌ای در ابعاد 5/2 در 5/1 متر با نقاشی، منجوق دوزی و یا گلدوزی، نام و نشان هیئت عزادار بر روی آن نصب شده و با توجه به نام و عنوان هیئت، نقاشی از روز واقعه خونین تاسوعا و عاشورا و یا شعار مذهبی و احادیثی در آن درج می‌شود پس از آن به طور معمول علم وارد می‌شود، علم هایی بلند و رنگارنگ که بر بالای پرچم‌ها معمولا گنبد فلزی یا پنج پنجه و یا گمپوله ابریشمی و کرکی آویزان است.

پس از علم، دسته موزیک شامل شیپورزن، طبال و سنج زن وارد مجلس می‌شوند در ابتدا با صوت کشیده سلام و اجازه دخول می‌گیرند و وارد مسجد، تکیه و یا منزل عزاخانه می‌شوند، موزیک علاوه بر تداعی‌کننده آهنگ جنگ در زمان‌های قدیم، به گونه‌ای نیز مردم محله و حتی مسجد را از ورود هیات عزادار مطلع می‌کند البته برخی از هیات‌ها در یزد فاقد گروه موزیک هستند و این ریشه در سنن برجا مانده از گذشتگان دارد و در مواردی هم با نظر بزرگان و علما در برخی محله‌های شهر این برنامه از هیات‌ها کاسته شده است.
 

در بیشتر موارد در ابتدا حضور اعضا هیات همراه با جای گیری در محل مناسب به سینه‌زنی و یا زنجیر زنی مشغول می‌شوند که نوحه‌خوان با خواندن اشعاری با ریتم هماهنگ سینه‌ زنان عزادار را همراهی می‌کند.

در یزد به اسب زین کرده‌ای که به طرز خاص آراسته شده و پیشاپیش دسته عزاداری حرکت می‌کند، "کتل" می‌گویند. گاهی به گردن این اسب چند شال، ‌ترمه یا ابریشمی به رنگ‌های سبز و سرخ آویزان کرده و سر و صورت حیوان را با چند قطعه آیینه کوچک، نگین، قرآن و ... آذین می‌کنند و گاه بنا بر سلیقه شخصی و به تعبیری دیگر، پارچه سفید خون‌آلودی را بر پشت حیوان می‌کشند و چند قطعه چوب رنگ شده قرمز به نشانه تیر و پیکان در پارچه فرو می‌کنند. هم چنین کبوتر زنده‌ای را که با رنگ قرمز آغشته شده نیز بر پشت اسب می‌گذارند. افسار این اسب یا کتل همواره در دست محافظ آن است و جلو دسته سینه‌زنی حرکت می‌کند و محافظ آن مرتب سر و صورت حیوان را نوازش می‌کند. این حرکت نمادین را «اسب و کتل» می‌نامند.

حکایت نوحه های شورانگیز یزد و مداحان یزدی نیز شهره عام وخاص است و آنان از مداحان طراز اول ایران هستند.
 

طبخ غذای نذری امام حسین در این ایام از دیگر مراسم محرم یزد است، معمولا در صبح تاسوعا و عاشورا آش گندم معروف به آش امام حسین و در ظهر و شب قیمه طبخ می شود.

کوچه پس کو چه های هر محله که پا می گذاری، دیگ های آش نذری و مردمی که گرد دیگ ها حلقه زده اند، روایتی از عشق و دلدادگی به سید و سالار شهیدان است.

برای طبخ آش نذری یک دیگ بزرگ مسی بر سر آن محله و گذر گذاشته می شد تا اولا به مردم اطلاع رسانی شود که قرار است اینجا نذری طبخ شود، ثانیا مردم نذورات خود را درون آن دیگ ها قرار می دادند. این نذورات از گندم، حبوبات، وجوه نقد و سایر ملزومات آش گندم بود. این سنت در برخی مناطق استان یزد هنوز مرسوم است.
 

این آش از آن دسته آش هایی است که نیاز به هم زدن بسیار برای له شدن گندم و گوشت و حبوبات دارد و این وظیفه را همه آنهایی برعهده می گیرند که آرزویی در دل دارند که تعداد آنها بیشمار است و شاید در کنار هر دیگ دهها نفر در انتظار هم زدن آش و گرفتن مراد خود هستند.

عزاداری یزد پس از عاشورا نیز تمام شدنی نیست و روز 13 محرم نیز هیات ها و دسته های عزاداری با حضور در محل اقامه نماز جمعه در مسجد ملااسماعیل با حضور نماینده ولی فقیه وامام جمعه یزد، علما، روحانیون و جمع کثیری از مردم به عزاداری می پردازند و بازار یزد در این روز تعطیل است.
 

پایان پیام/