تولید علم راهگشای حماسه سیاسی اقتصادی است

خبرگزاری شبستان: با گذشت 34 سال از وقوع انقلاب شکوهمند ملت مسلمان ایران، همواره هجمه های متعددی در ابعاد متعدد اقتصادی و سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر کشور تحمیل شد که با درایت رهبری و عزم مردم هر کدام از این تهجمه ها یکی پس از دیگری از سر راه ملت ایران برچیده شدند.
اما سال 1392 از سوی مقام معظم رهبری با عنوان "حماسه سیاسی، حماسه اقتصادی" نام نهاده شد، عنوانی که بخشی از آن پیکره ای کاملا همسو و مرتبط با شعار سال گذشته مبنی بر "تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی" دارد و بخشی از آن به ویژه به آن چیزی مرتبط می شود که پیش رو داریم یعنی انتخابات ریاست جمهوری.
در این راستا، دانشگاهیان و قشر فریخته جامعه، نقش بسزایی را در این حماسه آفرینی ایفا می کنند، چرا که از ورای علم اندوزی و عزمی استوار بر مصرف تولیدات داخلی حماسه ای اقتصادی پدید می آید که این مهم در یک سطح توسط فرهنگ سازی به قشر دانشگاهی مرتبط می شود.
از سوی دیگر این فرهیختگان جامعه هستند که می توانند با روشنگری نسبت به آن چه که در ماهیت اقدامات ابرقدرت ها در جریان است، دست به حماسه آفرینی در عرصه سیاسی زنند و اذهان جوانان جامعه را نسبت به روی حقیقی استکبار جهانی روشن سازند. از این نظر با  مهدی فیض، عضو هیئ علمی جهاد دانشگاهی به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن از نظرتان می گذرد:

اساسا حماسه به چه رویکردی اطلاق می شود و چه زمانی میتوان چنین قلمداد کرد که حرکتی تبدیل به حماسه شده است؟
 حماسه معمولا به حرکتی اطلاق می شود که بسیار بزرگ تر از برنامه روزمره است و آنچنان عظمت دارد که همه را به حیرت وا می دارد. این اصطلاح(حماسه) در موقعیت های خاص به کار می رود.
مثلا زمانی که می گوییم حماسه آفرینی در تولید علم، یعنی حرکت و تلاش فوق العاده ای بتواند نتایج حیرت انگیزی را در پی داشته باشد.

رهبری امسال را به عنوان سال حماسه سیاسی، حماسه اقتصادی نام نهادند، به نظر شما نقش علم در این میان و تحقق این شعار تا چه اندازه است؟
تولید علم در عرصه سیاسی و اقتصادی از ابعاد مختلفی تاثیرگذار است. اگر کشور در علم و فناوری پیشرفت کند در عرصه سیاست نیز برگ برنده را در دست دارد و توامان در عرصه اقتصاد، در واقع حرکت های دانشگاهی می تواند مقدمه ای باشد برای وقع آنچه که انتظار داریم در عرصه بین الملل محقق شود.

این روند چگونه در دانشگاه محقق می شود؟

در بحث تولید علم در دو زمینه سیاسی و اقتصادی مهم آن است که دانشگاه های ما از ورای این دو حوزه، به دنبال رفع مشکلات جامعه و همچنین نیازهای واقعی اجتماع باشند، یعنی دانشگاه از پژوهش برای پژوهش و علم برای علم فاصله گیرد و علم را برای منفعت جامعه به کار بندد که به نظرم اساتید در این میان نقش مهمی دارند به ویژه اساتیدی که با دانشجویان تحصیلات تکمیلی مرتبط هستند.

روش های این مهم را تشریح کنید.

برای مثال ، پایان نامه هایی که اساتید می خواهند هدایت کنند، نباید با هر عنوانی پذیرفته شود، بلکه باید در راستای باز شدن گره ای از گره های جامعه و تولید علم نافع باشد، ضمن آنکه وقتی خود اساتید می خواهند پروژه ای را تعریف کنند و از بودجه حمایتی دولت نیز بهره ببرند، نیازهای ملی را نیز مد نظر قرار دهند تا از نظر شرعی و اسلامی نیز مجاز باشند. چراکه صرف هزینه وقتی مجاز است که منفعتی را برای کشور ایجاد کند نه اینکه صرفا مثاله ای استخراج شود و بعدها افتخار شود که در آی اس آی منتشر شده است.

این تحول و حرکت در حوزه علوم انسانی چگونه می تواند نمود یابد؟
انسان زیربنای علوم انسانی است. ما باید انسانی را که قرآن معرفی کرده است مبنای توسعه علوم انسانی قرار دهیم. بنابراین گسترش این دیدگاه آن هم در سطح دانشگاه نیاز دارد تا دوره هایی را برای این مهم پیش بینی کنیم. انسانی که قرآن معرفی کرده است، متصل به خداست ، اگر خدا انسان را کنار گذاشت حتی خودش را نیز نمی تواند بشناسد.
اگر به چنین شناختی دست نیابیم، تحلیل هایی که از انسان و نیازهای او ارائه می دهیم، نیاز حامعه اسلامی را مرتفع نخواهد ساخت.
دقیقا، چراکه اگر ما به آنچه که قرآن از انسان اراده کرده است، عنایتی درخور نداشته باشیم در این صورت، نسخه های دیگران وارد جامعه می شود، نسخه هایی که هیچ همخوانی با آموزه های اسلامی و جامعه ما ندارند. محصول استفاده از نسخه دیگران وارد شدن فرهنگ اغیار است.

و به همین علت است که شاهد ورود مباحث نامرتبط در حوزه علوم انسانی و برگرفته از مباحث غربی هستیم؟
قطعا، برای مثال در حوزه روانشناسی نسخه های غربی به درد مشکلات جامعه ما نمی خورد، و بیان دیگر، نسخه های غربی برای حماسه آفرینی در علوم انسانی ناکارآمدند؛ مشاوری که این نسخه ها را برای مراجعانش می پیچد، در واقع او را به بیشتر به بیراهه برده است تا آنکه کمک اش کند، چراکه هر جامعه این نیازهای خود را دارد. لذا حماسه آفرینی در حوزه علوم به ویژه علوم انسانی نیاز است اما قطعا به معنای نفی همه چیز و تمام داشته ها نمی شود. ما باید انسانی شناسی اسلامی را آموزش دهیم.

نقش کرسی های آزاداندیشی در تبیین شعار امسال و همچنین در ایجاد حماسه در حوزه علوم انسانی را در چه مواردی می دانید؟
کرسی های آزاد اندیشی ساز و کاری مناسب برای شکل گیری تفکر علمی در جامعه هستند، به نحوی که اگر دانشجویان به ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی به عنوان ماموریت تحقیقی موظف به راه اندازی این کرسی ها شوند تصور می کنم تحولی قابل توجه در حوزه علوم انسانی رخ دهد.

نکته پایانی؟
پیش نیاز دانشجویان و دانشگاه های علوم انسانی این است که متون دینی تسلط پیدا کنند به ویژه به تدبر در آیات قرآن بپردازند. تدبر با تفسیر متفاوت است به نظرم برای پژوهشگران علوم انسانی نیاز است، امیدوارم وزارت علوم سازو کاری را برای این موضع طراحی کند که دانشجوس کارشناسی بتوانند به این توانایی دست یافته و در قرآن تدبر کند.

پایان پیام/