خبرگزاری شبستان: برگزاری جشنوارههای ادبی و هنری در دنیا امری مرسوم است اما به جرأت می‌توان گفت: کثرت جشنوارههای مختلف در کشور ما بسیار زیاد است.
جشنواره ادبی جلال، جشنواره داستان دفاع مقدس، جشنواره شعر دفاع مقدس، جشنواره کتاب سال دانشجویی، جشنواره نماز و نیایش و ... که در حوزه‌های مختلف ادبی و هنری برگزار می‌شود و اگر به فراخوان و محور این جشنواره ها توجه شود در بسیاری از موارد می‌بینیم که آنها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و شاید اگر بی‌پرواتر سخن بگوییم بسیاری از این جشنواره‌ها به نوعی هم‌پوشانی یکدیگرند که می‌توان آنها را در یک عنوان گنجاند، مثلا جشنواره شعر انقلاب اسلامی و جشنواره داستان انقلاب اسلامی دو جشنواره مختلف هستند که با هدف ایجاد انگیزه و توجه بیشتر به مباحث انقلاب اسلامی طرح‌ریزی شده است.این دو جشنواره در دو زمان مختلف با دو فراخوان برگزار می‌شود در حالی که می‌شد این دو جشنواره را در یک عنوان با نام جشنواره شعر و داستان دفاع مقدس گنجاند از صرف بسیاری از هزینه زمانی و مکانی و مالی جلوگیری کرد.
شاید همین کثرت بسیار جشنواره‌ها است که سبب می‌شود برخی از منتقدان از ایران به عنوان کشور جشنواره‌ها یاد کنند البته جشنواره‌هایی که بدون برپایی جشن خاصی برگزار می‌شود.
اما در شرایط فعلی که بسیاری از نهادهای فرهنگی با کمبود بودجه روبرو هستند، آیا ضرورتی برای برپایی این همه جشنواره ادبی و هنری رنگارنگ خصوصی و دولتی وجود دارد و اصلا برپایی این جشنواره‌ها چه تأثیری بر بالابردن سطح کیفیت ادبیات می‌گذارد و آیا آمار و ارقامی درست در این زمینه برای اینکه از میزان تأثیرگذاری و نتیجه جشنواره آگاه شویم، وجود دارد. باید به کدام نهاد و یا سازمان مراجعه کرد، البته شاید عده‌ای بگویند مگر هدف برگزاری جشنواره‌ها بالابردن سطح کیفیت ادبیات است یا اینکه جشنواره ها صرفا باید انگیزه‌بخش باشند.اما باز هم می‌توان در این زمینه استدلال کرد که نتیجه این همه انگیزه‌بخشی باید در جایی خودش را نشان دهد، نتیجه‌ها کجاست.
البته برپایی جشنوارههای بی حد و حصر موافقان و مخالفان بسیاری در بین شاعران و نویسندگان دارد، دیدگاه‌های بسیاری در این زمینه طرح شده است که ارزش شنیدن دارد که در اینجا به نظرات برخی از این افراد می‌پردازیم.
شاعر لحظه‌ای نتیجه برپایی جشنواره‌ها نباشد
احد ده‌بزرگی، شاعر انقلابی نام‌آشنا است. وی درباره برپایی جشنوارههای مختلف بر این باور است: در جشنواره‌ها به صرف اینکه یک کار ویترینی انجام می‌شود کاری از پیش نمی‌رود مگر اینکه در کنار آن کار آموزشی و کارگاهی انجام شود، حرکت ادبی به صرف شعر خواندن نمی‌تواند باشد، کاری کارساز است که دوستان دور هم جمع شوند و اساتید آموزش دهند، همیشه گفته‌ام یا جشنواره‌ای برگزار نشود و یا اگر برگزار می‌شود شاعر لحظه‌ای نتیجه برپایی جشنواره نباشد.
جشنواره‌ها به لحاظ فکری متنوع نیستند
احمد شاکری، یکی از نویسندگان فعال معاصر است. وی عضو هیئت داوری در جشنوارههای شهید غنی‌پور، قلم زرین، بسیج دانشجویی و ... بوده است.
شاکری عنوان می‌کند: در طول دهه 80جشنواره‌ها رشد چشم‌گیری داشته‌اند البته در مورد تکثر جشنوارههای ادبی باید مورد تأمل و بررسی قرار گیرند که آیا افزایش رویدادهای ادبی می‌تواند در تنوع نقش داشته باشد و یا اصلا این تنوع به رشد ادبیات داستانی کمک خواهد کرد و یا به عبارتی به رونق داستان منجر می‌شود! اینها همه مباحثی است که جای تأمل دارد، در عین حال جشنوارههای ما عملا به لحاظ فکری متنوع نیستند اگرچه ممکن است به لحاظ داوری و جایزه متنوع باشند.
جشنواره‌ها اگر بدون آسیب‌شناسی و تحلیل برگزار شود به ضرر و آفت بدل می‌شوند
اکبر صحرایی، نویسنده و شایسته تقدیر جایزه ادبی جلال هم معتقد است: تعداد جشنوارههای ادبیات داستانی و تحت پوشش بودن آنها از سوی برخی از مراکز می‌تواند به آفت تبدیل شود.
او بیان می‌کند: برپایی جشنوارههای ادبیات داستانی علمی و منطقی است و به جوان‌ها کمک می‌کند آثارشان را مطرح کنند و مورد نقد داوران و دیگران قرار گیرد اما این جشنواره‌ها اگر بدون نوآوری تجزیه و تحلیل و آفت‌شناسی برگزار شود کم‌کم به ضرر و آفت تبدیل می‌شوند و سرخوردگی نویسنده‌ها را به دنبال دارد، این در حالی است که باید برای جشنواره اهداف درازمدت تعریف شود و بعد به طرف آن اهداف حرکت کرد نه اینکه برپایی جشنواره به کاری روزمره تبدیل شود.
شاعران با دست خالی از استنادات تاریخی در جشنواره حضور می‌یابند
حسین اسرافیلی با نگاهی آسیب‌شناسانه به جشنواره آیینی می‌نگرد و عنوان می‌کند: جشنواره‌ها و جایزه‌های مختلف در حوزه شعر آیینی از مشکلات این حوزه است، این جشنواره‌ها سبب می‌شود شاعران با دست خالی و بدون استناد به مسایل تاریخی و دینی و تنها برای کسب جایزه وارد این عرصه شوند. به عبارتی وجود جشنواره‌ها و جایزه‌های بسیار در عرصه ادبیات آیینی موجب می‌شود که شاعران با دست خالی وارد عرصه ادبیات آیینی شوند.
و شاید اگر پای سخن بسیاری از شاعران و نویسندگان بنشینیم نظراتی از این نوع ارایه دهند البته نظراتی که عنوان شد از سوی گروه موافقان برگزاری جشنواره است که نگاهی آسیب‌شناسانه به آن دارند، با وجود اینکه اگر جشنواره‌ها هدایت شده و هدفمند برگزار شوند و نتیجه‌بخش باشند دیگر حرفی برای گفتن باقی نمی‌ماند اما متأسفانه بسیاری از جشنواره‌ها صرفا به برگزاری یک مراسم خاص اکتفا می‌کنند و تعدادی آدم به عنوان برگزیده انتخاب می‌شوند، افرادی که اگر رد پای برخی از آنها را در ادبیات دنبال کنیم فقط در جشنواره خاصی ظهور کرده‌اند و دیگر طلوعی در هیچ جایی در فرهنگ ندارند و بی‌نام‌ونشان گم می‌شوند.
و این حکایت همچنان ادامه دارد.
پایان پیام/
نظر شما