هنر دستان هنرمند عشایر چهارمحال و بختیاری

خبرگزاری شبستان/ چهارمحال و بختیاری

بخش عمده ای از جمعیت چهارمحال و بختیاری را بختیاری های کوچ نشین تشکیل می دهند، عشایر به دلیل عدم ثبات در سکونت خود به ناچار بسیاری از مایحتاج زندگی خود را خود تأمین می کنند که برخی از این اقلام در قالب سوغات و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری در کشور معروف شده است.

در ادامه نمونه هایی از این اقلام که در زمره صنایع دستی مردم چهارمحال و بختیاری به شمار می رود، معرفی می کنیم:

وریس:

وریس نوارهای پهن به عرض پنج تا 15 سانتی متر هستند، که کار اصلی آن ها بار حیوانات و همچنین برای استقرار بهون یا سیاه چادر و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

روش بافت وریس به صورت کارتی بافی یا دوال بافی است بدین صورت که دار به طول دلخواه را بر روی زمین چله کشی کرده و همزمان از صفحات چهارگوش چرمی یا فلزی که دوال نام دارد نخ های تار را عبور می دهند.

بافنده پس از انجام مراحل فوق بافت را آغاز می کند و در این بافته دوال ها کار دهانه بافت را انجام می دهند و هرچقدر بافت وریس عریض تر و ریزتر باشد تعداد دوال ها بیشتر خواهد بود.

پس از عبوردادن نخ ها از لابه لای تارها با استفاده از وسیله ساده ای به نام دفه تار و پود را به یکدیگر جفت می کنند.

در بافت وریس معمولا از نقوش هندسی، ماری و جانوری استفاده می شود و رنگ های بکار رفته در وریس معمولا از تنوع پنج رنگ تشکیل شده که رنگ های اصلی رنگ قالب بافت وریس را انجام می دهند.

در واقع پشم مهم ترین مواد اولیه برای بافت صنایع دستی عشایری و از جمله وریس به شمار می رود و وریس در زمره صنایع دستی عشایری است که در استان چهارمحال و بختیاری بیشتر در شهرستان‌های کوهرنگ و کیار تولید شده و بیشتر جنبه خود مصرفی دارد.

گیوه دوزی:

گیوه، این پای افزار کهن از قدیمی ترین صنایع دستی مرز و بوم ایران است که به دلیل سازگاری با آب و هوای معتدل ایرانی، در اکثر مناطق کشور رواج داشته و دارد، اما این هنر در چهارمحال وبختیاری، روبه افول و فراموشی نهاده است.

'گیوه'، پای افزاری قدیمی است، که سال های متمادی مورد استفاده قرار گرفته و در گذشته شغل بخش از مردم تولید همین پای افزار بوده است، خصوصیاتی چون خنک بودن، سبک و قابل شستشو بودن، این پاپوش را به پرطرفدارترین پای افزار روستائیان و کشاورزان تبدیل کرده بود.

هنر گیوه دوزی درچهارمحال وبختیاری بیش از هر شهرستانی به نام شهرستان بروجن شهرت داشته و رونق گیوه دوزی در این شهرستان بیش از دیگر شهرستان های استان بوده است، اما در حال حاضر به دلیل تغییرات شیوه زندگی مردم و استفاده از محصولات و تولیدات صنعتی، این هنرصنعت روبه فراموشی و منسوخ شدن گذاشته است.
 

گیوه پای افزاری است که به شدت تحت تاثیر طبیعت بوده وتقریبا تمامی مصالح به کار رفته در این محصول برگرفته از طبیعت است.

تولید گیوه به طور متوسط دو روز طول می کشد و متشکل ازچهار مرحله چرم سازی، رویه بافی، تخت کشی و گیوه دوزی است.

برای ساخت گیوه ابتدا چرم آنرا طی مراحلی آماده می کنند و سپس رویه بافی گیوه با ته اندازی آغاز می شود و بافت رویه گیوه انجام می گیرد.

نخ مورد استفاده رویه بافان نخ پنبه ای سه لایه و سوزنی بلند و باریک می باشد،‌رویه بافی گیوه معمولا توسط زنان انجام می شود که یک جفت رویه را طی دو روز می بافند که در گذشته رویه بافی گیوه شغلی رایج در بین اکثر زنان بروجن بوده است.

مرحله سوم در گیوه دوزی تخت کشی است، تخت گیوه دو نوع دارد تخت های لاستیکی و تخت هایی که از پارچه های کتانی محکم، کرباس و یا پارچه های کهنه می سازند که پس از آماده سازی تخت گیوه، در آخرین مرحله رویه آماده شده را به تخت می دوزند.

خورجین:

خورجین از دست‌بافت‌هاى بى‌گره عشایر بختیارى است که جنبهٔ خود مصرفى دارد و توسط زنان بر روى دارهاى افقى بافته مى‌شود.

خورجین در حمل و نگهدارى اشیاء نفیس و قیمتى به ویژه در مواقع کوچ مورد استفادهٔ عشایر قرار مى‌گیرد و تقریباً حکم صندوقچه را دارد.

خورجین در اندازه‌هاى مختلف بافته مى‌شود و ابعاد آن به طور متوسط حدود ۳/۵ متر در ۹۰ سانتى‌متر است و چندین نوع تکنیک بافت در آن به کار مى‌رود.

یک قسمت آن گلیم بافت با تکنیک سوزنى و قسمت دیگر گلیم بافت ساده و بالاخره قسمتى با تکنیک قالى بافت بافته مى‌شود.

نقوش این گونه خورجین‌ها هندسى است و معمولاً از گنجینه نقوش سنتى انتخاب و بافته مى‌شوند.

خورجین‌ها جزو جهیزیه دختر عشایرى هم محسوب مى‌شود به همین دلیل به جز ارزش کاربردى از ارزش معنوى و هنرى هم برخوردار است.

براى بافت یک عدد خورجین حدود ۸ کیلو خامه لازم است که با دو نفر بافنده حدود 2 ماه طول مى‌کشد.

خورجین براى حمل اشیاء و وسایل دستى مورد استفاده قرار مى‌گیرد و با نقوش خاص زیبایى بافته مى‌شود.

پایان پیام/