وحی گفت و شنود خدا با انبیاء در پاسخ به سوال فطرت آدمی است

به گزارش خبرنگار شبستان، برنامه "معرفت" کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیما، جمعه، 15 دی ماه، مطابق معمول هفته به روی آنتن رفت.
بنابراین گزارش، برنامه این هفته با پرسشی از سوی اسماعیل منصوری لاریجانی، مجری کارشناس برنامه از دکتر دینانی مبنی بر اینکه خواجه نصیر الدین طوسی از چه مولفه هایی در زمینه گفت وگو استفاده می کند؛ چراکه خواجه وقتی متنی را مورد توجه قرار می دهد، کاملا آن را باز کرده و قبل از شرح طرح پرسش می کند، و بعد از این مرحله از قواعد عقلی شرعی و هرچه که آن را نسبت به ذهن مخاطب ملموس می داند، در شرح خویش استفاده می کند، یعنی خود را در مقام پاسخگو می داند و صرفا به طرح پرسش و گفت وگو اکتفا نمی کند؛ نظر شما چیست؟، آغاز شد.

ابراهیمی دینانی در پاسخ به این پرسش گفت: نخست باید توجه داشت که دو مولفه وجود دارد که شامل "گفت و گو" و " گفت وشنود" می شود، در مقوله گفت و شنود ، یکی می گوید و دیگری می شنود که این مختص به انبیاء است، در واقع وحی گفتن از خدا و شنیدن از انبیاء.
وی ادامه داد: اما در فلسفه، گفت و شنودی در کار نیست، بلکه گفت وگو داریم، و در مورد خواجه نصیرالدین طوسی که باید بگویم، کار او گفت وگو با متفکران دیگر عالم است، خواه به اقتضای حال و متناسب با طرف مقابل به گفت وگو می پردازد.
ابراهیمی دینانی با بیان اینکه نباید گفت وگو را چون مسابقه ای ورزشی قلمداد کرد، افزود: در مسابقه از اول تا آخر بنابر آن است که یکی بر دیگری غالب و دیگری مغلوب شود، اما در گفت وگو چنین نیست، چراکه اگر چنین باشد و بنا بر محکوم شدن یک طرف گفت وگو باشد، دیگر اسمش را نمی توان گفت وگوی علمی فلسفی نهاد، بلکه جدل است.

استاد بازنشسته دانشگاه تهران تصریح کرد: بنا در گفت وگو بر آن است که دو افق دید با یکدیگر در آمیزند، چراکه در اتخاد دو افق فضا وسیع تر می شود، در واقع در گفت گوی فلسفی، حقیقتی آشکار خواهد شد، با این وصف در گفت وگو میان دو انسان عاقل و حکیم، قرار بر آن نیست که کمر یکدیگر را به خاک برسانند، بلکه می خواهند از نزدیک شدن دو افق، حقایق مشخص شود که این روش، مشی خواجه نصیرالدین طوسی است.
وی با اشاره به هدف خواجه نصیرالدین طوسی عنوان کرد: او به دنبال یک جریان فکری فلسفی است، چرا که فلسفه بدون گفت وگو نیست، خواجه با متن گفت وگو می کند.
این محقق در ادامه به طرح پرسشی در رابطه با مفهوم متن پرداخت و بیان کرد: وقتی می گوییم گفت وگوی متن یعنی چه و مگر ما متن را نمی خواهیم؟ ، پاسخ آن است که در واقع همان خوانش متن حالت گفت وگو دارد، برای مثال وقتی کتاب را باز می کنیم بدون هدف به خواندن آن می پردازیم یا هدفی داریم؟ قطعا ما پرسشی داریم که در قالب متن کتاب جست وجویش می کنیم پس متن، به نوعی گفت گو است.
ابراهیمی دینانی تاکید کرد: اما چگونه از کتاب که به ظاهر صامت است، پاسخ می طلبیم؟ در واقع وقتی می توان به درستی با متن گفت وگو کرد که بدانیم کتاب در پاسخ به چه پرسشی نوشته شده است، بعد می رویم سراغ پرسش هایی که متن به آنها پاسخ داده است.
وی با اشاره به ریشه پرسش ابراز کرد: به نظر من پرسش ریشه انسانی دارد، در قرآن پرسش های متعددی مطرح شده است، قرآن پاسخ به پرسشی است که از نهانگاه ذات بشر بر می آید و اگر انبیا به آن پرسش اصیل انسان پاسخ نمی گفتند، انسان هرگز به پاسخ دست نمی یافت، در واقع کلام خدا پاسخ به سوال مقدر فطرت آدمی است.
وی با اشاره به توجه خواجه به سنخیت و تناسب نوع گفت وگو با طرف مقابل خاطرنشان کرد: این امر نمودهای فراوانی دارد، برای مثال ابلیس که به رحمانیت حق راه ندارد، او ملعون از ازل تا ابد است و اصلا رحمانیت حق را دوست ندارد، بلکه لعن، حضرت حق را دوست دارد و خدا هم چیزی از سنخ او یعنی لعن را داد.
پایان پیام/