به گزارش خبرگزاری شبستان، هفته‌نامه انگلیسی‌زبان «نیوزویک» که بعد از 80 سال انتشار فضای سایبر را به کاغذ ترجیح داد، اتفاقی که شاید در کشورهای کمتر توسعه‌یافته نه به دلیل همسو شدن با شیوه مطالعه مخاطبان خود، بلکه به دلیل کمبود و گرانی کاغذ رخ دهد.
هرچند اعلام خبر توقف انتشار مکتوب «نیوزویک» از سوی کاغذ بازها و یا دوست‌داران محیط‌زیست واکنش‌های توام با بیم و امید به همراه داشت، اما در این سوی کره خاکی این سوال را به ذهن ها متبادر کرد که اگر این اتفاق در کشورهای کمتر توسعه یافته رخ دهد، شیوه مطالعه مخاطب در نظر گرفته شده یا کمبود و گرانی کاغذ موجب آن شده. به علاوه آیا خواندن روی کاغذ نوستالژی جهان تازه‌ای است که باید به انتظارش باشیم؟
اینها سوالاتی است که توسط جواد مجابی، منتقد، حسین انتظامی، مدیر مسئول و حسین معززی‌نیا، سردبیر ماهنامه «24» از نگاه خود به آن پاسخ داده‌اند و روزنامه اعتماد در صفحه آخر خود به چاپ رسانده.
جواد مجابی که معتقد است کتابخوانی نیاز به مدیریت فرهنگی‌ای دارد که کتابخوان تربیت می‌کند در این خصوص می‌گوید: شعر، شعور و کتاب فرهنگ آموخته شده می خواهد. اینها که نباشد، چه مکتوب و چه سایبر، ما خواننده‌ای نخواهیم داشت.
این منتقد با این توضیحات چنین نتیجه‌ای گرفته است: «هفته نامه نیوزویک بعد از این روی کاغذ منتشر نمی شود. این اتفاق مهمی است و نشان می دهد سلیقه مخاطبان برای خواندن و ناشران برای دیده شدن، تغییر کرده است. اما این اتفاق اگر در ایران می افتاد به نظرم چندان اهمیتی نداشت. فارغ از موضوع قدمت 80 ساله یک هفته نامه، موضوع جمعیت مخاطبی است که قابل قیاس نیست. وقتی اینترنت سلیقه خواندن را تغییر داد که خواننده‌ای وجود داشت. با تیراژ 2-3 هزارتایی کتاب، دیگر برایمان چه فرقی دارد نسخه PDF منتشر کنیم یا کتاب کاغذی. من بسیاری از اشعارم را در اینترنت منتشر کردم، همان کسانی آنها را خواندند که اگر کتابم چاپ شده بود، خواننده آن می بودند. کتابخوانی نیاز به مدیریت فرهنگی ای دارد که کتابخوان تربیت می کند. کودک ما باید از مدرسه وارد چرخه مخاطبان کتاب یا مطبوعات شود. آن بچه یی که از نوجوانی و از روی علاقه خود کتابخوان می شود، نخستین مشوقش این جمله است که «نادان مگر کنکور نداری.» این بچه اگر بخواهد به نادانی خود در بزرگسالی هم ادامه دهد و کتاب بخواند، تکلیفش را باید با ده ها اتفاق و هزینه مالی و غیرمالی روشن کند. شعر، شعور و کتاب فرهنگ آموخته شده می خواهد. اینها که نباشد، چه مکتوب و چه سایبر، ما خواننده‌ای نخواهیم داشت».
حسین انتظامی هم که ید طولایی در نگارش درباره رسانه دارد رسانه کاغذی و دیجیتال را مقایسه کرده و در مدح و ذم هر یک گفته است: «در رسانه کاغذی، شما با محدودیت فضا مواجهید چون تابع تعداد صفحات مدیوم مکتوب هستید، با محدودیت زمان هم مواجهید مثلااگر روزنامه دارید فقط هر 24 ساعت یک بار می توانید اطلاعات عرضه شده را به روز کنید ( یا با تدابیری مثل چاپ دوم و سوم یا فوق العاده چنین محدودیتی را فقط تا حدی جبران کنید) علاوه بر این، امکان بهره گیری از سیستم تداعی یا پس زمینه خبری با استفاده از ظرفیت ارتباط بینامتنی را ندارید. اما نسخه دیجیتال می تواند متن کامل یک گزارش یا مصاحبه یا عکس های متعدد از یک حادثه را بدون محدودیت مکانی منتشر کند. می تواند آمار تلفات بلایای طبیعی یا حوادث تروریستی را در لحظه به روز کند، حتی اشتباهات خود را که در نسخه چاپی، گریزی ندارد، مرتفع کند ( البته با قاعده خاص حرفه یی خودش)، می تواند گزیده خبرهای مرتبط را بگذارد و... اگر در محیط دیجیتال، دسترسی به فرامتن، امکان تعامل مخاطب و مقولاتی مثل hyperlink یا چانک یا چندرسانه یی اضافه شود به سایبر نزدیک می شوید.
به عبارت بهتر انتظامی معتقد است «در سایبر، رسانه انرژی بیشتری می گذارد تا مخاطب و کاربر، انرژی گذاری کمتری داشته باشد. در شکل پیشرفته تر، مخاطب حتی می تواند کنش گذار هم باشد و از حالت کنش پذیری صرف و انفعال بیرون بیاید».
حسین معززی نیا اما با این پرسش به موضوع وارد شده است که «شهروندان دنیای پیشرفته امروز، روز خود را چطور پشت سر می گذارند؟» و خودو پاسخ داده است: «اغلب مواقع آنان را می توان پشت کامپیوترها و لپ تاپ های شخصی دید و گاه تبلت به دست در حال مطالعه هستند: شکل مطالعه این روزها به این ترتیب تغییر کرده است، دیگر کمتر کاغذ روزنامه و مجلات را دست افراد می بینیم و صبح تا شب زمان مطالعه پای دستگاه های کامپیوتر سپری می شود».
او معتقد است «چنین فضایی نتایجی نیز به همراه دارد، اینکه ترجیح منتشرکنندگان نشریات به ویژه نشریات هفتگی و روزانه قراردادن مطالب در محیط اینترنت باشد. در چنین وضعیتی است که کاغذ فرم آرشیوی به خود می گیرد. بنابراین آنچه در محتوای نشریه یی کاغذی ارائه می شود نباید همانند مطالب روزنامه و هفته نامه که زمان بر کیفیت مطالب آن تاثیر می گذارد، باشد».
سردبیر ماهنامه «24» در ادامه فکری هم به حال نوستالژی کاغذ کرده و گفته است: «طبیعی است مطالب یک روزنامه بعد از گذشت یک روز ارزش چندانی برای مطالعه ندارد. پس نوستالژیک کاغذ را می توان با کتاب ها، ماهنامه ها و فصلنامه ها همچنان به همراه داشت: اما دیگر شکل مطالعه در جوامع توسعه یافته در سایر موارد می تواند شکل سایبری به خود بگیرد. اتفاقی که در آستانه 80 سالگی هفته نامه نیوزویک رخ داده نتیجه همین تغییر شرایط است. اینکه مجله‌ای با این قدمت انتشار فضای سایبر را به فرمت کاغذ ترجیح می دهد به خاطر همسو شدن با شیوه مطالعه مخاطبان خود است».
پایان پیام/
نظر شما