خبرگزاری شبستان: با توجه به اینکه پیش زمینه هر انقلابی بسیج سیاسی توده‌هاست و به اعتقاد اکثر صاحب‌نظران حوزه انقلاب، در بسیج سیاسی و سازماندهی مردم، نقش سه عنصر رهبری، ایدئولوژی و سازمان جدی است بنابراین در مقاله حاضر به بررسی کارکردهای مسجد به عنوان سازمان و تشکیلات انقلاب پرداخته می‌شود.
مقاله حاضر به بررسی نقش مساجد در انقلاب اسلامی می‌پردازد. با توجه به اینکه پیش زمینه هر انقلابی بسیج سیاسی توده‌هاست و به اعتقاد اکثر صاحب‌نظران حوزه انقلاب، در بسیج سیاسی و سازماندهی مردم، نقش سه عنصر رهبری، ایدئولوژی و سازمان جدی است بنابراین در مقاله حاضر به بررسی کارکردهای مسجد به عنوان سازمان و تشکیلات انقلاب پرداخته می‌شود.هر چند که مسجد دارای کارکردهای گوناگونی در جامعه است اما در این مقاله به کارکردهای آن در سه حوزه رسانه‌ای ـ ارتباطی ، حمایتی ـ پشتیبانی و فرهنگی ـ هویتی پرداخته می‌شود.
مسجد از دیرباز در زندگی مسلمانان نقش محوری داشته و زیربنای شکل‌گیری تمدن اسلامی محسوب می‌شود. مساجد در نظام سیاسی ـ اجتماعی مسلمانان فقط کارکرد عبادی و مذهبی نداشته، بلکه دارای کارکردهای سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، نظامی و ... بوده‌اند.
در ایران هم زمان با ورود اسلام مساجد شکل گرفتند و پس از آن یکی از نهادهای تأثیرگذار در زندگی مردم ایران بوده‌اند. در شکل‌گیری نهضت‌های سیاسی ـ اجتماعی ایرانیان در ادوار مختلف، مانند قیام سربداران ، نهضت مشروطه، قیام گوهرشاد و انقلاب اسلامی نقش بسیار مهمی ایفا کردند.
در روند شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی، مساجد یکی از عمده‌ترین محل‌های تجمع و اعتراض مردم و شکل‌گیری تظاهرات علیه رژیم شاه بود. در واقع تجمع جمعیت که عامل مهمی در شکل‌گیری توده‌هاست و نقش به سزایی در شکل‌گیری تظاهرات و اعتراضات مردمی علیه رژیم شاه داشت از مساجد ریشه می‌گرفت.
به طور معمول، در اکثر انقلاب‌ها، مکان‌های عمومی نظیر باشگاه‌ها در انقلاب فرانسه یا شبکه‌های مخفی حزبی عامل تجمع افراد بوده‌اند و در انقلاب اسلامی، مساجد به طور آشکاری همین کار ویژه را ایفا نمودند.
مساجد عمده‌ترین ابزار روحانیت برای ارتباط با اقشار مختلف جامعه بودند که از این طریق ایدئولوژی انقلاب و پیام روحانیت به گوش مردم می‌رسید. همچنین عامل اصلی بسیج تجار و بازاریان، مساجد بودند که به دلیل پیوند تاریخی مسجد و بازار در قیام‌ها و اعتراضات مردمی، مسجد مرکز تشکل و سازماندهی بازاریان بود. بنابراین در انقلاب اسلامی، مساجد به عنوان یکی از ارکان عمده انقلاب یعنی سازمان و پایگاه اجتماعی گروه‌های مخالف رژیم در کنار دو رکن دیگر یعنی رهبری و ایدئولوژی به نقش آفرینی پرداختند و به عنوان یک نهاد مدنی بومی با ارائه کارکردهای گوناگون توانستند در مقایسه با سازمان‌ها و نهادهای مدنی مدرن، نقش بسیار مهمی در جامعه ایفا کنند و قابلیت مذهب و نهادهای مذهبی را به نمایش بگذارند.
پایان پیام/
نظر شما