بهره‌مندی از وعاظ انقلابی زمینه‌ساز تبدیل مسجد جلیلی به کانون مبارزات

 خبرگزاری شبستان: یکی از ویژگی‌های مسجد سیاسی نسبت به سایر مساجد، گزینش خاص از وعاظی است که منابر روشنگر و انقلابی دارند و وعظ آنان مخاطبان ویژه‌ای را به پای منبرشان می‌طلبد. این وجه از فعالیت مسجد، مهم‌ترین رکن عملکرد آن است که در این خصوص مسجد جلیلی با بهره‌مندی از بهترین سخنرانان به پایگاه و کانون مبارزاتی علیه حاکمیت پهلوی تبدیل شد.
چگونگی انتخاب واعظ بخصوص در ایام ماه رمضان، محرم و صفر، اهمیت دوچندانی برای مسجد داشت. این مسئله گاه میان متولی مسجد و آیت‌الله مهدوی کنی امام جماعت مسجد تنشی ایجاد می‌کرد، چرا که متولی مسجد (حاج جلیلی) خواهان دعوت از کسانی بود که مسئولیت و دردسری را متوجه مسجد نکند و همواره از بسته شدن مسجد اظهار نگرانی می‌کرد و مکرر یادآور می‌شد که می‌ترسم با بی‌پروایی مهدوی کنی در انتخاب واعظ در این مسجد را ببندند.
آیت‌الله مهدوی کنی اصرار داشت انتخاب واعظ را به شور بگذارد و در صورت مخالفت رژیم با منبر وعاظ دعوت شده به نوعی درصدد جلب موافقت آنان با سخنرانان مدعوشان برآید ولی غالبا پیش از آغاز ماه محرم از کلانتری متولی مسجد را احضار کرده و او را ملزم به انجام تعهدی می‌کردند که بر اساس آن فقط می‌توانست وعاظ مجاز را دعوت کند ولی مسجد جلیلی با وجود چنین محدودیت‌هایی برنامه‌‌های خود را برگزار می‌کرد و از ایجاد چنین محدودیت‌هایی برنامه‌های خود را برگزار و از وجود وعاظ انقلابی بهره برد.
تبیین حاکمیت اسلامی در ایران مهم‌ترین محور سخنان آیت‌الله مهدوی در مسجد جلیلی
آیت‌الله مهدوی کنی خود از سخنرانان اصلی مسجد بود که پس از برپایی نماز پیرامون مسایل مختلف از جمله مسئله حکومت اسلامی به سخنرانی می‌پرداخت. در بحبوحه انقلاب مهم‌ترین مسئله مورد بحث تعیین نوع حاکمیت برای کشور بود. در یکی از این جلسات او با اشاره به مندرجات مطبوعات مبنی بر اینکه در حکومت اسلامی مسئله اساسی مسئله حزب است، اظهار کرد: مهم‌ترین مسئله‌ای که مدنظر ماست حاکمیت اسلام است ولا غیر.
این نوع از سخنرانی‌ها مخاطبان خاصی داشت چنان‌که جلسات مربوط به اقتصاد دانشجویان این رشته را به پای سخنرانی‌های او می‌کشاند. روحیه انقلابی آیت‌الله مهدوی سبب شد تا مسایل دینی به سمت مسایل سیاسی سوق داده شود. حملات وی به حاکمیت به نوعی حاکی از رویارویی مسجد جلیلی با دستگاه پهلوی بود. وی علاوه بر منابری که خود در مسجد داشت برای پربارتر شدن فضای معنوی و سیاسی از وجود سخنرانان دیگری بهره‌ می‌جست و شیوه دعوت از سخنرانان بر این اساس بود که افراد متعهد و آگاه به مسایل روز به مسجد دعوت می‌شدند.
روشنگری و طرح مطالب نو از سوی سخنرانان مسجد جلیلی را به صورت پایگاهی برای بازاندیشی و تحول فکری افراد درآورده بود. آیت‌الله شهید مطهری از جمله سخنرانان این مسجد بود که مباحثی چون راه‌ گریز از ایمان، چپ‌گرایی، مادی‌گرایی را مطرح می‌کرد که سبب جذب خیل عظیمی از مردم می‌شد در گزارشی از ساواک از حضور ششصد تن در سخنرانی‌های وی اشاره شده بود.
مسجد جلیلی در انتخاب افراد دقت کافی به عمل می‌آورد تا رشته پیوند میان مسجد و مخاطبان آن حفظ شود، از دیگر وعاظ این مسجد شهید باهنر بود که سرچشمه خرافه‌پرستی را که از اصل دین به دور بود، بیان می‌کرد.
پس از تعطیلی مسجد هدایت و حسینیه ارشاد مسجد جلیلی کانون تجمع مخالفان و به تعبیر ساواک پایگاه عناصر متعصب مذهبی وابسته به گروه‌ها و دسته‌جات برانداز مضره شد و سخنرانان مذهبی بنا به دعوت آیت‌الله مهدوی کنی در مسجد جلیلی حضور می‌یافتند و از شیوه آیت‌الله طالقانی پیروی می‌کردند.
مسجد جلیلی پایگاه‌ ضد صهیونیسم
دفاع از حقانیت مردم فلسطین و موضع‌گیری در قبال اسراییل در شرایطی که حکومت ایران در صف حامیان اسراییل قرار داشت، یکی از محورهای مبارزاتی آن دسته از فعالان سیاسی بود که با تفکر دینی علیه رژیم به پا خاسته بودند. مسجد جلیلی از جمله مساجدی بود که به عنوان یکی از پایگاه‌های مبارزاتی در حمایت از فلسطینی‌ها و نفی اسراییل فعالیت می‌کرد.
سخنرانی‌های وعاظ با یادآوری مظلومیت مردم فلسطین و دعا برای آزادی آنان و شکست صهیونیسم خاتمه می‌یافت و از نظر مالی نیز تا حد مقدور به یاری مردم فلسطین می‌شتافتند.
حجت‌الاسلام سجادی، امام جماعت مسجد جلیلی در رابطه با اقشاری که در برنامه‌های مسجد شرکت می‌کردند به خبرنگار شبستان گفت: به لحاظ قشرهای شرکت‌کننده دو ویژگی عمده را می‌توان برای مسجد جلیلی برشمرد، یکی جوان‌گرایی و جذب جوانان و دومی غیربومی بودن اعضا و شرکت‌کننده‌های آن بود.
وی افزود: با توجه به اینکه مسجد در منطقه تقریبا غیرمسلمان‌نشین قرار داشت، بنابراین غیر از کسبه و ساکنان محلی حتی ساکنان مسلمان نیز به مسجد رفت و‌ آمد نداشتند ولی بعدها از مناطق دور حتی از کرج و قم برای استفاده از برنامه‌های مسجد به تهران می‌آمدند و از راهنمایی‌های آیت‌الله مهدوی بهره می‌بردند.
پیوند مسجد با جوانان رمز موفقیت مسجد جلیلی
وی از دیگر عوامل موفقیت مسجد جلیلی را پیوند مسجد با جوانان ذکر کرد و ادامه داد: چون فضای حاکم بر دوره پهلوی دوم فضای دینی نبود آنچه که می‌توانست برای جوانان جذاب باشد نوع اندیشه‌ای‌ بود که در مسجد ارایه می‌شد زیرا بازگویی مسایل مذهبی به زبان روز به نوعی برای جوانان جذاب بود.
پایان پیام/