خبرگزاری شبستان - قم: درک جایگاه کار و تلاش، سرمایه و مصرف و عطف آن به بندگی خداوند و ارتقاء معنوی، درک رابطه پدیده‌های اقتصادی در مقیاس جهانی، منطقه‌ای و ملی با جریان موازانه اقتصادی و هویت اقتصادی دنیای اسلام و جامعه اسلامی امری است که برای اعضای جامعه اسلامی برای داشتن اقتصادی پویا لازم است.
در فعالیتهای فرهنگی بایستی اطلاعات لازم در این زمینه در جهت افزایش بصرت اقتصادی به بهترین شیوه‌ها برای آحاد جامعه اسلامی انتقال یابد. در این راستا گفتگویی با محمد سلیمی، از پژوهشگران برتر مرکز پژوهش های صدا و سیما و دارای دکترای مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.
جناب آقای سلیمی، به نظر شما فرصت هایی که برای شکوفایی اقتصادی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی موجود است شامل چه مواردی می شود؟
به طورکلی فرصتها را میتوان شامل فرصتهای خارجی و بین‌المللی و فرصتهای داخلی دانست. مهمترین فرصت داخلی را میتوان ثبات کشور، با وجود تنشها و درگیریها در کشورهای منطقه و نیز رفع فتنهها و التهابات گذشته دانست و خود این ثبات در کشور موجب انجام‌پذیری کارهای بزرگی مانند هدفمند کردن یارانهها, کنترل و تثبیت قیمت مسکن, طرح گسترده تنظیم مصرف سوخت و غیره شده و طرحها و فعالیتهای گستردهتر و اساسیتری مانند رفع بیکاری, قطع کامل نیازمندی به بیگانگان, افزایش تولید و درآمد ملی و تأمین رفاه و آسایش اجتماعی و اقتصادی را نیز قابل اقدام و پیگیری کرده است.
مهمترین فرصت خارجی نیز، تحریم و فشارهایی است که از سوی امریکا و کشورهای قدرتمند و توسعه یافته اقتصادی صورت می‌گیرد و در قالب تهدید رخ می‌نماید، ولی خود بهترین فرصت برای وارد شدن ایران به مرحله خوداتکایی و کسب قدرت و اعتماد به نفس می‌شود که این حالت در شرایط عادی میسر نبوده و یا بسیار مشکل است.
دومین فرصت خارجی تحولات اسلام خواهی در جهان و به ویژه کشورهای اسلامی وآمادگی و نیاز به الگوی جامع برای نظام های جدید به ویژه در زمینه های اقتصادی و اجرایی می باشد که تحقق کامل وموفق این الگو در نظام اسلامی مان می تواند الهام بخش این کشورها باشد.
در کنار این فرصت هایی که برای پیشرفت اقتصادی مهیاست، چه آسیب ها و موانعی در برابر آن وجود دارد؟
در نگاه کلی آسیب ها و موانع را می توان به 2 بخش آسیب های اقتصادی و مدیریتی و موانع فرهنگی تقسیم بندی کرد. آسیب ها و موانع اقتصادی و مدیریتی شامل فقدان الگوی جامع و کلان برای پیشرفت، اقتصاد متکی بر نفت، تفوق رابطه قدرت ثروت بر روابط عادلانه اقتصادی و نیز پایین بودن نرخ بهره وری و هرزروی منابع عنوان کرد. همچنین دولتی بودن بخش عمده ای از اقتصاد کشور و رفاه زدگی و تجمل گرایی برخی مدیران و مسئولان نیز از موانع و آسیب های پیش روست.
آسیب های فرهنگی نیز به نگرش های ناصحیح نسبت به کار و تلاش اقتصادی، پایین بودن روحیه ریسک پذیری و شجاعت در مسایل اقتصادی، نگاهی کمی و درآمدی صرف به فعالیت های اقتصادی و ضعف فرهنگ همکاری جمعی مربوط می شود. برای بسیاری افراد، نوع مشاغل اهمیت چندانی ندارد و صرفاً به میزان عایدی شغل می‌اندیشند. به همین سبب گرایش به مشاغل کاذب با درآمد بیشتر و دردسر کمتر مانند دلالی، خرید و فروش اموال منقول و غیرمنقول رواج یافته که زمینه‌های ناسالم اقتصادی نیز آن را تشدید کرده است.
با توجه به آسیب هایی که ذکر کردید به نظر جنابعالی چه راهبردها و راه حل هایی برای پیشرف اقتصادی مناسب است؟
بنابر ارتباط مستقیم راهبردها با پیش‌فرض‌ها و بینش‌ها و آرمان‌های اجتماعی، برای طراحی راهبردها باید مؤلفه‌ها و شاخص‌های خاص اعتقادی، فرهنگی و محیطی جامعه ایران را همواره به عنوان یک اصل مدنظر داشت. پیروی از الگوهای متداول غربی یا شرقی، نه تنها از نظر مبانی ارزشی و فرهنگی باطل و ناصحیح است، بلکه از نظر علمی و کاربردی نیز روشی ناکارآمد و غیرعاقلانه محسوب می شود. حتی برنامه‌ریزها و الگوهای تصمیم‌گیری باید بنابر اصول علمی متداول و متناسب با شرایط و مقتضیات جامعه مورد نظر انتخاب شود.
در بسیاری مواقع مسایل اقتصادی می‌تواند ریشه‌های فرهنگی، ساختاری و مدیریتی داشته باشد، به این جهت همان‌گونه که آسیب‌ها و موانع تحقق جهاد اقتصادی در سطح کلان مطرح شد، انواع راهبردها نیز در کلی‌ترین سطوح جامعه مورد توجه قرار می‌گیرد، بر این اساس راهبردهای تحقق جهاد اقتصادی در سه گروه عمده مطرح می‌شود: راهبردهای مدیریتی ، اقتصادی و فرهنگی.
در این زمینه بیشتر توضیح می دهید؟
تبیین الگوی جامع اسلامی-ایرانی پیشرفت و افزایش مشارکت مستقیم مردم در راستای کاهش رابطه قدرت و ثروت از جمله راهبردهای مدیریتی است. ثمرات و نتایج مشارکت مردمی در اقتصاد موجب رشد و تعالی عمومی، افزایش قدرت مدیران، افزایش کارکرد و بهره وری و خشنودی از کار می شود.
راهبردهای اقتصادی نیز شامل ارتقاء کمی و کیفی تولید و تقویت و گسترش تعاونی ها در راستای افزایش مشارکت مردم، حمایت های علمی، حمایت های مالی و اقتصادی از طریق بازنگری در سیاست های پولی و مالی و تامین بازار محصولات است.
از جمله راهبردهای فرهنگی می توان به ارتقاء مهارت ها و توانمندی های اقتصادی، افزایش دانش و بصیرت اقتصادی و ارتقاء و بهسازی روحیات و اخلاق اقتصادی اجتماعی اشاره کرد.
نقش رسانه ها به عنوان یک نهاد فرهنگ ساز در تحکیم اقتصاد مقاومتی و اصلاح نگرش های اقتصادی در جامعه چگونه است؟
رسانه ها با ارتقای بصیرت اقتصادی مخاطبان و اصلاح اخلاق و روحیات اقتصادی می توانند در این زمینه بسیار موثر باشند. رسانه ملی می‌تواند آگاهی‌های لازم را در اختیار مخاطبان خویش قرار دهد تا نسبت بین فعالیتهای اقتصادی خود را ـ علاوه بر اعتقادات و التزامات قلبی ـ در مقیاس توسعه، کلان و خرد و نیز نسبت آن را با جریان اقتصادی جهان دریابند. در نتیجه، مخاطب بصیر می‌تواند حتی نسبت یا رابطه خرید یک کالای خاص داخلی یا خارجی را با اقتصاد ملی و تأثیر آن را در موازنه قدرت اقتصاد جامعه اسلامی با دنیای غرب دریابد.
لازم به ذکر است، روحیات و انگیزه‌ها در انجام، پیگیری و موفقیت فعالیت‌ها نقش اساسی دارند. اخلاق اقتصادی ناظر بر سه بخش عمده تولید، توزیع و مصرف است که متناسب با هر یک از این سه حوزه، محورهایی را میتوان به عنوان محورهای محتوایی برای برنامه‌سازی‌های مناسب طرح کرد.
مهمترین این محورها "ترویج روحیه ایثارگری و فداکاری در کارهای تولیدی و اقتصادی با جهت‌گیری مبارزه با اقتصاد نظام سلطه و نیز افزایش عزت و اقتدار نظام و جامعه اسلامی"؛ "ترویج تلاش و فعالیت اقتصادی خستگی‌ناپذیر با جهت‌گیری انفاق و انجام امور خیریه"؛ "افزایش اعتماد به کالاهای داخلی و مصرف کالاهای ایرانی با جهت‌گیری کمک به تولیدکنندگان، کارگران و صنعت‌گران کشور و کاهش وابستگی و در نهایت، رهایی از وابستگی" و "پیشگیری از اسراف و تبذیر با جهت‌گیری حفظ عزت فردی و اجتماعی" هستند.
همچنین از دیگر محورهای مهم برای برنامه سازی های مناسب می توان به "تجلیل و تشویق همکاری‌های گروهی و جمعی و بیان آثار مضاعف آن و نیز نمایش زیبایی‌ها و جذابیت‌های ارتباطات و فعالیتهای جمعی و تیمی"؛ "تقویت روحیه امید، خودباوری و اعتماد به نفس و اعتقاد به شعار «ما می‌توانیم» با بیان فرآیند انجام فعالیت‌ها و اقدامات بزرگ مخترعان، صنعت‌گران و جهادگران عرصه‌های گوناگون و تشریح جزئیات و کیفیت انجام آنها با استفاده از روش‌های جذاب و حرفه‌ای رسانه‌ای"؛ "تجلیل از الگوهای ماندگار در جهاد اقتصادی مانند ائمه اطهار(ع)، بزرگان و شخصیت‌های علمی و اجتماعی و نیز الگوهای موجود و معاصر عرصه جهاد سازندگی و دفاع مقدس" اشاره کرد.
پایان پیام/
مریم کلایی
نظر شما