تعزیه خوانی، هنری درام انسانی و مذهبی که ساختار خاص خودش را دارد

خبرگزاری شبستان // خراسان رضوی

تعزیه با محتوایی غنی و فرم و قالبی که در دنیا یگانه است ، نه تنها از جایگاهی ویژه در فرهنگ نمایشی ما برخوردار باشد ، بلکه به عنوان سمبل هنر نمایش ایرانی به جهانیان معرفی شود.

تعزیه هنر نمایش ایرانی است که مشابه این هنر را نمی توان در هیچ یک از کشور های اسلامی و همجوار ایران نمی توان یافت چرا که در این هنر اصیل ایرانی ملیت، تمدن، ذوق هنری، مذهب بویژه واقعه عاشورا و شخصیت امام حسین (ع) جز علل اصلی شکل گیری تعزیه در روح این هنر آیینی کشور محسوب می شود.

از اساسی ترین عناصر دخیل درآیین تعزیه خوانی دسته روی ، سینه زنی ، مقتل خوانی ، روضه خوانی ، نوحه خوانی ، شمایل گردانی اشاره کرد.

ازدیگر عناصر برگذاری مراسم تعزیه رنگ لباس هر گروه است که رنگ هر لباس نماد گروهی خاص است ، بطور مثال رنگ سبز بیانگر افراد متعلق به پیمبر اکرم(ص)، رنگ سیاه نمایانگر عزادرای برای امام حسین(ع) و رنگ قرمز نماد بی عدالتی و خون است.

همزمان با آغاز ماه محرم هر گوشه از میهن اسلامی با برپایی آیین های خاص و ویژه ارادت خود را نسبت به ائمه اطهار (ع) بویژه امام حسین (ع) نشان می دهند، خراسان رضوی استانی مزین به قدوم حضرت ثامن الحجج (ع) نیز از این قاعده مستثنی نیست.

خراسان رضوی که جز پهناور ترین استان های کشور عزیزمان ایران دارای قومیت ها و گویش های مختلفی چون ترک، کرمانج، بلوچ و فارس، عرب و...است و یکی از آیین های عزادراری برگزاری آیین تعزیه خوانی در ایامی خاص چون ایام محرم، ایام فاطمیه است.

4 مراسم تعزیه خوانی خراسان رضوی در فهرست آثار معنوی کشوربه ثبت رسیده است

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی از به ثبت رسیدن چهار آیین تعزیه خوانی کاشمر، تعزیه خوانی مشهد، تعزیه خوانی کرد های شمال خراسان و تعزیه خوانی ترک های شمال خراسان خبر داد.

حسین عباس زاده، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی به خبرنگار شبستان گفت: هدف از شناسایی و حفاظت از این مواریث را ارتقاء آگاهی و اهمیت و ضرورت شناسایی و حفاظت از این آثار ارزشمند است.
 

وی با بیان اینکه با اشاره به این مطلب که آیین تعزیه خوانی کاشمر و مشهد به شماره18 و 20 ودر تاریخ 26بهمن 87 به ثبت فهرست معنوی کشور رسیده است، افزود: آیین تعزیه خوانی ترک ها و کرد های شمال خراسان رضوی به شماره 27 و33 در موخ 19 اسفند 88 به ثبت فهرست معنوی کشور رسیده است.

عباس زاده از آماده سازی5آیین مذهبی دیگر خراسان رضوی تا پایان ماه آینده جاری برای ثبت رسیدن در فهرست معنوی کشور خبر داد و گفت: رویکرد سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی ثبت میراث عاشورایی و معنوی خراسان رضوی است.

تعزیه خوان بایددارای بینش حسینی باشد

در همین زمینه مهدی تقدیمی، تعزیه خوان پیشکسوت مشهدی به خبرنگار شبستان در مشهد گفت: تعزیه خوان نباید با رفتارش آبروی تعزیه خوانی را ببرد چرا که یک تعزیه خوان باید از هر نظر باید لیاقت تعزیه خوانی ابا عبدالله الحسین(ع) را داشته باشد.

پیشکسوت تعزیه خوان مشهدی به ویژگی های تعزیه خوان برای تاثیر گذاری بر روی افراد مختلف جامعه اشاره کرد و افزود: فردی که تعزیه خوانی امام حسین(ع) را می پذیرد باید دارای بینش حسینی، خلوص نیت، علم کافی و نیت پاک داشته باشد تا بتواند یک تعزیه خوان موفق باشد.

سنت "علم بندان" دارای پیشینه ای یکصدو پنجاه ساله

بنا بر این گزارش، از دیگر آیین های عزادری ماه محرم در خراسان رضوی می توان به مراسم مربوط به سنت "علم بندان" که دارای پیشینه ای یکصدو پنجاه ساله که به شهرستان بردسکن باز می گردد اشاره کرد، شهرستانی که از حیث اقلیمی دارای دو منطقه کوهپایه ای شمال و جلگه ای جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای حاشیه کویر نمک شکل گرفته است.

مجتبی نظام آبادی، محقق فرهنگ عامه شهرستان بردسکن در توضیح چگونگی برگزاری این مراسم آیینی به خبرنگار شبستان در مشهد گفت: مردمان شهرستان بردسکن مراسم " علم بندان" را احیاگر شهدای کربلا و سر بریده امام حسین(ع) بر سر نیزه می دانند.

وی با بیان اینکه این سنت از دیرباز به عنوان یک سنت در شهرستان بردسکن مرسوم بوده و در کلیه تکایای سطح شهرستان بردسکن انجام می شود، تصریح کرد: جمعی از بانوان و مردان با چارقد های به رنگ سیاه و رنگارنگ چوبه علم که ستون علم را تشکیل می دهد آذین می بندند.

نظام آبادی با اشاره به این مطلب که علم ها که بسته شد حاضرین در تکیه با نیت کردن به علم بوسی می آیند و با تبریک این سنت از نذورات و شیرینی ها حتی برای خانواده خود نیز می برند، بیان داشت:انتقال نسل به نسل این سنن ارزنده در حفظ و احیاء آیین های محرم و صفر و ارزش‌های اسلامی نقش بسزایی دارد.

تعزیه خوانی کاشمر به ثبت فهرست اثار معنوی کشور رسیده است

بنا بر گزارش شبستان، در ادامه با نگاهی به آیین ها و سنت های عزاداری مردم کاشمر ایام محرم از این منظر نیز که نگریسته شود که این آئین هادر واقع میراث فرهنگی این دیار به حساب می آید که نسل به نسل ادامه داشته واز پدران به فرزندان رسیده و در گذر ایام باقی مانده است.

تعزیه و تعزیه خوانی جایگاهی خاص در کاشمر دارد و همین امر موجب شد تا این آیین به ثبت فهرست معنوی کشور به شماره 18 برسد آیین تعزیه خوانی کاشمر در بسیاری از آبادی‌های کاشمر برگزار و فضای ویژه ای نیز به این آیین اختصاص داده اند.

حمیدرضا بی تقصیر،یکی از پژوهشگران فرهنگ بومی کاشمر در رابطه با آیین های سنتی عزاداری شهرستان کاشمر به خبرنگار شبستان اظهار کرد: این مکان می‌تواند جایگاهی برای مطالعات آیین‌های عزاداری و به خصوص تعزیه هم باشد.

این پزوهشگر بومی فرهنگ بومی کاشمر به دیگر آیین های عزاداری شهرستان کاشمردر ایام دهه اول محرم اشاره کرد و افزود: منقبت خوانی ، قنبر خوانی ، مداحی ، مرثیه سرایی ، نخل گردانی ودسته بنی اسد روستای فدافن از جمله آیین های محرم و به خصوص عاشورا و تاسوعا شهرستان کاشمر است.

وی به زمان برگزاری آیین "نخل گردانی" در شهرستان کاشمر اشاره کرد وگفت: این مراسم بعد از ظهر دوازدهم محرم همه هیئت‌های عزاداری کاشمر از روستای فدافن با عنوان "دسته بنی اسد" حرکت که در میان هیئت‌های عزاداری روستای فدافن عده‌ای بیل به دست به عنوان نشانه مردان قبیله "بنی اسد" که به جهت دفن پیکرهای مطهر شهدا به کربلا آمده بودند میان جمعیت دیده می شوند.
 

پایان پیام/