دکتر اسدالله آزاد؛ پدر علم کتابداری ایران

خبرگزاری شبستان// خراسان جنوبی
مرحوم دکتر اسدالله آزاد در 13 مهرماه 1326 هجری شمسی در خانواده ای فرهنگی در بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی متولد شد. خانواده او از دوران کودکی از بیرجند به زاهدان نقل مکان کردند. او مقطع دبیرستان را در رشته ریاضی سال 1344در شهر زاهدان به پایان رساند و در سال 1349 در مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه فردوسی مشهد فارغ‌التحصیل شد.

آزاد پس از گذراندن خدمت نظام وظیفه در شهر خودش بیرجند در خردادماه 1350به سمت کارشناس علوم اجتماعی در وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت به استخدام درآمد و هم زمان با پذیرش در دوره فوق لیسانس کتابداری دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد.

وی در سال 1353 این دوره را به پایان رساند و در دانشگاه آزاد ایران به کار گماشته شد. از آنجا که در دوره فوق لیسانس کتابداری رتبه اول را حائز شده بود، پژوهانه (بورس) تحصیلی به دست آورد و در دانشگاه پیتسبورگ (یکی از معتبرترین دانشگاه های ایالات متحده در رشته کتابداری) در دوره دکتری پذیرفته شد.

دوره تحصیل دکتری دو سال و نیم به طول انجامید و به گفته رئیس وقت دانشکده، آزاد از نادر دانشجویانی بود که این دوره را در این مدت کوتاه به پایان رساند. وی با آن که در همان جا به وی پیشنهاد کار و استخدام داده شده بود در خرداد 1357 با اتمام تحصیلاتش و اخذ دانشنامه دکتری به وطن بازگشت و بنا به حکم صادره از سوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی آن دوران، به سرپرستی مدرسه عالی ایران زمین منصوب و در سال 1358 به مشهد منتقل شد.

آن مرحوم از سال 1372تا 1375 مدیریت گروه کتابداری دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد را به عهده داشت و در سال 1388 به افتخار بازنشستگی نایل گردید.

وی که به زبان های فارسی، انگلیسی و فرانسه، آلمانی و عبری مسلط بود تا زمان فوت با گروه کتابداری و اطلاع رسانی همکاری می کرد.

سرانجام دکتر اسدالله آزاد در واپسین روز سال 1388 دعوت حق را لبیک گفت و به سرای باقی شتافت.

از آن مرحوم آثار متعددی به صورت تألیف و ترجمه به یادگار مانده است، از جمله فعالیت های وی 14 کتاب منتشر شده، 8 کتاب ویراسته شده، 49 مقاله منتشر شده و 21 مقاله منتشر نشده است.

از فعالیت های علمی دکتر آزاد می‌توان به کارشناس کتابداری کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد ایران (سابق)، رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد ایران (سابق)، مدرس کتابداری دانشگاه های تهران، مدرس دانشگاه فردوسی مشهد، مشاور و مترجم بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، مدیر گروه کتابداری دانشگاه فردوسی مشهد و دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد اشاره نمود. برخی از آثار دکتر اسدالله آزاد به این شرح است:

کتابها:
1- سیمسوا، س. ،مک کی ،م. شناخت و کاربرد روش تطبیقی در علوم کتابداری. ترجمه اسدالله آزاد. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1361.
2- کرایست،جان م. مبانی فلسفه کتابداری آموزشی. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1365.
3- لنکستر، ف. ویلفرید. کتابخانه ها و کتابداران در عصر الکترونیک. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1366
4 - رایس ،کلار ا کولیور . زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1366.
5- هوث،ادوارد ج. شیوه نگارش و نشر مقالات علوم پزشکی. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی،1367.
6- روزنتال،فرانتس . تاریخ تاریخ نگاری در اسلام . ترجمه اسدالله آزاد . مشهد: آستان قدس رضوی، 1365.
7- روزنتال،فرانتس . تاریخ تاریخ نگاری در اسلام. بخش دوم. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1368.
8- موکهر، جی، ا .ک. تاریخ و فلسفه کتابداری. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1368.
9- رش یدوو،پی- نن . سقوط بغداد و حکمروائی مغولان در عراق. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، 1368.
10- شیمل،آن ماری . خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد : آستان قدس رضوی، 1368.
11- آربری، آرتور جان . ادبیات کلاسیک فارسی. ترجمه اسدالله آزاد . مشهد : آستان قدس رضوی، 1371.
12- نیکلسن،رینولد. عرفان عارفان مسلمان. ترجمه اسدالله آزاد . مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، 1373.
13- گاردنر ،ریچارد ک. مجموعه سازی: پیدایش، گزینش و گسترش مواد کتابخانه ای. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1376 .
14- پائو،میراندالی. مفاهیم بازیابی اطلاعات. ترجمه اسدالله آزاد و رحمت الله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، 1378.
14- اتحادیه بین المللی انجمنهای کتابداری. رهنمودهایی برای کتابخانه های عمومی. ترجمه رحمت الله فتاحی. مشهد: آستان قدس رضوی، 1368.
15- قواعد فهرستنویسی انگلو امریکن. ویرایش 2. ترجمه رحمت الله فتاحی. ویراستاری اسدالله آزاد
16- جهودا، جرالد، براوناگل، جودیث شیک. اصول کار مرجع: فنون پرسش کاوی و پاسخ یابی از منابع کتابخانه. ترجمه و تألیف محمدحسین دیانی و عبدالحمیدمعرف زاده، مشهد: آستان قدس رضوی، 1373
17- زرگر،احمد (گردآورنده). کتابشناسی اقتصاد (طرح پژوهشی شماره78 مصوب کمیسیون پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز).
18- چای،لوئیس.اس. راهنمای ایمراث بر رده بندی کتابخانه کنگره. ترجمه رحیم شاهگلی. ویراسته اسدالله آزاد. تبریز: دانشگاه تبریز، 1374.
19- جانسون، دبرا ویلکاکس. کتابخانه ها و سوادآموزی. ترجمه رحمت الله فتاحی. ویراسته اسدالله آزاد. مشهد: دانشگاه فردوسی، 1373.
20- فتاحی، رحمت الله. فهرستنویسی: اصول و روشها. ویراسته اسدالله آزاد. مشهد: دانشگاه فردوسی، 1373.
21- دیانی.محمدحسین. مجموعه سازی و فراهم آوری در کتابخانه ها. ویراسته اسدالله آزاد. اهواز: دانشگاه شهید چمران، 1377.
22- باهاترا، پیرشکانتی. مدیریت منابع انسانی در کتابخانه‌ها. ترجمه ثریا ضیایی و مجتبی کفاشان. ویراسته اسدالله آزاد .مشهد: مرندیز، 1385

پایان پیام/